روح‌الله شاه‌آبادی
روح‌الله شاه‌آبادی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
او در سال ۱۳۱۰ ش در قم به دنیا آمد.[۱] پدرش آیت‌الله محمدعلی شاه‌آبادی از مدرسان برجسته دروس عقلی و فقه و اصول بود که به دلیل اقامت در منطقه شاه‌آباد تهران (جمهوری اسلامی فعلی)، به شاه‌آبادی معروف شد و فرزندانش نیز به همین نام موسوم شدند.[۲] آیت‌الله محمدعلی شاه‌آبادی در سال ۱۳۰۶ ش به قم مهاجرت کرد و تا ۱۳۱۴ ش در قم بود و در آن سال به تهران بازگشت؛ بنابراین روح‌الله شاه‌آبادی از چهارسالگی در تهران مقیم شد و دوران ابتدایی را در مدرسه توفیق تهران گذراند. او سپس به تحصیل دروس دینی پرداخت و ادبیات عرب را نزد روحی اصفهانی، معالم‌الاصول را نزد سیدمحمود طالقانی و شرح لمعه را نزد محمدعلی مدرس تبریزی خواند. سپس در درس خارج فقه آیت‌الله شیخ محمدتقی آملی حاضر شد. آنگاه در سال ۱۳۲۸ ش به قم رفت و در حوزه علمیه قم شرح اشارات را نزد حسینعلی منتظری و رسایل را نزد علی مشکینی آموخت. سپس در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی حضور یافت.[۳] مدتی هم از درس خارج فقه آیات سیدمحمد حجت کوه‌کمری، شیخ محمدعلی اراکی،.[۴] سیداحمد موسوی خوانساری و سیدمحمدتقی خوانساری سود برد. بخشی از دروس عقلی را هم نزد علامه طباطبایی فراگرفت.[۵] در سال ۱۳۴۱ ش به نجف اشرف رفت و از درس خارج آیات سیدابوالقاسم موسوی خویی، سیدمحسن طباطبایی حکیم و سیدمحمود حسینی شاهرودی بهره برد.[۶] مدتی هم در حوزه علمیه کربلا به تکمیل تحصیلات حوزوی پرداخت.[۷]
درباره حضور روح‌الله شاه‌آبادی در درس خارج فقه یا اصول امام‌خمینی در قم اطلاعی در دست نیست، ولی وی از افراد مورد اعتماد امام‌خمینی بود و در ۱۳۴۱ هنگام عزیمت به نجف اشرف، نامه امام‌خمینی را درباره تصویب‌نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی به حوزه علمیه نجف برد و مراجع و روحانیان آن حوزه را در جریان قرار داد. این نامه موجب واکنش آنان علیه تصویب‌نامه فوق شد.[۸] او در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و پس از دستگیری امام‌خمینی، همراه با جمعی از طلاب علوم حوزوی، به بیت آیت‌الله خویی رفت و خواستار اقدام مراجع تقلید نجف برای استخلاص امام‌خمینی شد. وی در آن مجلس با بیان وضعیت امام‌خمینی و گریه و زاری، حضار را تحت تأثیر قرار داد.[۹] او پس از عزیمت امام‌خمینی به نجف اشرف در سال ۱۳۴۴ ش و آغاز تدریس در مسجد شیخ انصاری آن شهر، در درس خارج فقه ایشان حضور یافت و از شاگردان نزدیک امام‌خمینی بود و تا تبعید ایشان به پاریس ادامه یافت.[۱۰] هم‌زمان به مبارزه سیاسی علیه حکومت پهلوی ادامه می‌داد. در ایامی که در نجف اشرف بود مورد توجه امام‌خمینی بود و به همکاری با نهضت اسلامی و روحانیون مبارز می‌پرداخت.[۱۱] همچنین مناسبات خانوادگی با بیت امام‌خمینی داشت.[۱۲]
پس از مهاجرت امام‌خمینی به فرانسه، همراه با روحانیت مبارز نجف اشرف با ارسال نامه‌ای خدمت امام، از هجرت امام از نجف اظهار تأسف کرد.[۱۳] سپس همراه با جمعی از فضلا و مدرسان حوزه علمیه نجف اشرف با ارسال نامه‌ای به ژیسکاردستن رئیس‌جمهور فرانسه، از امام‌خمینی به‌عنوان روح و قلب ۳۵ میلیون ایرانی و دویست میلیون شیعه و بالغ بر هفتصد میلیون مسلمان جهان نام بردند و خواستار رفتار شایسته با ایشان شدند.[۱۴] وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ ش توسط رژیم بعث عراق از آن کشور اخراج شد و به کشور بازگشت و به تدریس دروس دینی در حوزه علمیه قم پرداخت و به‌ویژه جلسات تفسیر قرآن او همواره دایر بود. او هم‌زمان با تدریس، به اقامه نماز جماعت در مدرسه فیضیه، مسجد امیرالمؤمنین و مسجد مدنی قم می‌پرداخت. شاه‌آبادی از امام‌خمینی اختیار تام در اخذ و مصرف وجوهات دریافت کرده و در رسیدگی به امور طلاب کوشا بود.[۱۵] وی ۶ شهریور ۱۳۹۶ درگذشت و پیکرش پس از تشییع در حرم حضرت معصومه (س) در قم به خاک سپرده شد.[۱۶]
پانویس
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ص۱۲۵.
