عبدالخالق عبداللهی

عبدالخالق عبداللهی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.

عبدالخالق عبداللهی در سال ۱۳۰۵ ش در محله پاقلعه اصفهان به دنیا آمد. او دوران ابتدایی را در اصفهان خواند و سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و مقدمات و بخشی از سطح را در مدرسه جد بزرگ و نزد آقایان شیخ علی قدیری، حاج هاشم جنتی، شیخ محمد نجف‌آبادی، شیخ ابراهیم حجت‌آبادی («عبدالخالق عبدالهی اصفهانی»،thinker.irc.ir ) و سیدحسین خادمی اصفهانی آموخت. سپس در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله آقا رحیم ارباب شرکت کرد. آنگاه راهی قم شد و مدت سه سال در آن شهر از درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی بهره برد. هم‌زمان در درس امام‌خمینی هم حضور می‌یافت و مدت شش سال از درس‌های خارج فقه و اصول ایشان استفاده کرد. هرچند درباره سال‌های حضور او در آن درس‌ها گزارشی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که از اواسط دهه ۱۳۳۰ ش تا تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور در آن درس‌ها در مساجد سلماسی و اعظم قم حضور می‌یافته است. او در دروس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی نیز شرکت کرد و مدتی هم از درس‌های خارج آیت‌الله محمدتقی بهجت استفاده نمود. هم‌زمان در دروس فلسفه علامه سیدمحمدحسین طباطبایی شرکت می‌کرد («زندگی‌نامه استاد اخلاق حضرت آیت‌الله عبدالخالق عبداللهی»، alem-kermanshah.blogfa.com؛ «زندگی‌نامه استاد اخلاق آیت‌الله عبداللهی»، toloe88.blogfa.com). عبداللهی در قم همراه با روحانیان مبارز اعلامیه‌هایی را علیه حکومت پهلوی و در حمایت از امام‌خمینی امضا می‌کرد. ازجمله در اسفند ۱۳۴۳ همراه با جمعی از علما و محصلان اصفهانی حوزه علمیه قم، نامه‌ای خطاب به امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت، ارسال کردند و با اشاره به پاره‌ای اقدامات مغایر دین هیئت حاکمه، تبعید امام‌خمینی، یکی از مراجع مسلم تقلید را به خارج از کشور برخلاف اصل مصونیت مراجع تقلید طبق قانون اساسی، محکوم کردند و خواستار بازگرداندن ایشان به کشور و آزادی دیگر زندانیان سیاسی شدند (اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۶-۱۳۸). در سال ۱۳۴۴ ش نیز پس از هجرت امام‌خمینی به نجف اشرف، همراه با جمعی از روحانیت مبارز سراسر کشور، با ارسال نامه‌ای به امام، ضمن اعتراض به تبعید ایشان به خارج از کشور، از حضور ایشان در نجف اشرف اظهار مسرت کردند (خسروشاهی، ج ۳، ۹۷؛ سیر مبارزات امام در آیینه اسناد ساواک، ج ۵، ۳۷۲ ـ ۳۶۹). عبداللهی که در دوران تحصیل در قم برای تبلیغ به کرمانشاه می‌رفت («گفت‌وشنود شاهد یاران با امام جماعت مسجد صباغ کرمانشاه»، ۱۲۳) پس از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور در سال ۱۳۴۳ ش برای تبلیغ به کرمانشاه رفت و برای همیشه در آن شهر ماندگار شد. در آن زمان منطقه کرمانشاه از لحاظ فرهنگی و دینی دارای مشکلات و کمبودهای فراوانی بود. از سوی دیگر حوزه علمیه قوی و پررونقی که بتواند جوابگوی نیازهای آن شهر باشد وجود نداشت و وی وقتی با دعوت جمعی از مردم آن شهر مواجه شد، همراه با برخی از روحانیان با هدف تبلیغ دین و نیز تدریس دروس حوزوی رهسپار آن شهر شدند. با اقامت عبداللهی در کرمانشاه فصل جدیدی از فعالیت‌های تبلیغی، علمی، سیاسی و مبارزاتی او آغاز شد. وی به‌محض اقامت در منطقه کرمانشاه درصدد معرفی امام‌خمینی به مردم آن منطقه برآمد و از مروجان و مبلغان مرجعت امام‌خمینی در آنجا بود و حتی بسیاری از متدینان شهر به‌واسطه او با امام‌خمینی ایشان آشنا شدند («زندگی‌نامه استاد اخلاق حضرت آیت‌الله عبدالخالق عبداللهی»، alem-kermanshah.blogfa.com؛ «زندگی‌نامه استاد اخلاق آیت‌الله عبداللهی»، toloe88.blogfa.com ). او که در سال ۱۳۴۷ ش از امام‌خمینی اجازه‌ای در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرده بود (صحیفه امام، ج ۲، ۲۱۹)، در سال ۱۳۴۹ ش و پس از رحلت آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم، امام‌خمینی را به‌عنوان مرجع تقلید و جانشین آیت‌الله حکیم معرفی می‌کرد (کرجی، ۱۶۱). تهیه و انتقال رساله‌های توضیح المسائل امام‌خمینی به کرمانشاه و پخش آن در میان مردم آن منطقه، به‌رغم ممنوعیت آن از سوی حکومت پهلوی، ازجمله اقدامات او بود و به همین سبب بارها با برخوردها و تهدیدهای مأموران حکومت پهلوی مواجه شد. مأموران حکومت پهلوی چندین مرتبه با مراجعه به منزل او و تفتیش آنجا در پی یافتن رساله‌های امام‌خمینی بودند.

