نصرالله شاه‌آبادی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۰۹ش |
| زادگاه | قم |
| خویشاوندان سرشناس | محمدعلی شاه‌آبادی (پدر) |
| اطلاعات علمی | |
نصرالله شاه‌آبادی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
تولد و خادان
او در ۱۳۰۹ش در قم به دنیا آمد. پدرش آیت‌الله محمدعلی شاه‌آبادی از مدرسان دروس عالی دینی و استاد درس عرفان امام‌خمینی[۱] و مادرش دختر آیت‌الله سیدصادق روحانی قمی، از مدرسان برجسته دروس حوزوی در قم بود.[۲] آیت‌الله محمدعلی شاه‌آبادی به دلیل اقامت در منطقه شاه‌آباد تهران (جمهوری اسلامی فعلی)، به شاه‌آبادی معروف شد و فرزندانش نیز به همین نام موسوم شدند.[۳]
تحصیل
نصرالله شاه‌آبادی در ۵ سالگی همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد و در آن شهر مقیم شد و خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه شیخ عبدالرحیم آموخت. آنگاه وارد دبستان توفیق تهران شد و دوره ابتدایی را در آن مدرسه گذراند. سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و مقداری از مقدمات را نزد پدر و برادرش شیخ حسین شاه‌آبادی خواند.[۴] پس از آن وارد مدرسه علمیه مروی تهران شد و شرح امثله را پیش مصطفی مسجدجامعی، سیوطی را نزد سیدصدرالدین رضوی قمی، مطول را پیش محمدعلی لواسانی و میرزا ابوالحسن شعرانی و بخشی از منظومه را پیش شعرانی، معالم را نزد حسن ظهیرالدینی، شرح لمعه را پیش حسین کنی، رسایل را نزد سیدحسن احمدی علون آبادی، مکاسب را نزد ابوالفضل نجم‌آبادی و هدایت‌الله وحید گلپایگانی، کفایه را پیش شیخ عباس تهرانی، اسفار را نزد میرزا مهدی آشتیانی و شرح منظومه و بخش دیگری از اسفار را هم نزد سیدکاظم عصار خواند.[۵] او در ۱۳۲۷ ش راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر، در دروس خارج فقه و اصول آیات سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدحسین طباطبایی بروجردی، سیدمحمدتقی موسوی خوانساری و عباسعلی شاهرودی شرکت کرد.[۶] ولی مدت کوتاهی بعد به دستور پدرش به تهران بازگشت و در درس‌های او شرکت جست. در سال ۱۳۲۸ با رحلت پدرش بار دیگر به قم بازگشت و در درس‌های فوق شرکت کرد و پس از دو سال راهی عراق شد.
شاه‌آبادی از سال ۱۳۳۰ در حوزه علمیه نجف خیارات مکاسب را پیش سیدعلی بهشتی خواند و هم زمان درس درس کفایه الاصول سیدمحمد روحانی شرکت کرد.[۷] سپس به درس خارج فقه اصول آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی رفت و در مدت ۱۹ سال از درس خارج فقه آن مرجع برجسته بهره‌مند شد.[۸] و بحث‌های اصول فقه، فقه مکاسب، فقه عروه، طهارت و صلاه ایشان را تقریر کرد. علاوه بر آن در درس تفسیر آیت‌الله خویی نیز حاضر می‌شد.[۹] هم زمان در درس‌های خارج فقه و اصول آیات شیخ حسین حلی، سیدعبدالهادی شیرازی،[۱۰] سیدمحمود حسینی شیرازی و سیدمحمد روحانی هم شرکت می‌کرد.[۱۱] مدت کوتاهی هم از درس فلسفه صدرا بادکوبه‌ای بهره برد.[۱۲]
