کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات واقعه
|عنوان = کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲
|تصویر =
|اندازه تصویر=
|توضیح تصویر = تظاهرات طرفداران شاه
|نام‌های دیگر = کودتای ۲۸ مرداد، عملیات آژاکس
|شرح ماجرا =
|طرفین = دولت مصدق، حامیان مصدق، جبههٔ ملی ایران
محمدرضا پهلوی، ارتش شاهنشاهی، آمریکا، انگلستان، مخالفان مصدق
|زمان = ۲۸ مرداد ۱۳۳۲
|دوره = دوره پهلوی
|مکان = تهران، ایران
|علت = [[ملی شدن صنعت نفت]]، اختلافات داخلی، مخالفت مصدق با طرح‌های نفتی آمریکا و انگلیس
|اهداف = سرنگونی دولت مصدق، بازگرداندن محمدرضا پهلوی به قدرت، تضمین منافع نفتی آمریکا و انگلیس
|عاملان = سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA)، سازمان اطلاعات مخفی بریتانیا (MI6)، ارتش ایران، مخالفان مصدق
|نتایج = سقوط دولت مصدق، بازگشت محمدرضا پهلوی به قدرت، آغاز دوره سرکوب سیاسی
|پیامدها = وابستگی بیشتر ایران به آمریکا، محدودیت آزادی‌های سیاسی، تثبیت حکومت استبدادی شاه
|تلفات =
|واکنش‌ها = اعتراضات پراکنده، تبعید مصدق و یارانش
|مرتبط =
}}
'''کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲،''' از مهم‌ترین حوادث سیاسی تاریخ معاصر است که با حمایت آمریکا و انگلستان و موافقت و همراهی محمدرضا پهلوی در ایرانِ زمان پهلوی رقم خورد و به سقوط محمد مصدق، نخست‌وزیر، و قدرت گرفتن دوبارهٔ محمدرضاشاه انجامید. این کودتا خاستگاه یک دوران سرکوب سیاسی در کشور شد.
'''کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲،''' از مهم‌ترین حوادث سیاسی تاریخ معاصر است که با حمایت آمریکا و انگلستان و موافقت و همراهی محمدرضا پهلوی در ایرانِ زمان پهلوی رقم خورد و به سقوط محمد مصدق، نخست‌وزیر، و قدرت گرفتن دوبارهٔ محمدرضاشاه انجامید. این کودتا خاستگاه یک دوران سرکوب سیاسی در کشور شد.


خط ۱۶: خط ۳۷:
امام‌خمینی در آستانهٔ پیروزی نهضت اسلامی و سال‌های ابتدایی پس از آن، در مواردی به کودتای ۲۸ مرداد اشاره کرده‌است و آن را کودتای محمدرضا پهلوی نامیده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۶، ص۳–۴.</ref> ایشان همچنین معتقد بود آمریکا با کودتای ۲۸ مرداد شاه را به ملت ایران تحمیل کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۵، ص۷۹.</ref> به باور ایشان شکست نهضت ملی نفت، به دلیل تکیه بر توان سیاسی و دوری از معنویت بود،<ref>امام‌خمینی، ج۵، ص۲۹۰؛ ج۷، ص۴۵۷–۴۵۹)</ref> در حالی که مخالفان شاه، در همان زمان فرار سه روزهٔ او از کشور، می‌توانستند با اتکا به اصول سه‌گانهٔ اسلامی (عدالت، آزادی، استقلال)، او را ساقط کنند. در آن صورت کار به سلطهٔ دوبارهٔ شاه و جنایات او نمی‌کشید؛ جنایاتی که روی مغولان و چنگیزها را سفید کرده‌است.<ref>امام‌خمینی، ج ۵، ص ۲۳۶.</ref> ایشان همچنین یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات محمد مصدق را انحلال مجلس شورای ملی دانست که بهانهٔ قانونی برای انتخاب نخست‌وزیر به دست شاه داد و موجب شد شاه ضعیف برود و شاهی قلدرتر از رضاخان برگردد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۴، ص۳۷۱–۳۷۲.</ref>
امام‌خمینی در آستانهٔ پیروزی نهضت اسلامی و سال‌های ابتدایی پس از آن، در مواردی به کودتای ۲۸ مرداد اشاره کرده‌است و آن را کودتای محمدرضا پهلوی نامیده‌است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۶، ص۳–۴.</ref> ایشان همچنین معتقد بود آمریکا با کودتای ۲۸ مرداد شاه را به ملت ایران تحمیل کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۵، ص۷۹.</ref> به باور ایشان شکست نهضت ملی نفت، به دلیل تکیه بر توان سیاسی و دوری از معنویت بود،<ref>امام‌خمینی، ج۵، ص۲۹۰؛ ج۷، ص۴۵۷–۴۵۹)</ref> در حالی که مخالفان شاه، در همان زمان فرار سه روزهٔ او از کشور، می‌توانستند با اتکا به اصول سه‌گانهٔ اسلامی (عدالت، آزادی، استقلال)، او را ساقط کنند. در آن صورت کار به سلطهٔ دوبارهٔ شاه و جنایات او نمی‌کشید؛ جنایاتی که روی مغولان و چنگیزها را سفید کرده‌است.<ref>امام‌خمینی، ج ۵، ص ۲۳۶.</ref> ایشان همچنین یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات محمد مصدق را انحلال مجلس شورای ملی دانست که بهانهٔ قانونی برای انتخاب نخست‌وزیر به دست شاه داد و موجب شد شاه ضعیف برود و شاهی قلدرتر از رضاخان برگردد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۴، ص۳۷۱–۳۷۲.</ref>


