حسام‌الدین جلیلی
جلیلی، حسام‌الدین؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. حسام‌الدین جلیلی در سال ۱۳۰۹ ش در نجف اشرف به دنیا آمد. پدرش آقا شجاع‌الدین جلیلی، از عالمان نامی کرمانشاه بود که پس از سال‌ها تدریس در حوزه علمیه نجف اشرف و نزد بزرگانی چون آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی و تقریر دوره کامل فقه آیت‌الله اصفهانی با عنوان درر الفقهیه و دوره کامل درس اصول آقا ضیاءالدین عراقی به نام درر النجفیه، به کرمانشاه بازگشته و به تبلیغ دین و ارشاد مردم مشغول بود و سپس با تأسیس مدرسه علمیه عمادالدین، به تدریس در آنجا و اداره آن مدرسه پرداخت. پدربزرگ او شیخ بهاءالدین معروف به نظام العلماء و جد او شیخ محمد صالح جلیلی کرمانشاهی از علمای مشهور استان کرمانشاه بودند. حسام‌الدین جلیلی در چنین خانواده‌ای به دنیا آمد و یک‌ساله بود که همراه با پدرش به کرمانشاه بازگشت و در همان شهر، دوران ابتدایی و متوسطه را طی کرد. او در کنار تحصیل در دبیرستان، به تحصیل دروس حوزوی هم پرداخت و به همین سبب در سال ۱۳۲۶ ش، به لباس روحانیت ملبس شد و مقدمات و ادبیات عرب را در کرمانشاه و نزد پدر آموخت. همچنین مقداری از دروس سطح را هم در کرمانشاه و نزد استادان آنجا خواند. وی در سال ۱۳۳۱ ش، راهی قم شد و در حوزه علمیه آنجا، دروس سطح را پیش آقایان شیخ محمدتقی ستوده، میرزا علی‌اکبر مشکینی، شیخ جواد تبریزی و سید محمدباقر سلطانی طباطبایی تکمیل کرد. دروس معقول را هم پیش شیخ محمد فکور یزدی خواند. جلیلی پس از تکمیل دروس سطح، به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس خارج آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی و امام خمینی بهره برد. شریف رازی از امام خمینی با عنوان آیت‌الله‌العظمی موسوی، به‌عنوان یکی از استادان درس خارج فقه و اصول وی، پیش از رحلت آیت‌الله بروجردی سخن گفته است (شریف رازی، ۴۱۸-۴۲۰). با استناد به این گزارش، می‌توان گفت که وی در دهه ۱۳۳۰ ش و احتمالاً از نیمه دوم آن دهه، در درس‌های امام خمینی که در مساجد محمدیه و سلماسی قم برگزار می‌شد، شرکت می‌کرده است. او از سال ۱۳۴۰ ش، در کنار حضور در درس امام خمینی، از درس‌های خارج فقه و اصول آیات سید کاظم شریعتمداری، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی هم بهره می‌برد. حسام‌الدین جلیلی که اجازاتی را از مراجع تقلید در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرده بود، در سال ۱۳۴۹ ش، به‌واسطه بیماری و کهولت پدر و به دستور مراجع عظام تقلید، به کرمانشاه بازگشت و پس از فوت پدر، در مسجد عمادالدوله به اقامه جماعت و خدمات دینی مشغول شد. هم‌زمان، سرپرستی مدرسه علمیه عمادالدین آن شهر را هم بر عهده گرفت. او همچنین تألیفاتی داشت (همان، ۴۲۰-۴۲۱). درباره دیگر فعالیت‌های او اطلاعاتی در دست نیست. همچنین گزارشی مکتوب درباره سرنوشت او به دست نیامد. منبع: شریف رازی، محمد (۱۳۵۴)، گنجینه دانشمندان، ج ۷، تهران، پیروز.