حسن ابوترابی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | حسن ابوترابی یزدی |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۰ش |
| زادگاه | یزد |
| تاریخ وفات | ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۴ |
| محل دفن | امام‌زاده جعفر یزد |
| شهر وفات | یزد |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | محمد صدوقی، علی‌اکبر مشکینی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، سیدموسی صدر، سیدرضا بهاءالدینی، محمد فکور یزدی، علامه طباطبایی، امام‌خمینی |
| محل تحصیل | یزد، قم |
| تألیفات | اسرار حسن و سوء عاقبت: بررسی علل و عوامل حسن و سوء عاقبت |
| سایر | فعالیت‌های سیاسی و مذهبی در دوره‌های مختلف |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حمایت از نهضت امام‌خمینی |
| اجتماعی | فعالیت‌های دینی و فرهنگی در یزد |
حسن ابوترابی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
حسن ابوترابی فرزند ملا ابوتراب در ۱۳۱۰ ش در یزد دیده به جهان گشود. او خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌های یزد آموخت.[۱] آنگاه به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و شرح لمعه و رسایل را نزد محمد صدوقی یزدی در مدرسه خان یزد خواند.[۲] سپس بخشی از دروس سطح را در یزد و از محضر فرساد اردکانی، سیدعلیرضا مدرسی و سیدعلی‌محمد کازرونی آموخت. هم‌زمان از درس اخلاق شیخ غلامرضا فقیه خراسانی (یزدی) بهره‌مند شد. سپس به قم رفت و در حوزه علمیه آن شهر، دروس سطح را نزد میرزا علی‌اکبر مشکینی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی و سیدموسی صدر تکمیل کرد. در اخلاق از درس سیدرضا بهاءالدینی و محمد فکور یزدی بهره‌مند شد و در درس تفسیر قرآن از شاگردان علامه سیدمحمدحسین طباطبایی بود. پس از آن به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، امام‌خمینی، سیدمحمد محقق داماد و حاج شیخ مرتضی حائری بهره برد.[۳] درباره حضور او در درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی با توجه به اینکه در ۱۳۴۳ش در حوزه علمیه قم در حال تحصیل بود.[۴] می‌توان احتمال داد که در سال‌های پایانی دهه ۱۳۳۰ و آغازین ۱۳۴۰ و پیش از تبعید امام‌خمینی، در آن درس شرکت می‌کرد.
وی در دوره تحصیل در قم که هم‌زمان با آغاز نهضت امام‌خمینی بود، به حمایت از ایشان و مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت. ازجمله پس از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور (۱۳ آبان ۱۳۴۳)، در اسفند آن سال همراه با روحانیان و طلاب یزدی حوزه علمیه قم، در نامه‌ای به نخست‌وزیر وقت، به تبعید امام‌خمینی و دستگیری مخالفان حکومت پهلوی اعتراض کرد و با استناد به قانون اساسی و اصل مصونیت مراجع عظام تقلید، آن اقدام را غیرقانونی دانست و خواستار بازگرداندن امام‌خمینی به کشور و آزادی دیگر زندانیان سیاسی شد.[۵] او پس از انتقال امام‌خمینی از ترکیه به عراق و استقرار ایشان در نجف اشرف، با ارسال نامه‌ای دیگر به امام‌خمینی (همراه با جمعی از علما و فضلای یزدی حوزه علمیه قم)، از ایشان با عنوان «حضرت الشهم الماجد البارع المجاهد زعیم شیعه و حامی شریعه و قدوه الاعلام و ملاذ الانام آیت‌الله‌العظمی الحاج‌آقا روح‌الله الموسوی الخمینی دام الله ظله الوارف» نام برد و «محرومیت ملت شریف ایران» از «افاضات آن مرجع عظیم‌الشأن را بلایی دردناک و فراموش‌ناشدنی» دانست و ضمن اظهار مسرت از حضور ایشان در نجف اشرف، «رفع گرفتاری آن قائد اعظم» و بازگشت به کشور را خواستار شد.[۶]
حسن ابوترابی در سال‌های نهضت امام‌خمینی، با ایراد سخنرانی‌های انتقادی علیه حکومت پهلوی در شهرهایی چون قم، داراب و اردکان به مبارزه با حکومت پهلوی ادامه می‌داد و به همین سبب بارها توسط ساواک دستگیر و زندانی شد.[۷] او پس از پیروزی انقلاب اسلامی با دعوت محمد صدوقی یزدی به یزد بازگشت.[۸] و در سال‌های نخست انقلاب اسلامی در کنار ایشان به فعالیت‌های سیاسی ـ تبلیغی ادامه داد.[۹] سپس به امامت جمعه شهرستان بهاباد منصوب شد.[۱۰] در دوره امامت جمعه سیدروح‌الله خاتمی اردکانی در یزد (سال‌های ۱۳۶۰-۱۳۶۷)، به دعوت ایشان بار دیگر به یزد بازگشت و مدیریت حوزه علمیه یزد را بر عهده گرفت و به تدریس فقه، تفسیر و اخلاق در آن حوزه علمیه پرداخت. هم‌زمان در مسجد ریگ یزد نماز جماعت را اقامه می‌کرد.[۱۱] یکی از مهم‌ترین اقدامات ابوترابی در یزد، پاسخ به سؤالات مذهبی و احکام دینی بود و در همین زمینه، در رادیو یزد به بیان احکام و پاسخ به پرسش‌های دینی می‌پرداخت که حدود سی سال ادامه داشت و کتاب اسرار حسن و سوء عاقبت: بررسی علل و عوامل حسن و سوء عاقبت به همراه داستان‌هایی از آغاز آفرینش تاکنون از تألیفات اوست.
درگذشت
وی در نهایت پس از مدتی بیماری، در ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۴ در یزد درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط حسین نوری همدانی در امام‌زاده جعفر یزد به خاک سپرده شد.[۱۲]
پانویس
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ج۱، ص۴۶؛ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۳۱.
- ↑ «شهید صدوقی و سلوک...»، ص۵۹.
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ج۱، ص۴۷؛ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۳۱-۳۲.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۵۷.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۵۶-۱۵۷.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۸۳-۱۸۴؛ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۵، ص۱۶۴-۱۶۵.
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ج۱، ص۴۷؛ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۳۲.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج ۱، ص۳۲.
- ↑ «شهید صدوقی و سلوک...»، ص۶۱.
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ج۱، ص۴۷؛ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۳۲.
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ج۱، ص۴۷؛ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، ص۳۲.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: میرزا حسن ابوترابی»، ص۱۳۰.
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۴)، «درگذشتگان: میرزا حسن ابوترابی»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال بیست و ششم، شماره ۱۵۲، خرداد و تیر.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۵، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «شهید صدوقی و سلوک اجتماعی در گفت‌وشنود شاهد یاران با آیت‌الله میرزا حسن ابوترابی زارچی: در شجاعت کم‌نظیر بود» (۱۳۸۷)، نشریه شاهد یاران، یادمان شهید محراب آیت‌الله محمد صدوقی، شماره ۳۴، شهریور.
- کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۷۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۱، تهران، برگ رضوان.
- مدرسی، سیدمحمدکاظم (۱۳۸۲)، مفاخر یزد، به کوشش سیدمحمدکاظم مدرسی و میرزا محمد کاظمینی، ج ۱، یزد، بنیاد ریحانه‌الرسول یزد.