امام‌خمینی در بهمن ۱۳۵۷ پس از انتشار شایعاتی مبنی بر وقوع کودتا، با اشاره به کودتای رضاخان و کودتای محمدرضا در ۱۳۳۲، تأکید کرد که ما به این کودتاها عادت داریم و هیچ ترسی از آن نداریم (امام‌خمینی، صحیفه، ج۶، ص۴). همچنین در ۲۷ مرداد ۱۳۵۸، شایعات مربوط به بازگشت شاه به ایران را شبیه شایعات مرداد ۱۳۳۲ دانست که ورود عن‌قریب شاه را وعده می‌دادند و نیز از استقبال و انتظار خود از این تصمیم شاه گفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۹، ص۳۰۱.</ref> ایشان در سخنرانی ۲۷ بهمن ۱۳۵۹ نیز در مقایسه بین نیروهای قبل و بعد از انقلاب، به نام [نادر] باتمانقلیچ، از مهره‌های اصلی کودتای ۲۸ مرداد اشاره کرده، تأکید کرد که حتی نیروهای نظامی ما با نیروهای نظامی قبل از انقلاب تفاوت فراوانی دارند. این‌طور نیست که فقط اسمی را عوض کرده باشیم و یک باتمانقلیچ را برداشته، باتمانقلیچ دیگری گذاشته باشیم.<ref>امام خمینی، صحیفه، ج۱۴، ص ۱۲۷.</ref>
امام‌خمینی در بهمن ۱۳۵۷ پس از انتشار شایعاتی مبنی بر وقوع کودتا، با اشاره به کودتای رضاخان و کودتای محمدرضا در ۱۳۳۲، تأکید کرد که ما به این کودتاها عادت داریم و هیچ ترسی از آن نداریم (امام‌خمینی، صحیفه، ج۶، ص۴). همچنین در ۲۷ مرداد ۱۳۵۸، شایعات مربوط به بازگشت شاه به ایران را شبیه شایعات مرداد ۱۳۳۲ دانست که ورود عن‌قریب شاه را وعده می‌دادند و نیز از استقبال و انتظار خود از این تصمیم شاه گفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۹، ص۳۰۱.</ref> ایشان در سخنرانی ۲۷ بهمن ۱۳۵۹ نیز در مقایسه بین نیروهای قبل و بعد از انقلاب، به نام [نادر] باتمانقلیچ، از مهره‌های اصلی کودتای ۲۸ مرداد اشاره کرده، تأکید کرد که حتی نیروهای نظامی ما با نیروهای نظامی قبل از انقلاب تفاوت فراوانی دارند. این‌طور نیست که فقط اسمی را عوض کرده باشیم و یک باتمانقلیچ را برداشته، باتمانقلیچ دیگری گذاشته باشیم.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ج۱۴، ص ۱۲۷.</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
۲۷٬۲۷۱

ویرایش