محمدعلی معزالدینی
محمدعلی معزالدینی، از شاگردان درس اخلاق امام‌خمینی.
تولد و خاندان
محمدعلی معزالدینی در مهر ۱۲۹۹ ش در یزد به دنیا آمد. پدرش زین‌العابدین خان از نوادگان محمدتقی خان بافقی (حاکم یزد در دوران زند و قاجار و بانی باغ دولت‌آباد و موقوفات دولت‌آباد) و مادرش صبیه آقا میرزا محمدرضا کرمانشاهی، از روحانیان و مجتهدان شهر یزد (و جد پدری شیخ محمد صدوقی یزدی) بود.
تحصیل
محمدعلی معزالدینی اشعار سعدی و حافظ و ادعیه و قرائت قرآن را در خانه نزد مادرش فراگرفت. یک سال هم در مکتب‌خانه‌ای به تحصیل پرداخت. دوران ابتدایی را هم در دبستان دولتی یزد و سپس مدرسه ملی سعادت رضوی آن شهر گذراند. او در کلاس ششم دبستان به‌واسطه پیشامدی، دبستان را ترک کرد و به کارهای گوناگون ازجمله کار در کارخانه، بازار و تجارت‌خانه پرداخت. او سپس تحصیلات خود را به‌صورت متفرقه ادامه داد و سپس به شغل معلمی در مدرسه ملی سعادت رضوی پرداخت و پس از چندی مدیر همان مدرسه شد. حضور او در آن مدرسه کوتاه بود و پس از دو ماه کار در دفترخانه اسناد رسمی نزد سیدمحمد آیت‌اللهی، در ۲۰/۱/۱۳۱۹ به استخدام اداره دارایی یزد درآمد و حسابدار آن اداره شد. یک سال بعد، از آن شغل استعفا داد و برای تحصیل دروس حوزوی راه قم شد.
تحصیلات حوزوی
معزالدینی که در سال ۱۳۲۱ش با صبیه شیخ محمد صدوقی (پسردایی‌اش) ازدواج کرده بود، در حوزه علمیه قم جامع‌المقدمات را نزد سیداسماعیل نجف‌آبادی، بخشی از صمدیه و هدایه را پیش شیخ ابوالقاسم مسافری نجف‌آبادی و شیخ اسدالله خادمی نجف‌آبادی، بخشی از سیوطی و معالم و حاشیه ملا عبدالله را در محضر مرتضی مطهّری و مغنی را پیش حسینعلی منتظری خواند. آنگاه، در درس اخلاق حاج میرزاعلی آقا شیرازی، درس اخلاق امام‌خمینی، درس قوانین‌الاصول سیدرضا بهاءالدینی، شرح لمعه شیخ محمد صدوقی و سیداحمد زنجانی، معالم‌الاصول شیخ عبدالرزاق قائنی، رسایل و مکاسب شیخ عباسعلی شاهرودی، رسایل محمد فکور یزدی و کفایه‌الاصول سیداحمد خوانساری حضور یافت. هم‌زمان در درس‌های اخلاق امام‌خمینی و شیخ علی شیرازی شرکت می‌جست (کاظمینی، ص۴۱۲-۴۳۲).
درباره سال دقیق حضور او در درس اخلاق امام‌خمینی اطلاعاتی در دست نیست، ولی با استناد به زندگینامه معزالدینی که توسط میرزا محمد کاظمینی در کتاب در اقلیم حضور: در احوالات گروهی از نخبگان معاصر یزد بر اساس مصاحبه با او تنظیم شده است، می‌توان گفت که فاصله سال‌های ۱۳۲۰-۱۳۲۴ش در آن درس که هر هفته روزهای پنج‌شنبه و جمعه در مدرس زیر کتابخانه مدرسه فیضیه برگزار می‌شد، شرکت می‌جست. درس تفسیر قرآن را هم نزد میرزا ابوالفضل زاهدی قمی خواند و آنگاه در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سیدصدرالدین صدر، سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدمحمدتقی خوانساری، سیدحسین طباطبایی بروجردی و سیدمحمد محقق داماد شرکت کرد.