او در تیر ۱۳۴۲ ش و در جریان تحصن جمعی از روحانیان سراسر کشور در تهران در اعتراض به دستگیری و محاکمه احتمالی امام‌خمینی، همراه با جمعی از روحانیان مقیم نجف نامه‌ای به سیدحسین خادمی ارسال کرد و از تلاش‌های او و دیگر روحانیان متحصن تقدیر کرد.[۱۳]
نصرالله شاه‌آبادی پس از استقرار امام‌خمینی در نجف، در فراهم کردن مقدمات تدریس امام‌خمینی در آن شهر نقش داشت و به گفته سیدمحمود دعایی، یکی از افرادی بود که منشأ بهره‌گیری منطقی و اصولی از امام‌خمینی شد.[۱۴] او با آغاز تدریس دروس خارج فقه امام‌خمینی در مسجد شیخ انصاری در ۱۳۴۴ش، در آن درس (خارج مکاسب) حاضر شد و تا ۱۳۴۹ ش از محضر درس ایشان بهره‌مند شد،.[۱۵] بنابراین پنج سال در آن درس حضور داشته است.[۱۶] شاه‌آبادی از شیوه تدریس امام‌خمینی به نیکی یاد می‌کند و با ذکر خاطره‌ای از بحث با امام‌خمینی درباره موضوعی علمی، تقویت روحیه استقامت و مقاومت در شاگرد را در بحث‌های علمی، از شیوه‌ها و ویژگی‌های تربیتی ایشان بیان می‌کند.[۱۷] او دراین‌باره می‌گوید:
«امام بسیار شاگردپرور بودند و بسیار علاقه داشتند که شاگردانشان حرفی بزنند و بحثی بکنند. یکبار در بیرونی منزلشان درباره موضوع ربا بحث می‌کردم. بحث بالا گرفت و ایشان مقداری تند شدند. بعدها وقتی درباره مکاسب بحث می‌کردند، پس از بحث خدمتشان رفتم و عرض کردم چرا آن شب شیوه برخوردشان آنگونه بود. امام به شوخی پاسخ دادند: «ما این‌طوری هستیم». منظورشان این بود که استاد برای تربیت شاگردش او را می کوبد تا به این وسیله در او استقامت و مقاومت ایجاد کند».[۱۸]
وی همچنین از روحانیان مورد اعتماد امام‌خمینی بود و امام‌خمینی به هشت نفر از روحانیانی که توسط نصرالله شاه‌آبادی معرفی شده بودند، اجازه‌نامه‌هایی در امور حسبیه و شرعیه داد.[۱۹]
شاه‌آبادی در مدت حضور در نجف، در خدمت امام‌خمینی بود و برای خنثی کردن تلاش‌های برخی نهادهای امنیتی برای مقابله با نفوذ امام‌خمینی در نجف اشرف می‌کوشید.[۲۰]
او در کنار تحصیل به تدریس شرح لمعه، رسایل، مکاسب، کفایه الاصول، شرح منظومه و اسفار در حوزه علمیه نجف می‌پرداخت.[۲۱] وی در سال ۱۳۴۹ش به دستور آیت‌الله خویی و با دعوت شیخ مهدی پویا، روحانی مقیم پاکستان برای رسیدگی به وضعیت شیعیان پاکستان، به آن کشور رفت.[۲۲] پس از سه ماه به سبب درمان بیماری مارلاریا به کشور بازگشت و پس از بهبود، درصدد بازگشت به پاکستان بود ولی ممنوع‌الخروج شد و از بازگشت به آن کشور بازماند.[۲۳] و این ممنوعیت تا سال ۱۳۵۷ ش ادامه داشت.[۲۴] او پس از آن در تهران مقیم شد و به اقامه نماز جماعت در مسجد لاریجانی در پامنار تهران پرداخت.[۲۵] هم‌زمان سخنران هیئت مکتب‌المهدی از هیئت‌های مذهبی تهران بود.[۲۶]
