تأویل قرآن از دیدگاه امام‌خمینی (کتاب)
تأویل قرآن از دیدگاه امام‌خمینی، کتابی به قلم مهدی رضوانی‌پور است که به تبیین و تحلیل مباحث عرفانی تأویل از دیدگاه امام‌خمینی و سیدحیدر آملی و گشودن راه برای قرآن‌پژوهان در این عرصه پرداخته است. این کتاب در سال ۱۳۸۹ش توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، منتشر شده است.
مؤلف
مهدی رضوانی‌پور، متولد ۱۳۴۷ش، پژوهشگر علوم اسلامی می‌باشد. کتب و مقالات زیادی به قلم او منتشر شده که «تأویل قرآن از دیدگاه امام‌خمینی(س)» از آن جمله است.
محتوا
اهمیت بررسی عرفانی تأویل قرآن از نگاه امام‌خمینی و مقایسه آن با دیدگاه سیدحیدر آملی، موضوعی بی‌سابقه است که تاکنون به طور مستقل مورد بحث و بررسی قرار نگرفته است.[۱]کتاب حاضر به بررسی تحلیلی تأویل قرآن در نگاه امام‌خمینی و سیدحیدر آملی می‌پردازد و ملاک‌های تأویل و موازین آن را بیان می‌کند. در این کتاب آمده، از دیدگاه امام‌خمینی تأویل آیات قرآن، شرح و تفسیر آنها نیست بلکه با تفکر و تدبر در آیات شریفه می‌توان به برداشت‌های اخلاقی و عرفانی از قرآن دست یافت و اینطور نیست که هر آنچه مفسران گفتنه‌اند و نوشته‌اند باید مبنا و معیار مراجعه باشد.[۲] از منظر امام‌خمینی یکی از ملاک‌های تأویل عرفانی، تطابق آیات الهی با جهان خارج و از آن جمله انسان و حالات وی است؛ حقایقی که در ورای الفاظ و معانی نهفته است و با تفکر و تدبر از طریق استنباط و استخراج از آیات به دست می‌آید و هرگز به معنای تحمیل عقیده بر قرآن و یا انتخاب اصل و قاعده برای پیاده کردن بر آیات الهی نمی‌باشد.[۳]
در دیدگاه امام‌خمینی ضمن آنکه توجه به ظاهر و باطن قرآن هر دو ضروری است، یگانه راه نیل به معنای باطنی، ظاهر قرآن است که همچون آینه جمال محبوب را نشان می‌دهد و از این جهت است که باطن با ظاهر هماهنگ خواهد بود.[۴]
از نظر امام‌خمینی و سیدحیدر آملی حصول علم تأویل برای پیروان معصومان(ع) که با قلم طهارت و تهذیب نفس از زمره عالمان ربانی راسخ در علم درآمده‌اند ممکن می‌باشد.[۵] در این پژوهش حاضر آمده که به طور کلی می‌توان اظهار نمود که دیدگاه امام‌خمینی در مباحث ارائه شده اعم از، مفهوم تأویل و جایگاه آن در آیات محکم و متشابه، اصول و مبانی تأویل، ملاک‌های تأویل و شرایط تأویل کننده، به دیدگاه سیدحیدر بسیار نزدیک است هرچند در نوع برداشت‌های عرفانی از آیات قرآن و استفاده از بواطن آیات تفاوت‌هایی دیده می‌شود.[۶]
ساختار
ساختار این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و شش فصل و یک خاتمه است:
- فصل اول درباره کلیات پژوهش و تعریف لغوی و اصطلاحی تأویل عرفانی می‌باشد.
- فصل دوم درباره مفهوم تأویل و جایگاه آن در آیات محکم و متشابه از منظر امام‌خمینی و سیدحیدر آملی می‌باشد.
- فصل سوم درباره اصول و مبانی تأویل از منظر امام‌خمینی و سیدحیدر آملی، ضرورت تأویل قرآن، وضع الفاظ برای معانی عام، ذو مراتب بودن کتاب و کلام الهی و امکان حصول علم تأویل برای غیر معصومین، سخن به میان آمده است.
- فصل چهارم درباره ملاک‌های تأویل از دیدگاه امام‌خمینی و سیدحیدر آملی و تطابق کتاب تکوین و کتاب تدوین می‌باشد.
- فصل پنجم درباره شرایط تأویل کننده، شناخت زبان و سبک بیان قرآن می‌باشد.
- فصل ششم درباره نمونه‌هایی از تأویلات عرفانی امام‌خمینی و سیدحیدر آملی، سخن به میان آمده است.
وضعیت نشر
چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۸۹ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، منتشر شده است.
پانویس
- ↑ رضوانی‌پور، تأویل قرآن از دیدگاه امام‌خمینی، مقدمه.
- ↑ امام‌خمینی، آداب الصلاة، ص۱۹۹؛ رضوانی‌پور، تأویل قرآن از دیدگاه امام‌خمینی، ص۸۰-۸۱.
- ↑ امام‌خمینی، آداب الصلاة، ص۲۰۶؛ رضوانی‌پور، تأویل قرآن از دیدگاه امام‌خمینی، ص۸۱-۸۲.
- ↑ امام‌خمینی، شرح دعای سحر ص۹۸-۹۹؛ رضوانی‌پور، تأویل قرآن از دیدگاه امام‌خمینی، ص۹۱-۹۲.
- ↑ رضوانی‌پور، تأویل قرآن از دیدگاه امام‌خمینی، ص۱۸۶.
- ↑ رضوانی‌پور، تأویل قرآن از دیدگاه امام‌خمینی، ص۱۹۱.
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح دعاء السحر، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۸۳ش.
- رضوانی‌پور، مهدی، تأویل قرآن از دیدگاه امام‌خمینی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.