علی زنجانی

زنجانی، علی؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. علی زنجانی در ۱۳۰۷ ش در یکی از روستاهای شهر همدان به دنیا آمد. او خواندن و نوشتن را در روستای محل تولدش آموخت. سپس راهی همدان شد و در حوزه علمیه آن شهر در درس‌های استادان آنجا ازجمله آخوند ملا معصومعلی همدانی شرکت کرد. سپس برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر دروس سطح را نزد استادان آنجا به پایان رساند. درباره استادان او در آن مقطع گزارشی در دست نیست. زنجانی هم‌زمان در درس اخلاق امام خمینی که روزهای پنج‌شنبه و جمعه در مدرس زیر کتابخانه مدرسه فیضیه تشکیل می‌شد شرکت می‌کرد. درباره سال‌های دقیق حضور او در آن درس گزارشی وجود ندارد. او سپس در درس‌های خارج فقه و اصول امام خمینی شرکت کرد. درباره سال‌های دقیق حضور او در آن درس‌ها هم اطلاعاتی در دست نیست. می‌توان احتمال داد که در دهه ۱۳۳۰ ش از آن درس‌ها در مساجد محمدیه و سلماسی قم استفاده می‌کرده است («حجت‌الاسلام زنجانی پس از یک عمر به اسلام و مردم قم درگذشت»، ۱۴). محمد رازی در آثار الحجه که در سال ۱۳۳۲ ش منتشر شد، ذیل طلاب زنجانی مقیم قم از فردی با نام شیخ علی نام می‌برد که در آن سال در قم در حال تحصیل بوده (رازی، ج ۲، ۳۰۹) و احتمالاً مراد از شیخ علی مذکور، علی زنجانی است. زنجانی در کنار تحصیل، امام جماعت مسجد متحدالمؤمنین شهر قم بود و به اقامه نماز جماعت و سخنرانی در آن مسجد می‌پرداخت. وی مبارزات سیاسی خود را با آغاز نهضت اسلامی امام خمینی آغاز کرد («حجت‌الاسلام زنجانی پس از یک عمر به اسلام و مردم قم درگذشت»، ۱۴). ازجمله پس از تبعید امام خمینی به خارج از کشور، با دیگر محصلان و فضلای همدانی حوزه علمیه قم در نامه‌ای به امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر وقت، تصویب قوانین خلاف شرع و قانون اساسی را محکوم کردند و با اشاره به دستگیری و تبعید امام خمینی به خارج از کشور، آن اقدام را خلاف قانون اساسی دانستند و خواستار بازگرداندن ایشان به کشور، الغای قوانین مغایر با شرع و قانون اساسی و آزادی دیگر زندانیان سیاسی شدند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۵۴-۱۵۵). (همان؛ سیر مبارزات امام خمینی در آینه اسناد ساواک، ج ۵، ۳۹۷). زنجانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی مدتی به فعالیت در بنیاد شهید قم پرداخت. مدتی هم در دادگاه انقلاب اسلامی و کمیته امداد امام خمینی قم به فعالیت‌هایش ادامه داد. علی زنجانی در اسفند ۱۳۶۰ ش در شهر قم درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد («حجت‌الاسلام زنجانی پس از یک عمر به اسلام و مردم قم درگذشت»، ۱۴). منابع: اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ «حجت‌الاسلام زنجانی پس از یک عمر به اسلام و مردم قم درگذشت» (۱۳۶۰)، روزنامه¬ کیهان، شماره¬ ۱۱۵۲۴، ۱۳ اسفند؛ رازی، محمد (۱۳۳۲)، آثار الحجه، ج ۲، قم، برقعی؛ سیر مبارزات امام خمینی در آینه اسناد ساواک (۱۳۷۸)، ج ۵، تهران، مؤسسه¬ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.