- ↑ مدرس تبریزی، ج ۳، ص۱۷۶-۱۶۸.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ص۱۲۵.
- ↑ «آیت‌الله روح‌الله...»، ص۱.
- ↑ «آیت‌الله حاج...»، ص۱.
- ↑ یاران امام به...، ص۱۲۵ ـ ۱۲۶.
- ↑ شریف‌رازی، ج ۳، ص۴۸۵.
- ↑ یاران امام به...، ص۱۲۶.
- ↑ خاطرات ۱۵ خرداد...، ج ۵، ص۳۰؛ «پانزده خرداد در شهرستان‌ها»، ص۶۰؛ «در خدمت نهضت...« ص۳۰۵.
- ↑ شاه‌آبادی، ص۴.
- ↑ یاران امام به...، ص۱۲۵ ـ ۱۲۶.
- ↑ قدس ایران...، ص۲۴۰.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ص۴۰۶ ـ ۴۰۷.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ص۴۰۸ ـ ۴۰۹؛ دوانی، ج ۸، ص۳۶۰.
- ↑ شاه‌آبادی، ص۴.
- ↑ «پیکر آیت‌الله...»، ص۲.
منابع
- «آیت‌الله حاج روح‌الله شاه‌آبادی دعوت حق را لبیک گفت» (۱۳۹۶)، روزنامه جمهوری اسلامی، شماره ۱۰۹۵۷، ۷ شهریور.
- «آیت‌الله روح‌الله شاه‌آبادی دار فانی را وداع گفت» (۱۳۹۶)، نشریه افق حوزه، سال شانزدهم، شماره ۵۲۲، ۸ شهریور.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «پانزده خرداد در شهرستان‌ها» (۱۳۷۰)، نشریه یاد، شماره ۲۴، سال ششم، پاییز؛ «پیکر آیت‌الله شاه‌آبادی در قم تشییع شد» (۱۳۹۶)، روزنامه جمهوری اسلامی، شماره ۱۰۹۵۸، ۸ شهریور.
- خاطرات ۱۵ خرداد (۱۳۷۶)، به کوشش علی باقری، دفتر پنجم، انتشارات حوزه هنری دفتر ادبیات انقلاب اسلامی.
- «در خدمت نهضت امام‌خمینی» (۱۳۹۶)، تدوین، صادق علیپور و سهراب مقدمی شهیدانی، پانزده خرداد، دوره سوم، سال چهاردهم، شماره ۵۱، بهار.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۶، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۳)، گنجینه دانشمندان، ج۴، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
- شاه‌آبادی، محمدرضا (۱۳۹۵)، «روح تعبد و توکل: نگاهی به زندگی مرحوم آیت‌الله حاج شیخ روح‌الله شاه‌آبادی»، هفته‌نامه حریم امام، سال ششم، شماره ۲۸۶، ۳۰ شهریور.
- قدس ایران، بانوی بزرگ انقلاب (۱۳۸۸)، تهیه و تنظیم مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج.
- مدرس تبریزی، محمدعلی (۱۳۷۴)، ریحانه الادب، ج۳، تهران، خیام.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۲)، کتاب سی‌ودوم، شهید حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدی شاه‌آبادی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.