محمدعلی ادیب اصفهانی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| اطلاعات علمی |
محمدعلی ادیب اصفهانی در سال ۱۳۰۹ ش در اصفهان به دنیا آمد. مقدمات دروس حوزوی را در اصفهان طی کرد. درباره استادان او در این مقطع گزارشی در دست نیست. ادیب اصفهانی آنگاه به قم رفت و در حوزه علمیه آن شهر در درس ادبیات محمدرضا آدینه‌وند حاضر شد. سپس قوانین‌الاصول را نزد شیخ مصطفی اعتمادی تبریزی آموخت و در لمعتین از شاگردان محمدتقی ستوده بود. مکاسب محرمه را هم نزد میرزا علی‌اکبر مشکینی فراگرفت و آنگاه از درس کفایتین سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی بهره‌مند شد. دروس فلسفی (منظومه ملاهادی سبزواری و اسفار اربعه ملاصدرا) را نزد حسینعلی منتظری و علامه سیدمحمدحسین طباطبایی تبریزی خواند. سپس به تحصیل خارج فقه و اصول پرداخت و از درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی سود برد. آنگاه به درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی در مسجد سلماسی راه یافت و مدت ده سال در هر دو درس شرکت می‌کرد. در تابستان سال ۱۳۴۳ ش نیز همراه با تنی چند از شاگردان خاص امام‌خمینی، در درس مسائل مستحدثه ایشان که در منزلشان برگزار می‌شد حضور می‌یافت [۱]
محمدعلی ادیب اصفهانی در سال ۱۳۴۳ ش به شهریار در استان تهران رفت و به سخنرانی در آن شهر پرداخت. پس از ترور حسنعلی منصور، نخست‌وزیر وقت توسط هیئت‌های مؤتلفه اسلامی، در شهریار دستگیر و به تهران منتقل شد و تحت شکنجه قرار گرفت. پس از هشت روز از زندان آزاد شد (همان) و به مبارزات سیاسی خود ادامه داد. در سال ۱۳۴۴ ش پس از تبعید امام‌خمینی به نجف اشرف، همراه با جمعی از مدرسان و محصلان حوزه علمیه قم نامه‌ای به امام‌خمینی ارسال کرد و در آن، انتقال ایشان از ترکیه به عتبات عالیات را مایه خرسندی دانست، ولی با اشاره به غیرقانونی بودن تبعید ایشان به خارج از کشور، بر پیروی خود از ایشان تأکید کرد و خواستار رفع موانع بازگشت ایشان به کشور شد. در آن نامه از امام‌خمینی با عنوان «قائد اعظم» نام برده شده بود [۲] ادیب اصفهانی در دومین سالگرد حمله مأموران حکومت پهلوی به مدرسه فیضیه (دوم فروردین ۱۳۴۲)، همراه با جمعی از محصلان حوزه علمیه قم با صدور بیانیه‌ای، اقدام حکومت پهلوی در یورش به مدرسه فیضیه را محکوم کردند و سپس به انتقاد از عملکرد حکومت در تعامل با مخالفان و نیز رفتارهای عوام‌فریبانه و سوءاستفاده از مذهب پرداختند و با اشاره به تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور و دستگیری و تبعید برخی از روحانیان مبارز، آن اقدامات را مخالف نص صریح قانون اساسی دانستند. نویسندگان در آن بیانیه، به‌صورت تلویحی اقدام حکومت پهلوی در محاکمه و اعدام احتمالی ۸ نفر از جوانان و فعالان سیاسی را محکوم کردند [۳]
ادیب اصفهانی پس از آن هم به مبارزات سیاسی خود ادامه داد و به همین سبب بار دیگر دستگیر و زندانی شد. او در مصاحبه‌اش، درباره سال دستگیری و همچنین محل حبس اطلاعاتی نداده است. دو سال نیز به دلیل فعالیت‌های سیاسی و ایراد سخنرانی‌های انتقادی تحت تعقیب بود و در نهایت پس از دستگیری، به مشهد تبعید شد و دو سال و نیم در آن شهر در تبعید بود. در آن مدت به تدریس در مدارس دینی مشهد می‌پرداخت. پس از رحلت آیت‌الله سیدمحمدهادی حسینی میلانی و پایان دوره تبعید، به اصفهان بازگشت و به تدریس دروس سطح در مدارس دینی آن شهر پرداخت و هم‌زمان در مسجد صفای آن شهر نماز جماعت اقامه می‌کرد [۴] درباره دیگر فعالیت‌های علمی ـ اجرایی ادیب اصفهانی گزارشی در دست نیست. او در دی ۱۳۹۳ در اصفهان از دنیا رفت و در همان شهر به خاک سپرده شد.
پانویس
منابع
- «آیت‌الله محمدعلی ادیب: حالا که حاج شیخ حسین مظاهری آمده، حوزه علمیه اصفهان جان گرفته» (۱۳۹۲)، هفته‌نامه حریم امام، سال سوم، شماره ۱۱۵، ۱۱ اردیبهشت.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۵، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد ساواک (۱۳۸۶)، ج۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.