او در آن سال‌ها در ترویج مرجعیت امام‌خمینی در تهران می‌کوشید و به بیان احکام بر اساس رساله عملیه امام‌خمینی می‌پرداخت. ساواک در گزارشی احتمال داده بود وی در جمع‌آوری و ارسال وجوهات شرعی به امام‌خمینی (از طریق برادرش روح‌الله شاه‌آبادی) نقش دارد.[۲۷] او پس از رحلت سیدمصطفی خمینی، همراه با جمعی از روحانیان مبارز تهران با صدور اعلامیه‌ای، از مردم برای شرکت در مجلس ترحیم آن مرحوم در مسجد جامع تهران دعوت کرد.[۲۸] در ۱۳۵۷ش پس از هجرت امام‌خمینی به پاریس، به فرانسه رفت و چند روز در نوفل‌لوشاتو در خدمت امام‌خمینی بود.[۲۹] وی پس از بازگشت به کشور، با صدور اعلامیه‌هایی، به حمایت از امام‌خمینی ادامه داد. در ۲۷ دی ۱۳۵۷ و در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، همراه با جمعی از روحانیان مبارز تهران، با ارسال تلگرافی خطاب به امام‌خمینی، با اشاره به اعلام حمایت مردم ایران از رهبری ایشان، خواستار بازگشت به کشور شد.[۳۰] و در بهمن ۱۳۵۷ و در پی بسته‌شدن فرودگاه‌ها به روی پروازهای خارجی برای جلوگیری از ورود امام‌خمینی به کشور، در تحصن روحانیان مبارز در مسجد دانشگاه تهران شرکت کرد.[۳۱]
شاه‌آبادی پس از پیروزی انقلاب مدتی مسئولیت کمیته انقلاب اسلامی منطقه ۷ تهران را بر عهده گرفت و دادگاه مبارزه با رباخواری را در مسجد خویش در تهران تشکیل داد.[۳۲] او در دوره جنگ تحمیلی عراق علیه ایران از هیچ کوششی برای تقویت روحیه رزمندگان اسلام دریغ نمی‌کرد.[۳۳] و بارها در جبهه‌های جنگ حضور یافت.[۳۴] وی در سال ۱۳۷۹ش، به قم رفت و به اقامه نماز در جماعت مسجد آیت‌الله سیدصادق روحانی پرداخت و هم‌زمان تدریس خارج فقه و اصول را آغاز کرد.[۳۵]
او در پنجمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری از استان تهران نامزد شد و توانست با کسب اکثریت آرا به مجلس خبرگان رهبری راه یابد.[۳۶] شاه آبادی به فعالیت‌هایی عام‌المنفعه اهتمام جدی داشت و از آن جمله می‌توان به تأسیس و اداره چندین مرکز خیریه و صندوق قرض الحسنه چون المهدی و امام جواد(ع) در قم، تهران و مشهد، احداث درمانگاه امام جواد(ع) در خیابان امیرکبیر تهران و درمانگاه جوادالائمه در مشهد، خانه‌های بهداشت و رسیدگی به ایتام در شهرهای تهران، قم و مشهد اشاره کرد.[۳۷]
درگذشت
نصرالله شاه آبادی در ۲۲ اسفند ۱۳۹۶ در قم درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط سیدموسی شبیری زنجانی در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۳۸]
پانویس
- ↑ شاه‌آبادی، شذرات المعارف، هجده ـ نوزده؛ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۳، ص۴۵۸؛ محمدی، «آیت‌الله شاه‌آبادی متوفای ۱۳۲۸ش»، ص۲۶۰-۲۶۱.
- ↑ رازی، ج۱، ص۱۴۳؛ قاسمی، دره الصدق فیمن تلمذ من علما اصفهان بالنجف، ج۲، ص۴۵۱؛ احمدیان، شیخان قم، ص۲۳۷.
- ↑ مدرس تبریزی، ج۳، ص۱۷۶-۱۶۸.
- ↑ «مصاحبه با آیت‌الله نصرالله شاه‌آبادی»، ج۱۳، ص۱۴۲-۱۴۳.
- ↑ شاه‌آبادی، همزه وصل، ص۱۶-۱۷.
- ↑ «مصاحبه با آیت‌الله نصرالله شاه‌آبادی»، ج۱۳، ص۱۴۲-۱۴۳.
