سیدحسن اسماعیلیان نجف‌آبادی
سیدحسن اسماعیلیان نجف‌آبادی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
سیدحسن اسماعیلیان نجف‌آبادی در سال ۱۳۱۶ ش در نجف‌آباد به دنیا آمد. او دوران ابتدایی و متوسطه را در نجف‌آباد به پایان رساند. سپس به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و وارد حوزه علمیه نجف‌آباد شد. درباره تحصیلات حوزوی اسماعیلیان در نجف‌آباد اطلاعاتی در دست نیست و می‌توان احتمال داد که بخشی از مقدمات را در آنجا و نزد استادان نجف‌آبادی خوانده است. او سپس راهی اصفهان شد و در مدارس علمیه آن شهر دروس مقدمات و بخشی از دروس سطح حوزوی را پیش آقایان محمدعلی معلم حبیب‌آبادی و شیخ محمدحسن عالم نجف‌آبادی خواند. پس از آن رهسپار قم شد و در حوزه علمیه آن شهر دروس سطح را تکمیل کرد. نویسنده زندگینامه اسماعیلیان نجف‌آبادی در دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور به تحصیلات سطح او در قم اشاره‌ای نکرده است. او سپس وارد درس‌های خارج فقه و اصول آیات سیدحسین طباطبایی بردجردی، امام‌خمینی، سیدمحمد محقق داماد و حسینعلی منتظری شد (کاظمینی، ج ۱، ۷۶). درباره سال‌های دقیق حضور او در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امام‌خمینی گزارشی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که از اواسط دهه ۱۳۳۰ ش تا تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور، در درس‌های ایشان در مساجد محمدیه، سلماسی و اعظم قم شرکت می‌کرده است. اسماعیلیان نجف‌آبادی در قم همراه با روحانیان مبارز اعلامیه‌هایی را علیه حکومت پهلوی و در حمایت از امام‌خمینی امضا می‌کرد. ازجمله در ۸ مهر ۱۳۴۲ همراه با جمعی از مدرسان و فضلای حوزه علمیه قم، نامه‌ای به هیئت دولت و خطاب به حسنعلی منصور، نخست‌وزیر وقت، نوشتند و از فضای سیاسی و ایجاد رعب و وحشت در کشور انتقاد کردند و آنگاه با اشاره به دستگیری برخی از مدرسان برجسته دینی و وعاظ شهرها ازجمله امام‌خمینی، خواستار آزادی آنان و دیگر روحانیان زندانی شدند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۰۴-۱۰۶). در اسفند ۱۳۴۳ همراه با جمعی از علما و محصلان اصفهانی حوزه علمیه قم، نامه‌ای خطاب به امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت، ارسال کردند و با اشاره به پاره‌ای اقدامات مغایر دین هیئت حاکم، تبعید امام‌خمینی، یکی از مراجع مسلم تقلید به خارج از کشور برخلاف اصل مصونیت مراجع تقلید طبق قانون اساسی را محکوم کردند و سپس خواستار بازگرداندن ایشان به کشور و آزادی دیگر زندانیان سیاسی شدند (همان، ۱۳۶-۱۳۸). در اولین سالگرد تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور، همراه با جمع کثیری از طلاب و روحانیان سراسر کشور، با صدور اعلامیه‌ای، تبعید ایشان را غیرقانونی دانستند و بر ضرورت بازگرداندن ایشان به کشور تأکید کردند (همان، ۱۹۰ ـ ۱۸۵). در ۲۵/۱۱/۱۳۴۴ و در آستانه سالروز حمله رژیم به مدرسه فیضیه، همراه با محصلان و طلاب حوزه علمیه قم اعلامیه‌ای را صادر کردند و با اشاره به مسائل روز، از اقدامات حکومت پهلوی ازجمله دستگیری و تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور و دستگیری و زندانی‌کردن جمعی از فعالان سیاسی انتقاد کردند و خواستار آزادی آنان و همچنین توجه به اصل آزادی بیان شدند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۹۲ ـ ۱۹۴). اسماعیلیان نجف‌آبادی در سال ۱۳۴۸ ش به عراق رفت و در نجف اشرف با امام‌خمینی دیدار کرد (کاظمینی، ج ۱، ۷۶). در همان سال از امام‌خمینی اجازه‌ای در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرد (صحیفه امام، ج ۲، ۲۳۱). او پس از پیروزی انقلاب اسلامی در دفتر امام‌خمینی در قم فعالیت می‌کرد. وی به سمت امام جمعه بندر امام‌خمینی در استان خوزستان منصوب شد و در دوران جنگ تحمیلی در آن سمت بود. او سپس به تبلیغ پرداخت و به کشورهای مختلف ازجمله عربستان سعودی، کویت، ترکیه، سوریه و عراق سفر کرد. اسماعیلیان نجف‌آبادی در هنر خوشنویسی مهارت دارد و نگاشتن خطوط ثلث و کتیبه برای کاشی‌کاری معرق ازجمله فعالیت‌های هنری اوست و نمونه‌هایی از این هنر اسماعیلیان را می‌توان در خطوط ثلث و کوفی در مساجد اعظم قم، جمکران، مسجد امام حسن (ع) و بعضی مساجد تهران دید (کاظمینی، ج ۱، ۷۶). او در سال ۱۳۶۸ در نجف آباد از دنیا رفت و پیکرش در جنت الشهدای آن شهر به خاک سپرده شد (مهدوی، ج۲، ۴۴۹). منابع: اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج ۱، تهران، برگ رضوان؛ مهدوی، مصلح‌الدین (۱۳۸۷)، اعلام اصفهان، ج ۲، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.