حسن یزدی‌زاده
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | حسن یزدی‌زاده |
| لقب | حسن مهاجر |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۹ ش |
| زادگاه | تهران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | شیخ علی‌اکبر برهان، سیدجواد حسینی، جواد آقازاده |
| محل تحصیل | تهران، قم، نجف |
| سایر | از فعالان جنبش ملی شدن صنعت نفت، عضو جمعیت فدائیان اسلام |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با رژیم پهلوی، همکار با آیت‌الله کاشانی |
حسن یزدی‌زاده، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
حسن یزدی‌زاده[۱] معروف به حسن مهاجر و مهاجر شریف یزدی در سال ۱۳۰۹ش در تهران به دنیا آمد. او تا چهارم ابتدایی در دبستان انوشیروان تحصیل کرد و مدتی در مکتب‌خانه‌ای در تهران ادبیات را آموخت. از سال ۱۳۲۴ش به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و وارد کلاس درس شیخ علی‌اکبر برهان شد و مقدمات را نزد او و شیخ جواد آهنگر، سیدجواد حسینی، جواد آقازاده و... آموخت. هم‌زمان با تحصیل، مدتی هم در بازار تهران مشغول به کار شد[۲] و در آن دوران به بیت آیت‌الله کاشانی رفت‌وآمد داشت. آیت‌الله کاشانی در آن روزها درصدد اعزام افرادی برای مبارزه با رژیم صهیونیستی بود و مهاجر هم همراه با برادرش برای اعزام به فلسطین ثبت‌نام کرد. سپس به همکاری با جمعیت فدائیان اسلام پرداخت و در اغلب تجمعات و راهپیمایی‌های اعتراضی آنان شرکت می‌کرد و در مواردی هم داوطلب انجام برخی از اقدامات علیه حکومت پهلوی می‌شد. در جریان ملی شدن صنعت نفت در تظاهرات و راهپیمایی‌ها حضور داشت[۳] و در سی تیر ۱۳۳۱ ازجمله افرادی بود که در تظاهرات مردمی حمایت از دکتر محمد مصدق حاضر بود.[۴]
مهاجر در آن سال‌ها ابتدا همراه با احمد نیک‌بین، گروه «اخوان المؤمنین» را در تهران تشکیل داد و سپس همراه با صادق امانی، گروه «شیعیان» را تشکیل داد و به فعالیت در آن تشکل پرداخت. سپس برای تکمیل تحصیلات حوزوی به قم رفت، ولی مدت کوتاهی بعد در سال ۱۳۳۲ش راه عراق را در پیش گرفت.[۵] او در سال ۱۳۳۴ش به‌قصد اقامت در مدینه منوره، به عربستان رفت و پس از شش ماه اقامت در آن شهر، درصدد تأسیس حوزه علمیه برآمد، ولی به دلیل عدم تمدید مجوز اقامت در آن کشور، از عربستان اخراج شد [۶] و در سال ۱۳۳۵ش به کشور بازگشت. او از آن سال به سبب شکست مالی برادرش، با هدف کمک به او، به مدت چهار سال به کسب‌وکار در بازار تهران پرداخت.[۷] در آن مدت با شهید صادق امانی همکاری می‌کرد و درصدد برنامه‌ریزی برای ترور محمدرضاشاه بود. مهاجر پس از جبران شکست مالی برادرش در سال ۱۳۴۱ش، دوباره به عراق بازگشت و تحصیل دروس حوزوی را از سر گرفت، بنابراین از همکاری با شهید صادق امانی بازماند. این همکاری باعث شد تا در جریان ترور حسنعلی منصور، متهم به تهیه اسلحه برای «هیئت‌های مؤتلفه اسلامی» [۸] و همکاری با آنان برای ترور منصور و همچنین تلاش برای گرفتن فتوی در این زمینه متهم شود [۹] موضوعی که او آن را رد می‌کند.[۱۰]
او در حوزه علمیه نجف اشرف شرح لمعه را نزد شیخ علی‌اکبر اراکی خواند و در رسایل و مکاسب از شاگردان میرزا علی فلسفی بود. آنگاه در درس خارج فقه آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی شرکت کرد و یک دوره کامل بحث امربه‌معروف را هم نزد آیت‌الله سیدمحمد روحانی گذراند. در درس عقاید هم از محضر سیدنصرالله مستنبط بهره برد.