علی ایرانمنش

علی ایرانمنش، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.

زادگاه و تحصیل

علی ایرانمنش فرزند احمد در سال ۱۳۱۱ش در کرمان به دنیا آمد. وی خواندن و نوشتن را همراه با محمدجواد باهنر (پسرعمه‌اش) در مکتب‌خانه و نزد مادر شیخ عباس حقیقی در کرمان آموخت و سپس دروسی چون ادبیات فارسی و ریاضیات را همان‌جا خواند. در سال ۱۳۲۳ش و با بازسازی مدرسه معصومیه کرمان توسط شیخ علی‌اصغر صالحی کرمانی، وارد آن مدرسه شد و مقدمات و بخشی از دروس سطح را همانجا و نزد صالحی کرمانی و دیگر مدرسان کرمانی فراگرفت (عبداللهی‌نیا، ص۳۲۵؛ «یادواره شهید ایرانمنش»، ص۲۹).

محمدجواد حجتی کرمانی در خاطراتش از ایرانمنش به‌عنوان یکی از هم‌دوره‌های خود نام می‌برد و استادان خود را آقایان صالحی کرمانی، عباس شیخ‌الرئیس، شیخ عباس حقیقی، سیدجواد نیشابوری و علی لبیبی بیان می‌کند (ایازی، ج ۱، ص۵۰۹). با استناد به این خاطرات می‌توان از افراد فوق به‌عنوان استادان ایرانمنش نام برد. ایرانمنش هم‌زمان دروس جدید را هم در مدرسه‌ای در کرمان به پایان رساند و در سال ۱۳۳۱ش برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی قم شد. او در حوزه علمیه قم دروس سطح را نزد آیات میرزا محمد مجاهدی تبریزی، سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، حسینعلی منتظری، و علی مشکینی تکمیل کرد («یادواره شهید ایرانمنش»، ۲۹). آنگاه وارد درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی و درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی شد (همان؛ عبداللهی‌نیا، ص۳۲۵). ایرانمنش از اواسط دهه ۱۳۳۰ در درس‌های خارج فقه و اصول امام‌خمینی که در مسجد سلماسی برگزار می‌شد شرکت می‌کرد و با استناد به سال استخدام او در آموزش‌وپرورش در سال ۱۳۳۸، می‌توان احتمال داد که چند سال در آن درس‌ها شرکت کرده است. وی علاوه بر شرکت در درس‌های فوق، از درس‌های فلسفه و تفسیر قرآن علامه سیدمحمدحسین طباطبایی هم بهره‌مند می‌شد («یادواره شهید ایرانمنش»، ص۲۹).

ایرانمنش در کنار تحصیل در حوزه علمیه قم، تحصیلات خود را در دانشکده الهیات (دانشکده علوم منقول و معقول) دانشگاه تهران نیز ادامه داد و موفق به دریافت مدرک کارشناسی در رشته الهیات شد. سپس در سال ۱۳۳۸ به استخدام وزارت آموزش‌وپرورش درآمد و از آن تاریخ در کرمان مستقر شد و به تدریس در دبیرستان‌های زادگاهش پرداخت (عبداللهی‌نیا، ص۳۲۵). از جمله سال‌ها به تدریس معارف اسلامی (تعلیمات اسلامی) (آیت‌الله سیدیحیی جعفری به روایت اسناد ساواک، ص۲۹۵) در دبیرستان‌های پهلوی، بازرگان، شهاب، ایرانشهر، بهمنیار، راهنمایی، شاهپور، دانشسرا و مراکز تربیت معلم به تدریس اشتغال داشت (عبداللهی‌نیا، ص۳۲۵).

