کاربر:Salehi/صفحه تمرین۳
لمحات الاصول، کتابی شامل تقریرات درس خارج اصول فقه سیدحسین بروجردی، از امام‌خمینی؛ عربی.
کتاب لمحات الاصول حاصل درس اصول فقه سیدحسین بروجردی است که در سال‌های ۱۳۶۴ ـ ۱۳۷۰ق/ ۱۳۲۴ ـ ۱۳۳۰ش تدریس شده و امام‌خمینی آن را نوشته است.[۱] ایشان افزون بر انگیزه تکریم شخصیت و ترویج اندیشه‌های بروجردی، با هدف استفاده علمی از ایشان در این درس شرکت می‌کرده و از ایشان با عنوان یکی از استادان خود یاد کرده است.[۲] تنها کتابی که از امام‌خمینی به صورت تقریرنویسی بر جای مانده، همین کتاب است. نوشتن این کتاب برای حفظ تحقیقات و آرای بروجردی بوده و احتمالاً امام‌خمینی هنگام تدریس از آنها استفاده می‌کرده است.[۳]
- (ببینید: تألیفات و آثار)
کتاب لمحات الاصول تنها دربردارنده مباحث الفاظ، قطع و حجیت ظن است و در یک مقدمه و شش مقصد تنظیم شده است. در مقدمه به موضوع علم اصول فقه، تمایز علوم از جهت موضوع و مسائل، و بحث وضع الفاظ پرداخته شده است.[۴] مقصد اول کتاب، به بحث «اوامر» اختصاص یافته و در آن متعلق مادّه و صیغه امر، اِجزاء، مقدّمه واجب، مسئله ضد، امر به شیء با علم به انتفای شرط، واجب تخییری، واجب کفایی، واجب مطلق و موقت و متعلق اوامر و نواهی آمده است.[۵] مقصد دوم، به بحث نواهی اختصاص یافته و مباحث اختلاف امر و نهی، اجتماع امر و نهی و مقتضی فساد بودن نهی را دربر می‌گیرد.[۶] در مقصد سوم، مفاهیم و چگونگی دلالت الفاظ و عبارات مورد بحث قرار گرفته است.[۷] مقصد چهارم، در باب عام و خاص است و تعریف عام و خاص، حجیت عام مخصص، خاص مجمل، عمل به عام پیش از فحص از مخصص، اختصاص‌داشتن و یا نداشتن خطابات شفاهی به حاضران، در پی عام‌آمدن ضمیر و احتمال بازگشت آن به برخی افراد عام، استثنای متعقب به جمله‌های متعدد و تخصیص عمومات کتاب با خبر واحد، در آن آمده است.[۸] در مقصد پنجم، که آخرین بخش مباحث الفاظ است، درباره مطلق و مقید بحث شده است.[۹] مقصد ششم، درباره أمارات معتبر از نظر عقل یا شرع است و شامل بحث قطع و حجیت آن، قیام أماره بر قطع موضوعی و طریقی، تجری، علم اجمالی، أمارات غیر علمی و بخشی از بحث ظن می‌شود.[۱۰]
با بررسی این کتاب و کتاب‌های اصولی دیگر امام‌خمینی، مانند مناهج الوصول و انوار الهدایه به دست می‌آید که ایشان در موارد فراوانی با استاد خود بروجردی اختلاف نظر داشته است، اما در این کتاب از اظهار نظر و ایراد اعتراض به وی خودداری کرده، تنها به تقریر مباحث و تحقیقات وی بسنده کرده است. این موارد را محققان کتاب لمحات الاصول مشخص کرده، در پاورقی‌های کتاب آورده‌اند.[۱۱]
امام‌خمینی نام خاصی بر تقریرات خود نگذاشته است و نام کنونی آن را مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی برگزیده و پس از تحقیق و تصحیح در سال ۱۳۷۹ در ۳۵ صفحه + ۵۲۱ صفحه وزیری همراه با نمایه‌های متعدد و نمونه دست‌خط امام‌خمینی منتشر کرده است. کتاب افزون بر مقدمه ناشر، مقدمه‌ای به قلم جعفر سبحانی از شاگردان فقه و اصول فقه امام‌خمینی دارد و در آن درباره تاریخ ادوار اصول فقه، قواعد کلی احادیثی که خاستگاه اصول است، نویسندگان قواعد اصولی و شخصیت امام‌خمینی سخن گفته است.[۱۲]. این کتاب در جلد هفتم «موسوعة الامام‌الخمینی» در سال ۱۳۹۲ همراه با آخرین تحقیقات چاپ شده است.
پانویس
- ↑ (سبحانی، مقدمه لمحات، ۲۹ ـ ۳۰)
- ↑ (امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۴۲۷)
- ↑ (سبحانی، جامعیت علمی، ۱۱)
- ↑ (بروجردی، لمحات الاصول، ۷ ـ ۲۹)
- ↑ (بروجردی، لمحات الاصول، ۳۳ ـ ۲۰۴)
- ↑ (بروجردی، لمحات الاصول، ۲۰۷ ـ ۲۶۲)
- ↑ (بروجردی، لمحات الاصول، ۲۶۵ ـ ۲۹۸)
- ↑ (بروجردی، لمحات الاصول، ۳۰۱ ـ ۳۷۰)
- ↑ (بروجردی، لمحات الاصول، ۳۷۳ ـ ۴۰۳)
- ↑ (بروجردی، لمحات الاصول، ۴۰۹ ـ ۴۸۱)
- ↑ (بروجردی، لمحات الاصول، ۱۰ ـ ۱۱، ۹۱ ـ ۹۲ و ۱۲۲ ـ ۱۲۴)
- ↑ (سبحانی، مقدمه لمحات، ۵ ـ ۳۳)
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
- بروجردی، سیدحسین، لمحات الاصول، تقریر امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش.
- سبحانی، جعفر، جامعیت علمی و عملی امام‌خمینی، مجله کیهان اندیشه، شماره ۲۹، ۱۳۶۹ش.
- سبحانی، جعفر، مقدمه کتاب لمحات الاصول، تقریر امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش.
رضا استادی