محمود بیانی

محمود بیانی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.

محمود بیانی در شهریور ۱۳۱۳ ش در روستای میان کنگی شهرستان زابل به دنیا آمد. پدرش محمدحسن و جدش از عالمان منطقه به شمار می‌رفتند. درباره تحصیلات محمود بیانی پیش از ورود به حوزه علمیه زاهدان اطلاعاتی در دست نیست. او مقدمات را در شهر زاهدان و نزد شیخ محمد کفعمی خواند. آنگاه راهی کاشمر شد و در حوزه علمیه آنجا ادامه مقدمات و بخشی از دروس سطح و همچنین تفسیر قرآن را آموخت. درباره استادان او در آن حوزه گزارشی در دست نیست. وی سپس در سال ۱۳۳۱ ش به مشهد رفت و در حوزه علمیه آنجا دروس سطح را نزد آقایان میرزا احمد مدرس یزدی و میرزا جواد آقا تهرانی تکمیل کرد. آنگاه در سال ۱۳۳۵ ش به عراق رفت و در حوزه علمیه نجف اشرف، در درس‌های شیخ صدرا بادکوبه‌ای و مسلم ملکوتی شرکت کرد. وی سپس به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و در درس‌های آیات سیدعبدالهادی شیرازی، سیدابوالقاسم موسوی خویی و امام‌خمینی شرکت جست. درباره سال‌های حضور او در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی می‌توان گفت که از سال ۱۳۴۴ ش که امام‌خمینی تدریس درس خارج فقه را در مسجد شیخ انصاری معروف به مسجد ترک‌ها آغاز کرد تا سال ۱۳۵۱ ش که محمود بیانی به کشور بازگشت، در آن درس شرکت می‌کرده است. همچنین می‌توان احتمال داد که او در درس ولایت‌فقیه امام‌خمینی هم شرکت داشته است (کاظمینی، ج ۱، ۱۶۸). وی همچنین از امام‌خمینی اجازه تصدی در امور شرعیه را دریافت کرد. امام‌خمینی ذیل معرف او نوشته بود «معروف هستند» (صحیفه امام، ج ۱، ۴۸۶) و همین تعبیر نشان از شناخت امام‌خمینی از او دارد. محمود بیانی همچنین از افراد مورد اعتماد امام‌خمینی بود و ایشان به برخی از افرادی که توسط محمود بیانی معرفی شده بودند، اجازاتی در امور شرعیه داده بود (همان، ج ۱، ۵۰۲). در سال ۱۳۵۱ ش حکومت بعث عراق جمعی از طلاب ایرانی را از آن کشور اخراج کرد و محمود بیانی هم یکی از آنان بود. او پس از بازگشت اجباری به کشور، در حوزه علمیه قم از درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی استفاده کرد و مدتی هم در تهران در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله آشتیانی حضور یافت. او در دوران تحصیل در نجف اشرف، به فعالیت‌های سیاسی می‌پرداخت. ازجمله در انتقال برخی از اجازه‌نامه‌ها و همچنین رساله‌های امام به ایران مشارکت داشت. پس از بازگشت به کشور هم به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه داد (کاظمینی، ج ۱، ۱۶۸). بر اساس گزارشی که ساواک از یکی از سخنرانی‌های او تهیه کرده بود، محمود بیانی به انتقاد از حکومت پهلوی پرداخته و بر ضرورت مقابله با آن و پیروی از رهبران دینی تأکید کرده بود (یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۴۲، ۳۸۳). به سبب همین مبارزات تحت تعقیب ساواک قرار گرفت (کاظمینی، ج ۱، ۱۶۸). بیانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت‌های مذهبی و ارشادی ادامه داد و در دوران دفاع مقدس، در تشویق جوانان برای حضور در جبهه‌های جنگ و همچنین ارسال کمک‌های لازم به جبهه‌ها حضوری فعال داشت. یکی از فرزندان او در این دوران به شهادت رسیدو دو تن دیگر از فرزندانش در جبهه‌های جنگ مصدوم شدند و به افتخار جانبازی نائل آمدند. او در سال ۱۳۶۰ ش به امامت جمعه شهرستان زابل منصوب شد. همچنین مدتی هم سرپرستی جمعیت هلال احمر زابل را بر عهده داشت. در کنار آن به تدریس در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه زابل می‌پرداخت. از فعالیت‌های اجتماعی او در آن شهر می‌توان به تلاش در ایجاد دانشگاه‌های مختلف در زابل، ساخت حوزه علمیه آن شهر، مرمت و بازسازی کتابخانه و مرکز فرهنگی امام مهدی (ع) در جوار حوزه علمیه آن شهر، احداث مساجد و... اشاره کرد (کاظمینی، ج ۱، ۱۶۸-۱۶۹). محمود بیانی تا سال ۱۳۸۳ ش امامت جمعه زابل را بر عهده داشت. وی در آن سال از منصب امامت جمعه آن شهر کناره گرفت. در دی ۱۳۹۴ از وی تجلیل شد («دومین امام جمعه زابل پس از انقلاب اسلامی تجلیل شد»، ۲) و در سال ۱۳۹۷ ش در زابل درگذشت. منابع: «دومین امام جمعه زابل پس از انقلاب اسلامی تجلیل شد» (۱۳۹۴)، روزنامه اطلاعات، شماره ۱۹۱۷۲، ۳۰ دی؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج ۱، تهران، برگ رضوان؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۴2 (1392)، شهید حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمحمدتقی حسینی طباطبایی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.