سیدعمادالدین جزایری
جزایری، سید عمادالدین؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. سید عمادالدین جزایری در سال ۱۳۰۸ («پیکر حجت‌الاسلام جزایری از علمای لرستان تشییع شد»، www.hawzahnews.com ). در خانواده‌ای با پیشینه درخشان علمی در خرم‌آباد به دنیا آمد. پدرش سید جواد جزایری، از روحانیان برجسته و از مجتهدان خطه لرستان بود و نسبش به سید نعمت‌الله جزایری صاحب انوار نعمانیه و لئالی الاخبار می‌رسید (رازی، ج ۱، ۲۸۷ـ۲۸۸). سید عمادالدین جزایری در چنین خانواده‌ای به دنیا آمد و پس از آنکه خواندن و نوشتن را فراگرفت، به تحصیل دروس حوزوی روی آورد. وی در دهه ۱۳۳۰ در حوزه علمیه قم به تحصیل می‌پرداخت و در سال ۱۳۳۴ که کتاب آثار الحجه یا تاریخچه حوزه علمیه قم منتشر شد، از شاگردان درس خارج فقه و اصول آیات سید حسین طباطبایی بروجردی و امام خمینی بود (همان، ۲۸۹). بر اساس زندگینامه مجملی از جزایری، درج‌شده در کتاب آیت‌الله روح‌الله کمالوند به روایت اسناد ساواک (ص۱۵۲) از تحصیل در حوزه علمیه نجف هم سخن رفته است، اما درباره سال‌های تحصیل در آنجا اطلاعاتی داده نشده است. جزایری در دهه ۱۳۴۰ در خرم‌آباد حضور داشت و با آغاز نهضت اسلامی همراه با روحانیان مبارز خرم‌آباد، به مبارزه با حکومت پهلوی می‌پرداخت. از جمله در خرداد ۱۳۴۲ و پس از دستگیری و حبس و سپس حصر امام خمینی در تهران، تلگرافی به ایشان ارسال کرد (سیر مبارزات امام خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک، ج ۲، ۷۲ـ۷۳؛ پایگاه‌های انقلاب اسلامی: مسجد جامع بازار تهران به روایت اسناد ساواک، ج ۱، ۳۱). او که امامت جماعت مسجد توتونچی خرم‌آباد را بر عهده داشت (قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک، ج ۵، ۱۱۶)، در ارسال وجوهات شرعی به امام خمینی در خرم‌آباد نقش داشت (آیت‌الله روح‌الله کمالوند به روایت اسناد ساواک، ۱۸۸). وی در جلسات روحانیان خرم‌آباد که اغلب با هدف هم‌اندیشی درباره تحولات سیاسی و مذهبی تشکیل می‌شد، شرکت می‌کرد (آیت‌الله‌العظمی سید محمدهادی میلانی به روایت اسناد ساواک، ج ۳، ۳۹). در ۲۶ بهمن ۱۳۵۶ همراه با جمعی از روحانیان مبارز خرم‌آباد در جلسه‌ای در مسجد سلطانی تصمیم گرفتند تا به مناسبت چهلم ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم، مجلس ترحیمی برگزار کنند، ولی از آن جلوگیری شد (یاران امام به روایت اسناد ساواک،کتاب ۲۳، ۳۷۹). او در اردیبهشت ۱۳۵۷ (پس از حمله مأموران به بیوت مراجع تقلید در قم) نیز نامه‌ای به آیت‌الله گلپایگانی نوشت (آیت‌الله‌العظمی حاج سید محمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک، ج ۳، ۶۵۶) و در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۵۷ از مردم برای شرکت در مجلسی به مناسبت چهلم شهدای یزد در مسجد سلطانی دعوت و ساواک گزارشی در این زمینه تهیه کرد (یاران امام به روایت اسناد ساواک: شهیدان حجج اسلام سید نورالدین و سید فخرالدین رحیمی، ۲۱۶). وی در جریانات سیاسی، همدوش دیگر روحانیان شهر بود و در اوج‌گیری انقلاب اسلامی یکی از افرادی بود که نقشی سازنده در رهبری تظاهرات داشت (آیت‌الله روح‌الله کمالوند به روایت اسناد ساواک، ۱۵۲) و ساواک در گزارشی در ۱۹ آذر ۱۳۵۷ او را به‌عنوان یکی از افراد شناخته‌شده که نقش سازنده در تظاهرات مردم خرم‌آباد داشتند معرفی کرد (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، کتاب ۱۹، ۳۷۷). بر اساس گزارشی دیگر از ساواک، وی در تظاهرات مردم خرم‌آباد در ۲۳ آذر ۱۳۵۷ شرکت داشت (یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۳: شهیدان حجج اسلام سید نورالدین و سید فخرالدین رحیمی، ۲۳۴). او پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت‌های تبلیغی در خرم‌آباد ادامه داد. سید عمادالدین جزایری در سوم شهریور ۱۳۹۶ در خرم‌آباد درگذشت («عالم لرستانی به دیدار حق شتافت»، http://yaftenews.ir ) و پیکرش در قبرستان خضرآباد خرم‌آباد به خاک سپرده شد («پیکر حجت‌الاسلام جزایری از علمای لرستان تشییع شد»، www.hawzahnews.com ). منابع: آیت‌الله‌العظمی حاج سید محمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک، ج ۳، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ آیت‌الله روح‌الله کمالوند به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۲)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ پایگاه‌های انقلاب اسلامی: مسجد جامع بازار تهران به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج ۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ «پیکر حجت‌الاسلام جزایری از علمای لرستان تشییع شد»، www.hawzahnews.com؛ رازی، محمد (۱۳۳۴)، آثار الحجه یا تاریخ و دائره‌المعارف حوزه علمیه قم، قم، برقعی؛ سیر مبارزات امام خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۶)، ج ۲ (قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و پیامدهای آن ـ ۱)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ «عالم لرستانی به دیدار حق شتافت»، http://yaftenews.ir؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۳: شهیدان حجج اسلام سید نورالدین و سید فخرالدین رحیمی (۱۳۸۱)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.