او سپس راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف اشرف مدتی از درس شیخ عبدالحسین رشتی بهره برد و اجازه اجتهاد خود را از ایشان دریافت کرد. معزالدینی سپس این اجازه را به امضا و مهر سیدابوالقاسم کاشانی و سیدمحمدتقی خوانساری رساند و این حکم در همان سال به تنفیذ شورای عالی فرهنگ رسید. وی در سال ۱۳۲۸ ش با استناد به این اجازه‌نامه، متقاضی شغل سردفتری اسناد رسمی شد و ابلاغ سردفتری دفتر ۲۲ ساری را دریافت کرد و به همین منظور در همان سال راهی ساری شد و پس از یک سال به قائم‌شهر رفت و به‌عنوان سردفتر ازدواج به فعالیت در آنجا پرداخت.
فعالیت سیاسی و مبارزاتی
او به حمایت از نهضت اسلامی پرداخت و در سال ۱۳۴۲ش و پس از دستگیری امام‌خمینی، به تهران رفت و در تجمع علما در آن شهر شرکت کرد.
معزالدینی در سال ۱۳۴۴ ش به یزد برگشت و تا سال ۱۳۵۴ش در همین شهر به سردفتری مشغول بود. در تابستان آن سال عازم تهران شد (کاظمینی، ص۴۲۱-۴۳۷؛ کریمی‌نیا،ص ۴۴-۱۲۰). او در انتقال اخبار تهران به یزد و پدر همسرش محمد صدوقی یزدی نقش داشت (گفت و شنود: شنود مکالمات بیت شهید آیت‌الله محمد صدوقی، ج۱، ۲۹۱) و در بهمن ۱۳۵۷ و در آستانه بازگشت امام‌خمینی به عضویت کمیته استقبال از امام‌خمینی درآمد (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۵، ص۴۳).
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
وی تا سال ۱۳۶۱ش در همان‌جا ماندگار شد. در آن سال با ابلاغ محمد صدوقی یزدی، نماینده امام و امام‌جمعه یزد، متولی موقوفات دولت‌آباد در یزد شد (گفت و شنود: شنود مکالمات بیت شهید آیت‌الله محمد صدوقی، ج۱، ص۲۴۵). وی پس از استقرار در باغ دولت‌آباد، نخست به وضعیت نابسامان این باغ رسیدگی کرد و سپس به پیشنهاد برخی دوستان در سال ۱۳۶۵ش دانشکده پزشکی علی ابن ابی‌طالب(ع) وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی را در همان‌جا بنیان نهاد و خود ریاست هیئت‌مدیره آن را عهده‌دار گردید. سپس قطعه زمین بزرگ‌تری را برای تأسیس بنای جدید آن دانشکده اختصاص داد و آنجا را به یکی از مراکز موفق در علوم پزشکی تبدیل کرد. پس از آن، موفق به احداث پمپ بنزین در دولت‌آباد شد و همچنین کارخانه یخ را در همان‌جا تأسیس کرد. احداث یک باب دبیرستان و مزرعه مرشدی از دیگر فعالیت‌های خیریه او در دولت‌آباد بود (کاظمینی، ص۴۲۱-۴۳۷؛ کریمی‌نیا، ص۴۴-۱۲۰).
درگذشت
محمدعلی معزالدینی در ۲۷ آذر ۱۳۹۱ در شهر یزد درگذشت.
پانویس
منابع
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۷)، کتاب ۲۵، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- کریمی‌نیا، محمدعلی (۱۳۸۴)، گذری و نظری بر خاطرات زندگی حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاج میرزا محمدعلی معزالدینی، قم، کوثر ادب.
- کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۹۶)، در اقلیم حضور: در احوالات گروهی از نخبگان معاصر یزد، یزد، آرتا کاوا.
- گفت و شنود: شنود مکالمات بیت شهید آیت‌الله محمد صدوقی(۱۳۹۵)، ج۱،تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.