وی در جریان مبارزات امام‌خمینی علیه حکومت پهلوی به فعالیت‌های سیاسی می‌پرداخت. او که مالک کتابفروشی دین و دانش در کرمان بود، سخنرانی‌هایی را علیه آمریکا ایراد میکرد و به سبب همین مبارزات، ساواک در سال ۱۳۴۶ او را جزء طرفداران امام‌خمینی معرفی کرد. بر اساس اسناد، وی در کلاسهای درس به انتقاد از شکنجه در ساواک می‌پرداخت. هم‌چنین در جلسات مذهبی حضور می‌یافت و علیه حکومت پهلوی سخنرانی می‌کرد. به همین علت چند بار نیز به ساواک احضار شد. تداوم این مبارزات باعث شد تا در سال ۱۳۵۷ حکومت پهلوی درصدد تبعید او برآید، اما به دلیل مساعد نبودن اوضاع کشور از آن تصمیم منصرف شد. ایرانمنش در سال ۱۳۵۷ بر فعالیت‌های خود افزود و دانشآموزان و دانشجویان را علیه حکومت پهلوی تحریک و دعوت به تظاهرات می‌کرد (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان کرمان، کتاب ۱، ص۵۸). همچنین از جمله روحانیانی بود که به برنامه‌ریزی برای برگزاری یادبود شهدای ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ تبریز در چهلمین روز آن واقعه می‌پرداخت (آیت‌الله سیدیحیی جعفری به روایت اسناد ساواک، ص۲۰۸). در مواردی هم به‌عنوان رابط علمای تهران از جمله شهید باهنر با روحانیان و فرهنگیان کرمان، هماهنگی پیرامون ادامه مبارزات را برعهده می‌گرفت (آیت‌الله سیدیحیی جعفری به روایت اسناد ساواک، ص۲۹۵).

ساواک در مهر ۱۳۵۷ در گزارشی اعلام کرد که «محمد مشارزاده مهرابی و علی ایرانمنش آموزگار که از متعصبین بنام کرمان می‌باشد با تبانی تعدادی از متعصبین و طرفداران خمینی عملیات تحریک‌آمیزی را انجام می‌دهند» (آیت‌الله‌العظمی سیدعبدالله شیرازی به روایت اسناد ساواک، ص۳۶۴). همچنین ساواک در ۲۱ آبان ۱۳۵۷ گزارشی از مبارزات مردم کرمان تهیه کرد و از ایرانمنش به‌عنوان یکی از «بانیان تشنجات» کرمان نام برد (آیت‌الله سیدیحیی جعفری به روایت اسناد ساواک، ۳۱۲). او در ۲۴ آذر ۱۳۵۷ در سازمان‌دهی تظاهرات مردم کرمان نقش داشت و در آن تظاهرات، مردم در مسجد ملک (امام‌خمینی) کرمان اجتماع کردند و به راهپیمایی اعتراضی دست زدند و بر اثر تیراندازی مأموران حکومت پهلوی، جمعی از مردم آن شهر به شهادت رسیدند (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ۲۰، ص۳۵۵). نیروهای نظامی به این بهانه که ایرانمنش «جزو عاملین و محرکین تشنجات و تظاهرات اخیر کرمان بوده است»، او را دستگیر و زندانی کردند. پس از دستگیری وی جمعی دیگر از معلمان و فرهنگیان آن شهر در اداره کل آموزش‌وپرورش استان تحصن کردند و خواستار آزادی ایرانمنش و دیگر معلمان شدند (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۱، ص۴۶). او که از اعضای مؤثر در اعتصاب معلمان در ۸ /۹ /۱۳۵۷ کرمان بود، در ۲۶ دی ۱۳۵۷ به سبب شرکت در تظاهرات و ساماندهی اعتراضات به کمک حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدجواد باهنر و پخش اعلامیه دستگیر و تحویل کمیته مشترک ضدخرابکاری شد. وی در آنجا امام‌خمینی را مرجع تقلید خویش معرفی کرد (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان کرمان، کتاب ۱، ص۵۸).

ایرانمنش در اوج مبارزات انقلابی مردم در تهران از زندان آزاد شد و مجدداً به سنگر تعلیم و تربیت بازگشت. در سال ۱۳۵۸ مدتی به‌عنوان کارشناس تربیت‌معلم خدمت کرد و در سال ۱۳۵۹ به سمت مدیرکل آموزش‌وپرورش کرمان منصوب شد و تا بهمن همان سال در آن سمت فعالیت داشت. او مجدداً در اردیبهشت سال ۱۳۶۳ این وظیفه را عهده‌دار شد. در این سال ضمن عزیمت به جبهه جنگ، اولین مجتمع آموزشی رزمندگان را در اهواز ایجاد نمود.

شهادت

ایرانمنش در صبح ۲۷ بهمن ۱۳۶۵ زمانی که قرار بود در جمع رزمندگانی که عازم جبهه بودند حضور یابد و سخنرانی کند، مورد اصابت گلوله‌های پی‌درپی قرار گرفت و به شهادت رسید و پیکرش در گلزار شهدای شهر کرمان به خاک سپرده شد («یادواره شهید ایرانمنش»، ص۲۹ـ۳۰).