علی کریمی جهرمی
کریمی جهرمی، علی؛ از شاگردان درس خارج امام خمینی. او در سال ۱۳۲۰ ش در شهرستان جهرم به دنیا آمد. مقدمات را در مدرسه خان جهرم و نزد شیخ عبدالعظیم فرقانی، سید ابوالقاسم شفیعی لاری و محمدعلی آستانه‌ای خواند. هم‌زمان از بحث‌های اخلاقی سید ابراهیم حق‌شناس جهرمی بهره برد. او آنگاه به شیراز رفت و در مدرسه آقا بابا خان و سپس مدرسه حسینیه قوام بخش‌هایی از دروس سطح را پیش سید محمدباقر آیت‌اللهی معروف به حاج عالم، شیخ محمدجواد آیت‌اللهی، محمدعلی منوچهری و شیخ محمدصادق انصاری آموخت و در درس تفسیر از درس سید نورالدین شیرازی بهره‌مند شد. سپس راهی قم شد و از درس تفسیر علامه سید محمدحسین طباطبایی استفاده کرد. دیگر استادان وی عبارت‌اند از: محمدتقی ستوده و شیخ محمدعلی امینیان (شرح لمعه)، سید حسین آیت‌اللهی (مختصر المعانی)، مصطفی اعتمادی (قوانین و رسایل)، محمد فاضل لنکرانی (مکاسب) و سید محمدباقر سلطانی طباطبایی (کفایه). وی آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس آیات امام خمینی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، شیخ عباسعلی شاهرودی، سید محمد محقق داماد، میرزا هاشم آملی، شیخ محمدعلی اراکی و شیخ مرتضی حائری بهره برد («کریمی جهرمی، علی»؛ عارفی، ۱-۲). با استناد به خاطرات کریمی جهرمی، می‌توان گفت که او در سال‌های ۱۳۴۱-۱۳۴۳ ش در درس امام خمینی در مسجد اعظم حضور می‌یافته است. همچنین در تابستان ۱۳۴۳ ش در درس مسائل مستحدثه امام خمینی که در منزل ایشان برگزار می‌شد شرکت می‌کرده است («امام و نهاد مطلوب روحانیت...»، ۱۹؛ صحیفه دل، ج ۲، ۱۲۳-۱۲۴). او درباره ویژگی درس امام خمینی می‌گوید: «درس مرحوم امام ـ اعلی‌الله‌مقامه ـ درسی تحقیقی و مشتمل بر دقت و تعمّق در مطالب بود؛ صور مختلف و گوناگون مسئله محل بحث را کامل تشقیق کرده و از هم جدا می‌نمودند و در هر یک دقت لازم نموده و حق بحث را ادا می‌کردند. بیان ایشان در تحریر و تقریر مطالب بسیار جالب و خالی از تعقید بود؛ به جِدّ کمتر کسی را به خوش‌بیانی ایشان دیدم. ملاحت مخصوصی در بیان معظم‌له احساس می‌شد. در بیان مطالب با تسلط کاملی که داشتند شتاب‌زده نبودند و بسیار متین و شمرده بحث می‌کردند و قهراً تلامذه و شاگردان از گرفتن مطالب عقب نمی‌ماندند. مقداری که بنده دیدم مطالب را با مهابت و اعتلا ارائه می‌کردند که آنان که اهل درس بودند حس می‌کردند که در حال و هوای مخصوصی بوده و متاعی گرانبها را به دست می‌آورند. در درس ایشان اشکال [مطرح] می‌شد و تلامذه و فضلا به نقد و مناقشه می‌پرداختند، ولیکن کنترل مجلس درس در دست ایشان بود و گاهی به بعضی از اشکالات سست و کم‌عمق توجه نمی‌کردند و یک بار دیدم که اشکال‌کننده از سمتی اشکال می‌کرد و ایشان که به سمت مخالف او توجه داشتند مطلب خود را ادامه می‌دادند و با دست به‌سوی او اشاره کرده، امر به سکوت می‌نمودند؛ و این منظره خیلی جالب بود که صورت مبارکشان به طرفی متوجه بود و دستشان در جهت مخالف در حرکت بود و او را رد می‌کردند و یا یکی از آقایان که او را می‌شناسم اشکال کرد و آقا فرمودند: گوش بده، زود است که اشکال کنی. او گفت: من شش سال است که درس شما می‌آیم؛ چگونه زود است که اشکال بکنم؟ آقا فرمودند: شش سال که چیزی نیست، حالا اول کار است... . این هم به خاطرم می‌آید که یکی از آقایان در درس اشکالی کرد و روی آن اصرار نمود؛ امام ـ قدس سره الشریف ـ مطالبی در جواب او گفتند و او همچنان اصرار می‌ورزید، در این هنگام فرمودند: هم تو بی‌مطالعه می‌گویی، هم من بی‌مطالعه می‌گویم، البته من وقت ندارم و تو وقت هم داری و مطالعه نمی‌کنی» (صحیفه دل، ج ۲، ۱۲۱-۱۲۴). او درباره تقید امام خمینی به اصل روایات و تأکید بر ضرورت توجه به این مسئله و همچنین ترغیب شاگردان به دیدن اصل روایت می‌گوید: «روزی در مقام استدلال بر مطلب [کتاب] وسایل را به دست گرفتند و روایات مربوط و مورد استشهاد را از روی کتاب خواندند. یکی از آقایان طلاب و تلامذه عرض کرد: روایت در چه بابی است؟ امام ـ رضوان‌الله علیه ـ فرمودند: مراجعه کنید؛ و خلاصه از ذکر شماره باب و شماره روایت خودداری کردند. آری ایشان با این کار به او و همه شاگردان فهماندند که نباید طلبه تنبل بار بیاید، بلکه باید قوی و بااراده و مصمم باشد و خود دنبال روایات و ادله و مطالب برود تا ممارست پیدا کند» (همان، ۱۲۵). کریمی جهرمی پس از تبعید امام خمینی به خارج از کشور، به استفاده از محضر درس آیت‌الله گلپایگانی ادامه داد و مدت بیست و شش سال در درس خارج فقه و اصول ایشان حضور داشت و از ایشان و آیات سیّد احمد خوانساری، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و اراکی اجازاتی در امور شرعیه دریافت کرد (بهمنی، ۲۷۶-۲۷۸؛ «کریمی جهرمی، علی»؛ عارفی، ۱-۵). کریمی جهرمی در بهمن ۱۳۴۳، همراه با محصلان و طلاب شیرازی مقیم حوزه علمیه قم، در نامه‌ای به امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت، با انتقاد از سیاست‌های حکومت پهلوی، به تبعید امام خمینی اعتراض کردند و خواستار بازگرداندن ایشان به کشور شدند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۴۶-۱۴۷). پس از عزیمت امام خمینی به عراق نیز همراه با طلاب حوزه علمیه قم در نامه‌ای به امام خمینی، ضمن محکومیت مجدد تبعید ایشان به خارج از کشور به سبب دفاع از قرآن و حقوق ملت اسلام و حمایت از استقلال و تمامیت ارضی، خرسندی خود را از حضور ایشان در نجف اشرف ابراز کردند (همان، ۱۷۳-۱۷۸؛ خسروشاهی، ج ۳، ۹۴-۱۰۰). در فروردین ۱۳۴۵ نیز همراه با محصلان حوزه علمیه قم، با ارسال نامه‌ای به مراجع عظام تقلید، دستگیری جمعی از روحانیان چون عبدالرحیم ربانی شیرازی، حسینعلی منتظری و... و نیز تبعید شهاب‌الدین اشراقی، داماد امام خمینی از قم را محکوم کردند و خواستار واکنش آنان به این‌گونه اقدامات شدند (همان، ۱۹۵-۱۹۸). کریمی جهرمی در سال‌های حضور امام خمینی در نجف اشرف، در سفر کوتاهی به عراق، در درس خارج فقه ایشان (بحث بیع و خیارات) حاضر شد (صحیفه دل، ج ۲، ۱۲۳). او از سال‌های نخست تحصیل، هم‌زمان به تدریس نیز می‌پرداخت. ازجمله به تدریس مکاسب و کفایه الاصول اشتغال داشت و از سال ۱۳۷۰ ش تدریس درس خارج فقه را در مدرسه آیت‌الله گلپایگانی شروع کرد. علاوه بر آن، یک دوره کامل شرح نهج‌البلاغه را در مسجد رضوی و مسجد نو قم برگزار کرده است و سال‌هاست به تفسیر قرآن کریم می‌پردازد. او هم‌زمان با تدریس و تفسیر، برای تبلیغ و سخنرانی به شهرهای مختلف ایران و کشورهای دیگر ازجمله انگلیس، بلژیک، هلند و... سفر کرده است. همچنین با سفر به جهرم، به اقامه نماز جماعت در مسجد علی بن ابیطالب علیه‌السلام آن شهر می‌پردازد. کریمی جهرمی از مؤلفان پرکار حوزه دین است و بیش از ۸۴ عنوان کتاب در حوزه‌های مختلفی چون رجال، قرآن، نهج‌البلاغه، فقه و اصول، اخلاق، کلام و عرفان نوشته است («امام و نهاد مطلوب روحانیت...»