کاربر:Salehi/صفحه تمرین۱: تفاوت میان نسخه‌ها

==راه‌ها و شیوه‌های مهار قدرت==

قدرت زمینه فسادآوری ‌دارد و همین امر موجب می‌شود که در هر جامعه‌ای برای مهار قدرت و قدرتمندان از راه‌ها و شیوه‌های گوناگون و شرایط و تدابیر ویژه شامل انواع عوامل درونی و ساختاری استفاده می‌شود که به برخی از آنها اشاره می‌شود.

# نظارت همگانی: قرآن کریم هر گونه دگرگونی در سرنوشت جامعه را در گرو عملکرد تک‌تک مردم می‌داند.<ref>(رعد، ۱۱.)</ref> در برخی [[روایات]] نیز افراد جامعه در برابر رخداد‌های اجتماعی مسئول‌ و نظارت، وظیفه همه [[امت اسلامی]] شمرده شده است<ref>(متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ۶/۲۲ و ۳۰.)</ref> و در اصل هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر آن تأکید شده است. این نظارت عمومی و مراقبت اجتماعی در شرایطی که علاوه بر حاکمیت قانون، همه در برابر آن یکسان باشند،<ref>(سیدباقری، قدرت سیاسی، ۳۴۴ ـ ۳۵۱.)</ref> از طریق [[امر به معروف و نهی از منکر]]،<ref>(آل عمران، ۱۱۴؛ هود، ۱۱۶.)</ref> انتقاد و نصیحت<ref>(کلینی، الکافی، ۱/۴۰۳.)</ref> و مشورت و رایزنی<ref>(شورا، ۳۸؛ آل عمران، ۱۵۹؛ نایینی، تنبیه الامة و تنزیه المله، ۸۱ ـ ۸۴؛ قطب، فی ظلال القرآن، ۵/۳۱۶۰.)</ref> به دست می‌آید. به نظر امام‌خمینی در جامعه اسلامی صاحبان قدرت و مردم در برابر یکدیگر مسئول‌اند و پرسشگری و [[نظارت]] در چارچوب [[امر به معروف و نهی از منکر]]، وظیفه مردم در برابر صاحب قدرت است<ref>(امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۱۶۰ و ۱۰/۱۱۰.)</ref> که می‌توانند تا اقدام عملی در برابر تخلف صاحب قدرت، پیش روند.<ref>(امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۲۱۴.)</ref> در نگاه ایشان اصل مردم‌اند که باید بر تمام نهاد‌های قدرت و حاکمیت نظارت کنند و از این رهگذر، قدرت را مهار کنند.<ref>(امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۵۲۶؛ ۸/۵ و ۱۰/۱۷.)</ref> بنا بر اصول ۵۴، ۵۵، ۷۶، ۸۴، ۸۶ و ۱۷۴ قانون اساسی دستگاه‌های نظارتی شامل [[مجلس شورای اسلامی]]، [[مجلس خبرگان رهبری]]، [[شورای نگهبان قانون اساسی]] و نیز سازمان‌ها و نهاد‌های نظارتی و کنترلیِ ویژه مانند [[سازمان بازرسی کل کشور]]، [[دیوان محاسبات]]، [[دیوان عدالت اداری]] و مانند آن می‌باشد.

# قانون‌گرایی: مهم‌ترین راه‌کار بیرونی قدرت وجود قوانین فراگیر و پای‌بندی به آن به‌ویژه از سوی صاحبان قدرت است و نقش قوانین اساسی در جوامع مختلف نقشی بس مهم به شمار می‌رود. در جمهوری اسلامی ایران نیز قدرت موجود در سطوح مختلف بر اساس [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]] و [[قانون|قوانین عادی]] توزیع شده و بخشی از دستگاه‌ها به عنوان ضمانت اجرایی آن معرفی شده است؛ اما در این راستا نقش مردم و آرای عمومی تعیین‌کننده است. امام‌خمینی که در [[دوره غیبت]]، [[مشروعیت|مشروعیت قدرت]] را در گرو [[رهبریِ فقیه عادل]] می‌داند، بر مراجعه به آرای عمومی برای انتخاب زمامدار و ساختار مناسب توزیع قدرت برای دوری از فسادِ صاحبان قدرت تأکید می‌کند.<ref>(امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۳۲۱ ـ ۳۲۲.)</ref> [[قدرت سیاسی]] در [[حکومت الهی]] با توجه به گزینش حاکم از طریق [[انتخابات]] و اراده آزاد مردم، علاوه بر الزامات درونی برآمده از [[عدالت و تقوا]]، به صورت ساختاری و از طریق [[قانون]] و نهادهای مدنی و سیاسی نیز صورت می‌گیرد، به گونه‌ای که زمامدار و کارگزاران حکومت باید در برابر مردم پاسخگو باشند.<ref>(امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۴۰۹ و ۸/۴۸۷.)</ref>

==پانویس==