برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی (کتاب)
برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی به کوشش غلامعلی رجائی، پیرامون سویه‌های گوناگون زندگی امام‌خمینی در قالب خاطرات است.
گردآورنده
غلامعلی رجائی (زادۀ ۱۳۳۶ش. دزفول) پژوهشگر و فعال سیاسی، مدرس دانشگاه و مشاور اکبر هاشمی رفسجانی بود. او چندین کتاب پیرامون شخصیت امام‌خمینی و دیگر سران انقلاب نوشته است که: «امام به روایت امام»، «سیره شهید رجایی»، «خاطرات جنگ و سیره شهدا»، «سیره شهید بهشتی»، «یادگار سپیده (خاطرات یادگار حضرت امام)»، از جمله آنها می‌باشد (زندگینامه غلامعلی رجائی https://www.jamaran.news)
اهمیت
بر اساس گفته پدیدآور، این مجموعه برآیند ۵ سال مطالعه گسترده و مستمر در زمینه شناخت سویه‌هایی از شخصیت امام‌خمینی در قالب خاطرات است (رجائی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ج ۱، ص ۹). کتاب کنونی در نوع خود نخستین مجموعه‌ای است که تلاش کرده با نگاهی پژوهشی به ترسیم سیرۀ عملی و نظری امام در سویه‌های گوناگون شخصیتی ایشان به شکل موضوعی بپردازد. همچنین از بیشتر مآخذ و منابع مکتوب موجودِ در دسترس و در مواردی از منابع غیرمکتوب همانند نوارهای سخنرانی و مصاحبه‌های گوناگون استفاده شده، حتی برخی موارد مصاحبه‌هایی توسط پدیدآور انجام گرفته است. در عین حال در نقل مطالب سعی شده سیاق بیان خاطرات توسط افراد حفظ و در نحوۀ ارائه مطالب جز در موارد ضروری دخل و تصرفی صورت نگیرد. در انتخاب و دسته‌بندی خاطرات هم از تکرار خودداری شده، و هم از منابع اصلی و دست اول استفاده و نام راویِ خاطره در پای سند آورده شده است ((رجائی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ج ۱، ص ۹ـ۱۰).
ساختار
این کتاب در پنج جلدِ مستقل ساختاربندی شده است. در همه جلدها نخست فهرست محتوای همان جلد، سپس مقدمه ناشر و مقدمه پدیدآورنده آمده است که در همه جلدها تکرار شده است ((رجائی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ج ۱، ص ۵ـ۱۰) در هر جلد پاورقی، و در پایان جلدها اسامی راویان خاطرات و فهرست منابع همان جلد آمده است (رجائی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ج ۱، ص ۳۳۷ـ۳۴۲). جلد اول با عنوان: در خانواده، با مردم، آخرین روزها؛ در ۹ فصل تنظیم شده است. فصل اول: امام در خانه؛ فصل دوم: عشق به مردم؛ فصل سوم: رزمندگان؛ فصل چهارم: شهدا و خاندان شاهد؛ فصل پنجم: محرومین و مستضعفین؛ فصل ششم: دوستان و یاران؛ فصل هفتم: مسائل حقوق زنان؛ فصل هشتم: توصیه‌ها؛ فصل نهم: آخرین روزها ((رجائی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ج ۱، ص ۱۱ـ۳۳۵) در پایان این جلد همراه با اسامی راویان و منابع، عکس‌هایی از امام‌خمینی نیز آورده شده است ((رجائی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ج ۱، ص ۳۳۷ـ۳۵۲). جلد دوم: ویژگی‌های فردی امام‌خمینی در ۱۳ فصل از منابع گوناگون به زبان خاطرات جمع‌آوری و به‌صورت موضوعی ترسیم شده است. فصل‌ها به ترتیب عبارتند از: نظم، ساده‌زیستی، قناعت و زهد، عدم تشریفات، آراستگی ظاهر و لطافت روح، عطوفت و مهربانی، آرامش خاطر، شجاعت، صلابت و وقار، مطالعه و پرکاری، اغتنام فرصت، هوش و دقت و تقید به آداب شرعی (رجائی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ج ۲، ص ۱ـ۴۱۳). جلد سوم: به حالات معنوی و اخلاقی امام‌خمینی در پانزده فصل اشاره دارد. محورهایی همچون: انس با قرآن، عشق به ولایت، نماز، انجام مستحبات و ترک مکروهات، تهجد و شب‌زنده‌داری، کرامات، ایمان و توکل، اخلاص و تقوی، تواضع، صداقت، عزت نفس، اخلاق حسنه، پرهیز از غیبت، عدالت، گذشت و اغماض (رجائی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ج ۳، ص ۱ـ۳۳۶). جلد چهارم به موضوع رهبری امام‌خمینی پرداخته است. خاطرات نقل شده در این باره در ده فصل تنظیم شده است. این خاطرات مربوط به سال‌های مبارزه، تبعید و نیز سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است. فصل اول عمل به تکلیف الهی، محور همیشگی مبارزه امام؛ دوم، پاسداری از حریم اسلام؛ سوم، سازش‌ناپذیری از آغاز تا انتها؛ چهارم، اسطورۀ مقاومت در تبعید؛ پنجم، غربت، تنهایی رنج‌ها؛ ششم، ثبات قدم، قاطعیت، سازش‌ناپذیر؛ هفتم، نفوذناپذیری، نظارت و هدایت امور؛ هشتم، رعایت قانون و سلسله مراتب؛ نهم، خنثی‌سازی جریان‌های انحرافی؛ دهم، دیدارها و دیدگاه‌ها (رجائی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ج ۴، ص ۱ـ۴۱۶). جلد پنجم شامل خاطراتی پیرامون تعلیم و تدریس و مرجعیت امام‌خمینی است که در چهار فصل تنظیم شده است. فصل اول، امام، علما و روحانیون؛ فصل دوم، درعرصه تدریس؛ فصل سوم، مرجعیت در خدمت امام، فصل چهارم، توصیه‌های اخلاقی به طلاب (رجائی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ج ۵، ص ۱ـ۱۹۲).
منابع کتاب
در تدوین این دورۀ پنج جلدی از همه منابع مکتوب موجود (اعم از کتاب، جزوات، یادواره‌ها، فصلنامه‌ها، ماهنامه و مجلات، روزنامه‌ها و...) همچنین گاهی از منابع غیرمکتوب (نوارهای سخنرانی و مصاحبه‌های گوناگون) استفاده شده و در برخی موارد مصاحبه‌هایی نیز توسط گردآورنده انجام گرفته است که فهرست همه منابع در پایان هر جلد آمده است.
وضعیت نشر
همه جلدها در قطع وزیری، به‌وسیله یک ناشر در سال‌های مختلف چاپ و منتشر شده‌اند. چاپ اولِ جلدِ اول سال ۱۳۷۶ش. سپس جلدهای بعدی در سال‌های پیاپی، و چاپ هشتم سال ۱۳۹۲ منتشر شده است. در ضمن این کتاب با برگردان عربی نیز تحت عنوان «قبسات من سیرة الإمام الخمینی»، در سال ۱۴۲۳ق/۲۰۰۲ م منتشر شده است.
پانویس
منابع
- رجائی، غلامعلی، برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، تهران، عروج؛ وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(س)، ۱۳۷۶ش.
- رجایی، غلامعلی، قبسات من سیرة الإمام الخمینی، بیروت، الدار الإسلامیة، ۱۴۲۳ق/۲۰۰۲ م.
- زندگینامه غلامعلی رجائی https://www.jamaran.news