، ۱۹). از آثار او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: یادی از شیخ المراجع آیت‌الله‌العظمی حائری، خورشید آسمان فقاهت و مرجعیت: شرح‌حال مرجع اعلای جهان تشیع حضرت آیت‌الله‌العظمی حاج سید محمدرضا گلپایگانی، سلاله پاکان: شرح زندگانی حضرت آیت‌الله علی‌اکبر آیت‌اللهی، تکرار حماسه علی (ع) در خطبه زینب (س)، عقیله بنی‌هاشم زینب (س)، شهید ربذه: ابوذر غفاری، مقدّس اردبیلی، سرخیل قدسی فقاهت، دیدگاه شیخ مفید در مسئله هبوط، آیین روزه‌داری، سیمای رمضان در صحیفه سجادیه، اسرار لیالی قدر، خط سرخ شهادت، ارزش‌های اصیل و انسانی، الدّرّ المنضود فی احکام الحدود (تقریرات درس آیت‌الله گلپایگانی)، تفسیر سوره حجرات، تجلی انسان در قرآن، تفسیر سوره انسان، نمونه‌هایی از تأثیر و نفوذ قرآن، شناخت قرآن از رهگذر قرآنی، سیمای عبادالرحمان در قرآن، چهره‌های محبوب در قرآن، قرآن و هدایت اندیشه‌ها، مبارزه طاغوتیان با قرآن، جاذبه قرآن، سیمای قرآن در نهج‌البلاغه، الصیام و شهر رمضان المبارک، جذبات نهج‌البلاغه، مع المقدّس الأردبیلی فی مسائل من الفقه، صلاه الجمعه فی غیبۀ الحجه، المقدس الاردبیلی اضواء علی حیاته و شخصیته، مقتطفات بقیه السّلف، نتایج‌الافکار، اذان نغمه آسمانی، آوای رحیل، نگرشی بر حالت احتضار، العتره و القرآن، رازهای آسمانی، تفسیر سوره حدید، مع معلّم الاخلاق فی صفحات المکاسب، نظام اخلاقی اسلام، جهان اسلام و مسئله تحریف، سروش رحمت، سیمای پرهیزکاران (خطبه همام)، هشداری از امیر مؤمنان به فرماندار بصره، به سوی مدینه فاضله، شرح نامه حیات‌بخش امام علی (ع) به همام، اشعه حیات از بستر شهادت (شرح آخرین وصایای حضرت علی (ع))، جرعه‌ای از چشمه‌سار غدیر، مهدی (عج) مقتدای مسیح (ع)، عنایات حضرت مهدی موعود (عج) به علماء و مراجع تقلید، حقوق فراموش‌شده، امام زمان (عج) به یاد مهدی زهرا (س)، صحیفه آفتاب: کلمات گوهربار مهدی آل محمد (عج). علاوه بر آن، وی مقدمه‌هایی به برخی از کتاب‌ها نوشته است، ازجمله: مقدمه بر ترجمه‌کتاب چکیده منطق، تألیف دکتر عبدالهادی الفضلی و ترجمه ناصر باقری بیدهندی، مقدمه‌ای بر جلد اول و دوم مجمع المسائل، تألیف آیت‌الله گلپایگانی، مقدمه‌ای بر کتاب حول مسائل الحج، اثر آیت‌الله گلپایگانی، مقدمه بر کتاب شعر حماسه کربلا، اثر آیت‌الله شیــخ لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، مقدمه بر کتاب سؤال و جواب، پیرامون مسائل حج، مطابق با فتاوای آیت‌الله گلپایگانی. علاوه بر آن، مقالات زیادی از او در نشریات منتشر شده است. او در ۱۳۷۹ از سوی سازمان تبلیغات اسلامی به‌عنوان مهدی‌پژوه نمونه معرفی شد. در همان سال در همایش خادمان قرآن کریم در تهران توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به‌عنوان خادم نمونه قرآن کریم مورد تقدیر قرار گرفت (بهمنی، ۲۷۶-۲۷۸؛ «کریمی جهرمی، علی»؛ عارفی، ۱-۵). منابع: اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ «امام و نهاد مطلوب روحانیت در گفتگو با حضرت آیت‌الله کریمی جهرمی؛ روش آموزش سنتی که مجتهدپرور بود، از حوزه رخت بربسته» (۱۳۹۲)، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۶۴، ۱۲ اردیبهشت؛ بهمنی، سعید (۱۳۸۵)، دانشنامه قرآن‌پژوهان، به اهتمام سعید بهمنی، قم، مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر فتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)؛ خسروشاهی، سید هادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ صحیفه دل، مطالب و خاطرات مکتوب از شاگردان امام خمینی (۱۳۸۵)، ج ۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ عارفی، محمدمهدی (۱۳۹۰)، زندگینامه و معرفی آثاری از: حضرت آیت‌الله کریمی جهرمی همراه با مصاحبه‌ای با آیت‌الله کریمی جهرمی، بی‌جا، معاونت فرهنگی تربیتی مجتمع آموزش عالی امام خمینی؛ «کریمی جهرمی، علی»، سایت تخصصی فقه (ویکی نور wikinoor.ir).