[۱۱] مهاجر در معرفی امام‌خمینی به‌عنوان مرجع تقلید اعلم فعال بود و وجوهات شرعی را به ایشان می‌رساند. او در آبان ۱۳۴۳ نوار سخنرانی امام‌خمینی را به عراق منتقل و آن را در کربلا و نجف توزیع کرد. پس از ورود امام‌خمینی به عراق، در مراسم استقبال از ایشان و نیز دید و بازدیدهای ایشان با مراجع تقلید مقیم نجف اشرف حضور داشت و سپس در خدمت امام‌خمینی قرار گرفت [۱۲] و با آغاز درس خارج فقه ایشان (مکاسب) در آن درس حضور یافت [۱۳] و در ۲۹ آبان ۱۳۴۵ از امام‌خمینی اجازه دخالت در امور شرعیه و حسبیه دریافت کرد. امام در این نامه قید کرده بودند که «معروف هستند» [۱۴] و همین تعبیر نشان از شناخت امام‌خمینی از او دارد. وی همچنین در درس ولایت‌فقیه ایشان در ۱۳۴۸ حاضر بود[۱۵] و از شاگردان معروف امام‌خمینی محسوب می‌شد [۱۶] همچنین در آن سال‌ها اداره مدارس آیت‌الله بروجردی و سیدنجف اشرف را بر عهده داشت و درصدد تصفیه آن مدارس از طلاب غیرمحصل برآمد و به همین علت شایعاتی علیه او در نجف به راه افتاد [۱۷] مهاجر در ۱۳۴۶ش در توزیع اعلامیه‌های امام‌خمینی در موسم حج حضور داشت. در سال ۱۳۴۹ش وقتی محمدرضا ناصری توسط پلیس عربستان سعودی دستگیر شد، در آزادی او نقش داشت [۱۸] در آن دوره به پیشنهاد سیدمصطفی خمینی و معرفی سیدموسی اصفهانی، دوره آموزش نظامی را در ارتش عراق گذراند و سپس به لبنان رفت و در آموزش نظامی ایرانیان مخالف حکومت پهلوی فعال بود و با جلال‌الدین فارسی همکاری می‌کرد [۱۹] در سال ۱۳۴۹ش، درس‌های ولایت‌فقیه امام‌خمینی را همراه با جلال‌الدین فارسی در لبنان منتشر کرد [۲۰] او در لبنان به همکاری با امام موسی صدر در مجلس شیعیان و سیدحسن شیرازی در مدرسه امام مهدی پرداخت [۲۱] به همین سبب برای مخفی کردن هویتش، ابتدا نام مستعار دادگر را برای خود برگزید و سپس نام خود را به مهاجر تغییر داد.[۲۲] او در لبنان میزبان سیدمصطفی خمینی می‌شد و فرزند امام در سال ۱۳۵۲ دو بار میهمان او بود [۲۳] وی همچنین مؤسسه انتشاراتی دارالکتاب را در لبنان تأسیس کرد [۲۴] او پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالایت‌های تبلیغی ادامه داد و در آبان ۱۳۹۹ از دنیا رفت.
پانویس
- ↑ شهید آیت‌الله...، ص۳۰۶.
- ↑ «آیت‌الله کاشانی، فدائیان...»، ص۳۶۶.
- ↑ «بازخوانی تحولات اجتماعی...»، ص۳۵۵.
- ↑ «آیت‌الله کاشانی، فدائیان...»، ص۳۷۰-۳۷۲.
- ↑ «آیت‌الله کاشانی، فدائیان...»، ص۳۷۷-۳۷۸.
- ↑ «آیت‌الله کاشانی، فدائیان...»، ص۳۸۰-۳۸۱.
- ↑ «آیت‌الله کاشانی، فدائیان...»، ص۳۸۳-۳۸۴.
- ↑ «آیت‌الله کاشانی، فدائیان...»، ص۳۸۸.
- ↑ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۳، ص۱۹۷.
- ↑ «آیت‌الله کاشانی، فدائیان...»، ص۳۸۸.
- ↑ «آیت‌الله کاشانی، فدائیان...»، ص۳۶۶-۳۶۷.
- ↑ «بازخوانی تحولات اجتماعی...»، ص۳۵۶-۳۵۸.
- ↑ «بازخوانی تحولات اجتماعی...»، ص۳۶۳.
- ↑ صحیفه امام، ج۱، ص۴۵۷.
- ↑ «بازخوانی تحولات اجتماعی...»، ص۳۶۳.
- ↑ خاطرات حجت‌الاسلام محتشمی‌پور، ص۵۰۴-۵۰۵.
- ↑ همان، ۳۶۴-۳۶۸.
- ↑ خاطرات حجت‌الاسلام محتشمی‌پور، ص۳۵۹.
- ↑ خاطرات حجت‌الاسلام محتشمی‌پور، ص۳۶۰-۳۶۲.
- ↑ «بازخوانی تحولات اجتماعی...»، ص۳۶۳.
- ↑ یاران امام...، کتاب ۱۷، ج۲، ص۱۶.
- ↑ شهید آیت‌الله...، ص۳۰۶.
- ↑ شهید آیت‌الله...، ص۳۰۶، ۳۲۱.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۳۷، ص۲۲۸.
منابع
- «آیت‌الله کاشانی، فدائیان اسلام و نهضت ملی شدن صنعت نفت: گفتگو با حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن مهاجری شریف یزدی (یزدی‌زاده)» (۱۳۸۸)، فصلنامه پانزده خرداد، شماره ۲۲، زمستان.
- «بازخوانی تحولات اجتماعی ایران در نهضت امام‌خمینی: گفت‌وگویی صمیمی با یک مبارز قدیمی: حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن مهاجری شریف یزدی (یزدی‌زاده)» (۱۳۸۸)، فصلنامه پانزده خرداد، شماره ۲۱، پاییز.
- شهید آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- مهاجر شریف: خاطرات حجت الاسلام و المسلمین حسن یزدی زاده (۱۳۹۸)، به کوشش علیرضا نخبه و ابوالفضل هدایتی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی و موسسه چاپ و نشر عروج.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، امام موسی صدر (آن سفرکرده) (۱۳۷۹)، کتاب ۱۷، ج ۲، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید حجت‌الاسلام محمد منتظری (۱۳۸۵)، ج ۳۷، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج ۱۴، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.