سیدنصرالله آیتی مقدم

نصرالله آیتی مقدم، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.

سیدنصرالله آیتی مقدم در سال ۱۳۲۰ ش در خانواده‌ای اهل علم و تقوا در بهبهان متولد شد. پدرش سیدمحمود آیتی مقدم، از شاگردان آیت‌الله نائینی بود و از آن مرجع اجازه‌ای دریافت کرده بود («حجت‌الاسلام و المسلمین آیتی مقدم»، rasanews.ir). وی در ۱۵ سالگی به آموختن دروس حوزوی پرداخت و دروس مقدماتی را در زادگاهش نزد آقایان سیدفرج مصطفوی و سیدمحمدعلی مرتضوی فراگرفت. سپس به شیراز رفت و مدت دو سال در درس حاج سیدمحمدباقر عالم آیت‌اللهی و محمود شریعت شرکت کرد. آنگاه راهی عراق شد و در نجف اشرف ابتدا در درس ادبیات مندلی افغانی حضور یافت. آنگاه در درس شرح لمعه سیداسدالله مدنی تبریزی حضور یافت. دروس سطح را هم نزد آقایان مسلم ملکوتی سرابی، مندلی افغانی، شیخ جواد تبریزی و سیدعلی حسینی سیستانی خواند. هم‌زمان در درس اخلاق و عرفان سیدنصرالله مستنبط شرکت می‌کرد. فلسفه و کلام را هم پیش آقایان میرزا مسلم ملکوتی و سیدجواد تبریزی فراگرفت. آیتی مقدم پس از اتمام دروس سطح به فراگیری درس‌های خارج فقه و اصول پرداخت و در درس‌های خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی حاضر شد و مدت ده سال از درس‌های ایشان بهره برد («حجت‌الاسلام‌والمسلمین آیتی مقدم»، rasanews.ir). در نجف در درس خارج فقه امام‌خمینی که در مسجد شیخ انصاری برگزار می‌شد حاضر می‌شد («سیدنصرالله آیتی مقدم»، thinker.irc.ir). درباره سال‌های حضور او در درس امام‌خمینی گزارشی در دست نیست، ولی با استناد به سال‌های حضور او در نجف اشرف، می‌توان گفت که در دهه ۱۳۵۰ ش در آن درس‌ها شرکت می‌کرده است. وی آن درس‌ها را تقریر کرد، ولی درباره انتشار یا عدم انتشار آن تقریرات گزارشی در دست نیست. او همچنین از روحانیان مورد اعتماد امام‌خمینی بود و امام‌خمینی به یکی از افرادی که توسط وی معرفی شده بود، اجازه‌ای در تصدی امور شرعیه داد (صحیفه امام، ج ۱، ۴۶۱، ۵۰۶). درباره بازگشت آیتی مقدم به کشور گزارشی در دست نیست، ولی با استناد به اسناد و گزارش‌های ساواک می‌توان گفت که از سال ۱۳۵۶ ش در بهبهان حضور داشته است. یکی از پژوهشگران در دسته‌بندی روحانیان بهبهان، وی را در ردیف روحانیان سنتی قرار می‌دهد که مهم‌ترین شاخصه آنان، رجحان بیان احکام و مسائل شرعی بر دیگر موارد است (حسن‌زاده و بوعلی، ۱۷۶). نگاهی به اسناد ساواک نشان می‌دهد که او پیش از پیروزی انقلاب، در جریان مبارزه مردم و امام با رژیم پهلوی حضوری فعال داشت و با توزیع اعلامیه، راهپیمایی و سخنرانی، به مبارزه با حکومت پهلوی می‌پرداخت («سیدنصرالله آیتی مقدم»، thinker.irc.ir) و در مناسبت‌های انقلابی حضوری فعال داشت. ازجمله در آبان ۱۳۵۶ و در پی رحلت مشکوک سیدمصطفی خمینی فرزند امام‌خمینی در نجف، همراه با جمعی از روحانیان بهبهان با صدور اعلامیه‌ای، ضمن اعلام برگزاری مجلسی به آن مناسبت در مسجد سیدفقیه آن شهر، از مردم برای شرکت در آن مراسم دعوت کردند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۱، ۴۷۱). در اردیبهشت ۱۳۵۷ هم همراه با جمعی از عالمان بهبهان، اعلامیه‌ای در محکومیت حمله مأموران حکومت پهلوی به بیوت مراجع عظام تقلید در قم صادر کردند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۲۹۴ ـ ۲۹۵). دیدار با روحانیان تبعیدی از دیگر فعالیت‌های سیاسی او بود؛ وی در تیر ۱۳۵۷ به یاسوج رفت و با سیدحبیب‌الله طاهری، روحانی گرگانی تبعیدی در آن شهر، دیدار کرد. ساواک در گزارشی دراین‌باره، از وی و دو روحانی دیگر همراهش به‌عنوان «روحانیان سرشناس بهبهان» نام برد (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج ۷، ۹۳). آیتی مقدم پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مسئولیت گردان ضربت بهبهان (کمیته نظامی که در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی در بهبهان تأسیس شده بود) را بر عهده گرفت. با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در جبهه‌ها حضور می‌یافت. سپس به‌عنوان مسئول روابط عمومی پالایشگاه‌های اهواز و خرم‌آباد وابسته به وزارت نفت به فعالیت پرداخت. آنگاه به فعالیت‌های فرهنگی روی آورد و به تدریس در دانشگاه‌ها ازجمله دانشگاه شهید چمران، دانشکده پیراپزشکی، دانشکده کشاورزی و... پرداخت. در بهبهان در احیا و آباد کردن مساجد نقش داشت. هم‌زمان به تدریس در مدارس علمیه بهبهان هم ادامه می‌داد. تقریر درس فقه آیت‌الله خویی، تقریر درس خارج امام‌خمینی، ترجمه کتاب تناسخ ارواح اثر محمدهادی معرفت، ترجمه خصائص امیرالمؤمنین اثر نسائی، تاریخ بهبهان، جغرافیای بهبهان («سیدنصرالله آیتی مقدم»، thinker.irc.ir)، سفیانی از ظهور تا افول از تألیفات اوست (رضایی اصفهانی، ج ۱۱، ۲۳۰). منابع: آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک: امید اسلام (۱۳۸۸)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۳)، ج ۷، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ «حجت‌الاسلام‌والمسلمین آیتی مقدم»، rasanews.ir/fa/news؛ حسن‌زاده، اسماعیل و طاهره ابوعلی (۱۳۹۶)، «تحلیل مواضع سیاسی روحانیون بهبهان در تحولات انقلاب اسلامی»، دوفصلنامه تاریخ‌نامه انقلاب اسلامی، سال اول، شماره اول، بهار و تابستان؛ رضایی اصفهانی، محمدعلی (۱۳۸۵)، پرسش‌ها و پاسخ‌های قرآنی، ج ۱۱، قم، پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآنی؛ «سیدنصرالله آیتی مقدم» (۱۳۹۷)، اندیشمندان اسلامی: مرکز پژوهش‌های اسلامی سازمان صداوسیما،http://thinker.irc.ir/thinker/index/show/+ .