حسن شریعتی نیاسر

حسن شریعتی نیاسر، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.

او در سال ۱۳۱۲ ش در نیاسر کاشان دیده به جهان گشود. پدرش آقا علی شریعت‌زاده و جدش حاج ملا ابوالقاسم شریعتی نیاسری معروف به حاج آخوند از علمای آن سامان بودند (قاسمی، ج ۲، ۵۴۹). مادر او هم از نوادگان حاج احمد نراقی و میرزای قمی بود. بر اساس زندگینامه درج‌شده شریعتی نیاسر در سایت مدرسه علمیه امام‌خمینی کاشان، او تحصیل علوم حوزوی را از مدرسه گذر بابا ولی در کاشان آغاز کرد (howzeh-emam.com). در کودکی پدرش را از دست داد و همراه مادر به اراک رفت و در حوزه علمیه آن شهر مقدمات را نزد شیخ ذبیح‌الله ارضی خواند. مطول را هم نزد سیدعلی میر یحیی آموخت و در درس تفسیر هم از شاگردان سیدکاظم موسوی گلپایگانی بود (قاسمی، ج ۲، ۵۴۹). آنگاه راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر بار دیگر مطول را نزد سیدموسی صدر خواند و شرح لمعه را هم از شیخ محمد صدوقی یزدی و مرتضی مطهری آموخت. قوانین‌الاصول را هم پیش محمد لاکانی رشتی فراگرفت و در درس کفایه‌الاصول از شاگردان میرزا محمد مجاهدی تبریزی و شیخ عبدالجواد جبل عاملی بود. مدتی هم در حوزه علمیه کاشان از درس شرح لمعه و کفایه‌الاصول حاج مجدالدین نراقی و آیت‌الله سیدعلی یثربی بهره برد. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و ابتدا در درس خارج آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی حاضر شد و هم‌زمان مدت دو سال در درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی (قاسمی، ج ۲، ۵۵۰) در مسجد سلماسی حضور یافت. او بر این باور است که امام‌خمینی در بحث‌های علمی، به‌خصوص به آیت‌الله شیخ محمدحسین نائینی نگاه ویژه‌ای داشت («حراست از اندیشه‌های...»، ۲۱). شریعتی نیاسر هم‌زمان از درس خارج فقه و اصول آیات شیخ مرتضی حائری یزدی، شیخ محمدتقی بروجردی، سیدکاظم شریعتمداری و میرزا ابوالفضل زاهدی بهره می‌برد. در درس تفسیر و فلسفه هم از شاگردان علامه سیدمحمدحسین طباطبایی بود (قاسمی، ج ۲، ۵۵۰). در این میان مدت کوتاهی هم به مشهد مقدس رفت و بخشی از سطح عالی را در محضر شیخ هاشم قزوینی تحصیل کرد. همچنین از درس اخلاق میرزاعلی آقا شیرازی (استاد نهج‌البلاغه) و شیخ عباس تهرانی استفاده کرد (howzeh-emam.com). حسن شریعتی در ۱۳۳۵ ش رهسپار عراق شد و در حوزه علمیه نجف به تحصیل ادامه داد. او در مدت چهار سال حضور در نجف اشرف، در درس خارج اصول آیات سیدمحمود حسینی شاهرودی و میرزا باقر زنجانی و خارج فقه سیدمحسن طباطبایی حکیم و خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدعلی علامه فانی شرکت کرد و از ارکان مجلس استفتای آیت‌الله علامه فانی گردید. او از آن مرجع و آیت‌الله شاهرودی اجازه اجتهاد دریافت کرد (قاسمی، ج ۲، ۵۵۰) و پس از رحلت آیت‌الله بروجردی (۱۳۴۰ ش) به کشور بازگشت و یک سال در تهران مقیم شد و در آن مدت از درس خارج آیت‌الله محمدتقی آملی استفاده کرد. سپس در شهر قم مقیم شد و در درس و بحث آیات سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، سیدمحمد محقق داماد، شیخ محمدعلی اراکی و سیدحسن فرید اراکی حضور یافت و آیت‌الله فرید محسنی اجازه‌نامه آیت‌الله شاهرودی را تصدیق نمود (همان). او همچنین از اولین افرادی بود که از امام‌خمینی اجازه دخالت در امور حسبیه و شرعیه دریافت نمود و امام‌خمینی در ۲۶ ذی‌الحجه ۱۳۸۰ (۲۰ خرداد ۱۳۴۰) چنان اجازه‌ای را صادر کرد (اجازات امام‌خمینی، ۷۵؛ قاسمی، ج ۲، ۵۵۱). شریعتی نیاسر در ۱۳۴۳ و پس از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور، به کاشان دعوت شد و به سخنرانی در آن شهر پرداخت (ابن الرسول، ج ۱، ۱۰۸). او در سال ۱۳۶۱ ش به فعالیت در نهادهای قضایی پرداخت و ابتدا به‌عنوان ناظر دادگاه‌های انقلاب اسلامی به اراک اعزام شد. سپس با حکم امام‌خمینی و همراه با مرتضی مقتدایی به ملایر اعزام شد و مدتی هم در شهرهای خرمشهر و آبادان به قضاوت پرداخت. علاوه بر آن به مأموریت‌های قضایی در شهرهای شیراز، زنجان و ساری هم اعزام شد («حراست از اندیشه‌های...»، ۲۲). در نخستین سال‌های تأسیس دادگاه ویژه روحانیت، ریاست آن دادگاه را بر عهده داشت و آنگاه در کمیسیون استخدام قضات عضویت یافت. مدتی هم ریاست دادگاه عالی انقلاب اسلامی در قم را بر عهده داشت (همان، ۲۱) و در مجموع مدت بیست سال در سمت‌های مختلف قضایی خدمت کرد (قاسمی، ج ۲، ۵۵۰) و مناصبی چون بازرسی و نظارت امور قضایی و انتظامی، مسئولیت اخذ امتحان از طلاب و فضلای حوزه علمیه (سطح عالی و خارج) و مسئولیت شعبه‌ای در دیوان عالی کشور را بر عهده گرفت (howzeh-emam.com). حسن شریعتی پس از بیست سال فعالیت‌های قضایی، در سال ۱۳۸۱ ش به قم بازگشت و به تدریس دروس سطوح عالی در حوزه علمیه آن شهر پرداخت (قاسمی، ج ۲، ۵۵۰). او در انتخابات دوره چهارم خبرگان رهبری با رأی مردم استان اصفهان به نمایندگی آن مجلس برگزیده شد («نتایج شمارش آرای...»، ۸). شریعتی نیاسر هم‌اکنون تولیت مدرسه علمیه امام‌خمینی را در کاشان بر عهده دارد. برخی از آثار و تألیفات وی عبارت است از: تقریر بحث صلات آیت‌الله حکیم، تقریر اصول فقه آیت‌الله علامه اصفهانی (افزون بر هزار صفحه)، تقریر دروس امام‌خمینی، تعلیقاتی بر مسند الشیعه مرحوم ملا احمد نراقی، تعلیقه بر بخشی از تحریرالوسیله حضرت امام‌خمینی، رساله عملیه، مناسک حج (howzeh-emam.com). منابع: ابن الرسول، محمد (۱۳۸۳)، انقلاب اسلامی در کاشان، ج ۱، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ اجازات امام‌خمینی (۱۳۹۴)، به کوشش مهدی حاضری، مقدمه‌نویس: کاظم رحمان ستایش، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ «حراست از اندیشه‌های امام‌خمینی: آیت‌الله حسن شریعتی نیاسر: امام در مباحث علمی به مرحوم نائینی عنایتی ویژه داشتند» (۱۳۹۳)، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۱۳۸، ۷ مهر؛ قاسمی، رحیم (۱۳۹۳)، دره الصدق فیمن تلمذ من علماء اصفهان بالنجف، ج ۳، قم، مجمع الذخائر الاسلامیه؛ «نتایج شمارش آرای انتخابات خبرگان» (۱۳۸۵)، روزنامه اعتماد ملی، شماره ۲۵۸، ۲۸ آذر؛ مدرسه علمیه امام‌خمینی (ره) کاشان، سایت متولی مدرسه علمیه امام‌خمینی (ره) شهرستان کاشان، howzeh-emam.com/custom-home-page.