محضر نور (کتاب)
محضرِ نور کتابی دربردارنده فهرست دیدارهای امام‌خمینی به زبان فارسی.
معرفی کتاب
به دلیل اهمیت دیدارهای امام‌خمینی با اقشار و طبقات مختلف و شخصیت‌های سیاسی داخلی و خارجی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی مجموعه «محضر نور» را که شامل فهرست دیدارهای امام‌خمینی از سال ۱۳۵۸ ـ ۱۳۶۸ می‌باشد، گردآوری و تدوین کرده است. این اثر با انگیزه راهنمایی پژوهشگران تألیف شده و از این‌رو از جایگاه خاصی برخوردار است. اطلاعات این فهرست به دلایل پرشماری دستمایه خوبی برای محققان به شمار می‌آید:
- شناخت سیر حوادث و فرایند مسائل طرح‌شده در یک دهه از تاریخ ایران؛
- معرفی کلی ابعاد شخصیتی و چگونگی رهبری امام‌خمینی؛
- بازشناسی گستره و عمق نفوذ و محبوبیت امام‌خمینی در دیدارهای ایشان با شخصیت‌های غیر مسلمان و خارجی؛
- قشرشناسی دیدارکنندگان و شناخت نقش مردم؛
- اهمیت و ویژگی دیدارها، مانند عدم تشریفات ۱/الف ـ د.
این کتاب با مقدمه کوتاه ناشر، در دو جلد تنظیم شده است. جلد اول شامل فهرست ۲۲۰۹ دیدار از دوازدهم بهمن ۱۳۵۸ تا بیست و هفتم اسفند ۱۳۶۰ و جلد دوم دربرگیرنده فهرست ۳۷۱۳ دیدار از اول فروردین ۱۳۶۱ تا پنجم خرداد ۱۳۶۸ است و هر دیدار با یک شماره و به ترتیب تاریخی تنظیم شده است. میانگین دیدارها در دو سال اول حضور امام‌خمینی در ایران، در هر روز حدود ۶/۳ است؛ ولی این میانگین در سال‌های بعد به‌تدریج کاهش می‌یابد؛ همچنین به علت شرایط خاص پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تنوع دیدارکنندگان از نظر عقاید، مذاهب، باورها و افکار سیاسی در سال‌های اول بیشتر است. این فهرست در قالب شناسنامه‌نگاری و بدون آوردن متنِ سخنان دیدارها، تنظیم و تدوین شده است؛ همچنین برای راهنمایی بهتر پژوهشگران و دستیابی آسان‌تر به اطلاعات، چند فهرست راهنما نیز در پایان آن آمده است: نخست، فهرست الفبایی اسامی دیدارکنندگان براساس نام خانوادگی است. دوم، فهرست الفبایی نام شهرها و کشورهای گروه‌های دیدارکننده است. سوم، فهرست عناوین گروه‌های دیدارکننده است که شامل عناوینی همچون خانواده شهدا، روحانیت و اقلیت‌های مذهبی و قومی است. در فهرست چهارم، فهرست دیدارها به ترتیب تاریخ آمده است و آخرین آن، به فهرست موضوعاتی اختصاص یافته است که دیدارکنندگان از طرف امام‌خمینی نقل قول کرده‌اند. محتوای اطلاعات دیدارها، غالباً ذیل هفت عنوان تنظیم شده است: زمان، مکان، مناسبت، نوع دیدار، دیدارکننده یا دیدارکنندگان، توضیحات و مآخذ. معمولاً زمان دیدار با سه تاریخ شمسی، میلادی و قمری ثبت شده و در مکان، از شهر و محله نیز یاد شده است. در بیان نوع دیدار، به عمومی یا خصوصی‌بودن آن و اینکه همراه با سخنرانی یا بدون سخنرانی بوده، اشاره شده است. معمولا در دیدارهای خصوصی ویژگی، سِمَت و شغل دیدارکننده آمده است؛[۱] البته این هفت عنوانی که محتوای اطلاعات بیشتر دیدارها ذیل آنها تنظیم شده است، همه‌جا به طور کامل رعایت نشده‌اند و یا در فهرست الفبایی اسامی دیدارکنندگان، نام‌خانوادگی یا نام کامل آورده نشده است؛ مانند آخوندزاده و یا نام کوچک در آغاز قرار گرفته است؛ مانند جیمی آلن و حامد الگار. افزون بر آن، فهرست رسانه‌ها و همایش‌ها ذیل اسامی گروه‌ها و شامل عناوینی چون خانواده شهدا، روحانیت و اقلیت‌ها ذکر شده‌اند. اطلاعات دیدارها از هفت روزنامه سراسری ایران و کتاب‌ها و نوارهای سخنرانی امام‌خمینی، و دفتر اسامی افراد و گروه‌های دیدارکننده گرفته شده است (۱/ه). مشخصات منابع هر دیدار در پایان هر بخش آمده است. عمده منابع و مآخذ، روزنامه‌های اطلاعات، کیهان، جمهوری اسلامی، و کتاب صحیفه نور هستند. در این کتاب، تنها به دیدارها و ملاقات‌هایی که پس از بازگشت امام‌خمینی به ایران با ایشان صورت پذیرفته، اشاره شده است. تاریخ نخستین دیدار، دوازدهم بهمن ۱۳۵۷ در فرودگاه مهرآباد تا بهشت زهرا(س)[۲] و آخرین دیدار با اکبر هاشمی رفسنجانی (رئیس مجلس شورای اسلامی وقت)، پنجم خرداد ۱۳۶۸ در بیمارستان[۳] و هشت روز پیش از رحلت امام‌خمینی بوده است. درباره دیدارهای امام‌خمینی با اعضای خانواده و مسئولان دفترشان، همچنین اشخاصی که صرفاً برای امور شخصی از قبیل انشای صیغه عقد ازدواج یا عمامه‌گذاری، به حضور امام‌خمینی می‌رسیدند، در این مجموعه گزارش و اطلاعاتی نیامده است. (۱/هـ) گردآوری و تنظیم این اثر با عنوان «محضر نور: فهرست دیدارهای امام‌خمینی» پیش از سال ۱۳۷۲ آغاز شده، اواخر بهار همان سال کامل گشته و به مناسبت چهارمین سالگرد ارتحال امام‌خمینی به وسیله مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی منتشر شده است. تعداد صفحات جلد اول این اثر ۶۰۵ و جلد دوم آن ۵۰۵ صفحه است.
(ببینید: دیدارها)
پانویس
منابع
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، محضر نور، فهرست دیدارهای امام‌خمینی، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش.