یک ساغر از هزار (کتاب)
یک ساغر از هزار؛ سیری در عرفان امام‌خمینی، مجموعه مقالات، سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها و خاطرات فاطمه طباطبایی است که به تبیین مبانی و اندیشه‌های عرفانی امام‌خمینی می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۳۷۹ش توسط مؤسسه نشر و چاپ عروج منتشر شده است.
مؤلف
فاطمه طباطبایی، متولد ۱۳۳۳ش، همسر سیداحمد خمینی، دکترای عرفان اسلامی و استاد و مدیرگروه عرفان اسلامی پژوهشکده امام‌خمینی می‌باشد.
محتوا
در کتاب یک ساغر از هزار، به برخی مبانی عرفانی امام‌خمینی و نیز مقامات سلوکی، پرداخته شده است. به اعتقاد امام‌خمینی یکی از این مقامات، مقام توبه است؛ اگر توبه خالص باشد، تائب محبوب خداوند می‌شود؛ زیرا محبوبیت نزد خالق نتیجه آن توبه است. هرچند سالک باید همواره متوجه و مراقب باشد؛ زیرا اصلاح نفس پس از افساد، از امور مشکل و دشوار است.[۱] از جمله مقامات عرفانی در نگاه امام‌خمینی، زهد می‌باشد. از منظر ایشان، زهد مقدمه‌ای است برای وصول به جمال جمیل؛ بنابراین خود زهد مطلوب نهایی و مقصد اصلی نیست بلکه واسطه‌ای برای رسیدن به مقصد اصلی یعنی حق‌تعالی است.[۲] همچنین ایشان در بیان مقام صبر تعریف خواجه عبدالله انصاری و محقق طوسی را پذیرفته و معتقد است صبر متقوم به دو امر است؛ یکی آنکه از آن ناملایم که بر او وارد می‌شود کراهت داشته باشد و دیگر آنکه از اظهار شکایت و جزع خودداری کند.[۳] ایشان به انواع صبر نیز اشاره می‌کند، از جمله صبر لله، صبر بالله، صبر علی الله، صبر فی الله، صبر مع الله، صبر عن الله. امام‌خمینی قسم اخیر را سخت‌ترین مراتب صبر می‌داند؛ یعنی صبری که محبّ در عین وصل از محبوب حقیقی می‌کشد.[۴]
در نگاه امام‌خمینی انسان پس از فراگیری علم و تقویت قوه عقل با تصفیه نفس می‌تواند به مراتب ایمان راه یابد و به مکاشفات و مشاهداتی نایل گرد. ایشان معتقد است معلومات قلبی، انسان را از حیرت و تردید خارج می‌سازد و او را به مرتبه اطمینان و برهان هدایت می‌کند.[۵]
ساختار
کتاب یک ساغر از هزار، شامل مقدمه، مقالات، سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها، خاطرات و نکته‌ها می‌باشد. قسمت مقالات درباره مطالبی نظیر احیاگری امام‌خمینی از منظر عرفان و دعا، تجلی عرفان در اندیشه امام‌خمینی، عرفان حماسی و حماسه عرفان امام‌خمینی، فطرت از دیدگاه امام‌خمینی، منزل اطمینان و طمأنینه در نگاه امام، تفسیر عرفانی از خطبه حضرت زهرا (س) و مقامات عرفانی می‌باشد. در قسمت سخنرانی‌ها به مطالبی چون نگرش بر عرفان امام‌خمینی، امام و جامعه انسانی، کرامت انسان و زن در ادیان الهی پرداخته شده است. در قسمت مصاحبه‌ها درباره عشق در منظر امام، سخن به میان آمده است و در پایان به خاطرات و نکته‌های عرفانی-اجتماعی پرداخته شده است.
حاشیه
در این کتاب، به مناسبت‌های متعددی حاشیه‌ها و پاورقی‌های زیادی بیان شده است؛ مثلاً به معرفی باب سکینه پرداخته شده و یا اینکه «حال» را از دیدگاه صوفیه مورد بررسی قرار داده است.[۶]
وضعیت نشر
چاپ اول کتاب یک ساغر از هزار، در سال ۱۳۷۹ش توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، منتشر شده است.
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۷ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ بیست و سوم، ۱۳۸۰ش.
- طباطبایی، فاطمه، یک ساغر از هزار، سیری در عرفان امام‌خمینی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- ↑ امام‌خمینی، شرح چهل حدیث، ص۲۳۴ و ۲۷۹؛ طباطبایی، یک ساغر از هزار، ص۱۶۷-۱۶۹.
- ↑ امام‌خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۲۰۹ و ۳۰۵-۳۰۹.
- ↑ امام‌خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۴۱۰؛ طباطبایی، یک ساغر از هزار، ص۱۹۳.
- ↑ امام‌خمینی، شرح چهل حدیث، ص۲۶۲ و ۴۱۹.
- ↑ امام‌خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۸۷؛ طباطبایی، یک ساغر از هزار، ص۱۴۲.
- ↑ طباطبایی، یک ساغر از هزار، ص۹۲-۹۳.