- ↑ حدیث نصر، ص۳۵۵؛ شاه آبادی، همزه وصل، ص۱۷؛ قاسمی، دره الصدق فیمن تلمذ من علما اصفهان بالنجف، ج۲، ص۴۵۱.
- ↑ شاه‌آبادی، همزه وصل، ص۱۸.
- ↑ «حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدحسین کشفی: حدیث نصر گویای احوال ایشان است، ص۱۹.
- ↑ شاه‌آبادی، همزه وصل، ص۲۸؛ حدیث نصر، ص۴۱۰-۴۱۷.
- ↑ حدیث نصر، ص۳۵۷-۳۵۸.
- ↑ حدیث نصر، ص۴۲۳.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۱۹، ص۳۶.
- ↑ «حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمحمود دعایی: مرا شیفته خود کرد»، ص۱۲.
- ↑ شاه آبادی، همزه وصل، ص۱۸؛ قاسمی، دره الصدق فیمن تلمذ من علما اصفهان بالنجف، ج۲، ص۴۵۱.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۲، ص۲۵.
- ↑ پابه‌پای آفتاب، ج۴، ص۲۵۰.
- ↑ سلسله موی دوست، ص۱۳۵ـ۱۳۶؛ پابه‌پای آفتاب، ج۴، ص۲۵۰-۲۴۶.
- ↑ صحیفه امام‌خمینی، ج۱، ص۴۵۲، ۴۶۰، ۴۷۵، ۴۷۹، ۴۹۲، ۴۹۴، ۴۹۶، ۵۰۱.
- ↑ «حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمحمود دعایی: مرا شیفته خود کرد»، ص۱۲.
- ↑ شاه‌آبادی، همزه وصل، ص۱۹.
- ↑ «مصاحبه با آیت‌الله نصرالله شاه‌آبادی»، ج۱۳، ص۱۴۴.
- ↑ شاه‌آبادی، همزه وصل، ص۱۹-۲۰؛ «آیت‌الله نصرالله شاه‌آبادی: تکیه‌گاهش فقط خدا بود»، ص۵.
- ↑ «مصاحبه با آیت‌الله نصرالله شاه‌آبادی»، ج۱۳، ص۱۴۴.
- ↑ شاه‌آبادی، همزه وصل، ص۲۰؛ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۳، ص۴۸۵.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۲، ص۱۵۲ و ۱۷۰.
- ↑ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۷، ص۴۹۳.
- ↑ دوانی، ج۶، ص۵۲۰ـ۵۲۱؛ آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک، ص۳۶۶-۳۶۷.
- ↑ «مصاحبه با آیت‌الله نصرالله شاه‌آبادی»، ج۱۳، ص۱۴۴؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۳۲، ص۲۵.
- ↑ «در تلگرامی به پاریس، علمای تهران مراجعت امام‌خمینی (ره) [را] خواستار شدند»، ص۵.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۳۲، ص۲۵.
- ↑ «مصاحبه با آیت‌الله نصرالله شاه‌آبادی»، ج۱۳، ص۱۴۴.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۳۲، ص۲۵.
- ↑ قاسمی، دره الصدق فیمن تلمذ من علما اصفهان بالنجف، ج۲، ص۴۵۲.
- ↑ «مصاحبه با آیت‌الله نصرالله شاه‌آبادی»، ج۱۳، ص۱۴۳.
- ↑ «پیروزی قاطع فهرست امید در تهران»، ص۱؛ «اعلام نتایج قطعی انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان در تهران»، ص۱.
- ↑ شاه‌آبادی، همزه وصل، ص۲۰-۲۱؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۳۲، ص۲۵.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله شاه‌آبادی»، ص۱۴۴.
منابع
- آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، امید اسلام، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- «آیت‌الله نصرالله شاه‌آبادی: تکیه‌گاهش فقط خدا بود»، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۲۶۸، ۳۰ شهریور ۱۳۹۶.
- احمدیان، مینا (۱۳۸۳)، شیخان قم، زندگینامه بزرگان مدفون در شیخان کبیر (گلزار شیخان)، قم، دلیل ما.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «اعلام نتایج قطعی انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان در تهران» (۱۳۹۴)، روزنامه اطلاعات، شماره ۲۶۳۹۰، ۱۱ اسفند.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۷)، «درگذشتگان: آیت‌الله شاه‌آبادی»، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۱۶۹، فروردین و اردیبهشت.
- پابه‌پای آفتاب (۱۳۹۱)، ج۴، پابه‌پای آفتاب، گفته‌ها و ناگفته‌ها از زندگی امام‌خمینی(س)، گردآوری و تدوین، امیررضا ستوده، تهران، نشر پنجره.
- «پیروزی قاطع فهرست امید در تهران» (۱۳۹۴)، روزنامه شرق، شماره ۲۵۳۲، ۹/۱۲/۱۳۹۴.
- «حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدحسین کشفی: حدیث نصر گویای احوال ایشان است (۱۳۹۷)، هفته‌نامه حریم امام، سال هفتم، شماره ۳۱۵، ۳۰ فروردین.
- «حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمحمود دعایی: مرا شیفته خود کرد» (۱۳۹۷)، هفته‌نامه حریم امام، سال هفتم، شماره ۳۱۵، ۳۰ فروردین.
- حدیث نصر (خاطرات فقیه مجاهد مرحوم آیت‌الله حاج آقا نصرالله شاه آبادی) (۱۳۹۷)، به کوشش سیدحسین کشفی، قم، موسسه شیعه‌شناسی.
- خاطرات ۱۵ خرداد (۱۳۷۶)، به کوشش علی باقری، دفتر پنجم، انتشارات حوزه هنری دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، چاپ اول، تهران.
- «در تلگرامی به پاریس، علمای تهران مراجعت امام‌خمینی (ره) [را] خواستار شدند» (۱۳۵۷)، روزنامه کیهان، ۲۷/۱۰/۱۳۵۷، شماره ۱۰۶۱۵.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۶، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- سلسله موی دوست، خاطرات دوران تدریس امام‌خمینی (۱۳۸۳)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج۷، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- شاه‌آبادی، محمدرضا (۱۳۹۸)، همزه وصل: یادنامه فقیه مجاهد مرحوم آیت‌الله حاج آقا نصرالله شاه آبادی به مناسبت اولین سالگرد ارتحال ایشان، قم، دارالعلم.
- شاه‌آبادی، محمدعلی (۱۳۸۰)، شذرات المعارف، تحقیق، بنیاد علوم و معارف اسلامی دانش‌پژوهان، تهران، ستاد بزرگداشت مقام عرفان و شهادت.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۳، تهران، اسلامیه.
- صحیفه امام‌خمینی (۱۳۷۸)، ج۱، تهران، مؤسسه¬ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- قاسمی، رحیم (۱۳۹۳)، دره الصدق فیمن تلمذ من علما اصفهان بالنجف، ج۲، قم، مجمع الذخائر الاسلامیه.
- «مصاحبه با آیت‌الله نصرالله شاه‌آبادی» (۱۳۸۷)، همایش بین‌المللی امام‌خمینی(س) و قلمرو دین(۱) کرامت انسان، ج۱۳، مصاحبه‌های علمی، سخنرانی‌ها و میزگردها، تدوین، کمیته علمی همایش، تهران، چاپ و نشر عروج.
- محمدی، محمدعلی (۱۳۸۵)، «آیت‌الله شاه‌آبادی متوفای ۱۳۲۸ش»، گلشن ابرار، خلاصه‌ای از زندگی اسوه‌های علم و عمل، ج۲، تهیه و تدوین، جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم؛ زیر نظر پژوهشکده باقرالعلوم علیه‌السلام سازمان تبلیغات اسلامی، قم، معروف.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، کتاب ۱۹، خادم شریعت: شرح مبارزات حضرت آیت‌الله سیدحسین خادمی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۲)، کتاب ۳۲، شهید حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدی شاه‌آبادی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.