او در آن دوره همراه با دیگر اعضاء جامعه روحانیت کرمانشاه چون شهید عطاءالله اشرفی اصفهانی و... به تبیین اندیشه‌های امام‌خمینی و انتشار بیانیه‌هایی بر ضد نظام و دعوت مردم برای شرکت در جلسات و راهپیمایی‌ها پرداخت. او همچنین در تشکیل جلسات علما و اعضاء جامعه روحانیت نقش بسزایی داشت و به همین علت ساواک بارها ایشان را دستگیر و زندانی کرد. عبداللهی در مراسمی که از طرف علما به مناسبت چهلمین روز رحلت میرزا احمد کافی در مسجد آیت‌الله بروجردی کرمانشاه برگزار شده بود و در حالی که شبستان بزرگ مسجد و خیابان مقابل مسجد مالامال از جمعیت بود، در تمجید از امام‌خمینی خطاب به دستگاه پهلوی گفت: «... رساله‌های امام بدون نام چاپ می‌شود، شما از نام خمینی خوف دارید، در حالی که خدا اسم و محبت ایشان را در دل‌های جوانان قرار داده است. در اصفهان بچه‌ها وقتی می‌خواهند از پله بالا روند، یا علی و یا خمینی می‌گویند...». این سخنرانی موجب تحریک مردم شد و در پی آن راهپیمایی علیه حکومت پهلوی صورت گرفت و مردم در مقابل استانداری تجمع کردند. فردای آن روز زمانی که قصد داشت از نماز جماعت صبح به منزل عزیمت کند، مأمورین او را دستگیر و عازم تهران کردند و در سلول انفرادی زندانی نمودند («زندگی‌نامه استاد اخلاق حضرت آیت‌الله عبدالخالق عبداللهی»، alem-kermanshah.blogfa.com؛ «زندگی‌نامه استاد اخلاق آیت‌الله عبداللهی»، toloe88.blogfa.com). به دنبال دستگیری عبداللهی، مردم درصدد تعطیل کردن بازار برآمدند (یاران امام در آینه اسناد ساواک، ج ۱۰، ۲۵۹) و جمعی از جوانان انقلابی کرمانشاه در چند نقطه شهر دست به راهپیمایی زدند و عده‌ای نیز در منزل آیت‌الله اشرفی اصفهانی تحصن کردند و خواستار آزادی ایشان شدند. ساواک با دیدن این تحرکات و از ترس گسترش آن وی را آزاد کرد و با هواپیما به کرمانشاه برگرداند. در همان سال وقتی محمدرضا شاه قصد داشت به کرمانشاه سفر کند، ساواک بار دیگر عبداللهی را از ترس تشویق مردم به تظاهرات دستگیر و زندانی کرد («زندگی‌نامه استاد اخلاق حضرت آیت‌الله عبدالخالق عبداللهی»، alem-kermanshah.blogfa.com؛ «زندگی‌نامه استاد اخلاق آیت‌الله عبداللهی»، toloe88.blogfa.com). یک بار هم به سبب تهیه و توزیع اعلامیه‌های امام‌خمینی همراه با اشرفی اصفهانی مورد حمله مأموران حکومت پهلوی قرار گرفت و مأموران به ماشین حامل آنان تیراندازی کردند که البته آسیبی به وی و همراهانش نرسید(«گفت‌وشنود شاهد یاران با امام جماعت مسجد صباغ کرمانشاه»، ۱۲۳).

عبداللهی در مهر ۱۳۵۷ و پس از محاصره بیت امام‌خمینی در نجف و جلوگیری از تردد مردم به آنجا، همراه با جمعی از روحانیان کرمانشاه با صدور اعلامیه‌ای خطاب به مردم کرمانشاه، از اقدام دولت عراق در منزل «قائد بزرگ اسلام آیت‌الله‌العظمی آقای حاج سیدروح‌الله خمینی مدظله» انتقاد کردند و اعلام کردند که مردم و عشایر غرب کشور این رفتارها و اهانت‌ها را به ایشان نادیده نمی‌گیرند و به همین علت روز نهم مهر را تعطیل عمومی اعلام کردند (یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج ۱۲، ۱۲۴-۱۲۵). بر اثر این فعالیت‌ها، ساواک کرمانشاه در نامه‌ای به شهربانی آن استان، از عبداللهی به‌عنوان یکی از محرکان و مسببان اصلی اعتصابات و خرابکاری‌ها در آن شهر نام برد (همان، ج ۱۳، ۳۳۴-۳۳۵). عبداللهی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در وحدت نظر علمای کرمانشاه و تشکیل جلسات جامعه روحانیت کرمانشاه فعال بود. سپس به‌عنوان قاضی دادگاه انقلاب اسلامی منصوب شد و مدتی در آن سمت خدکت کرد. او یار دیرین و همراه صمیمی و مورد توجه خاص عطاءالله اشرفی اصفهانی امام جمعه کرمانشاه بود و در غیاب او اقامه نماز جمعه را بر عهده داشت. پس از شهادت اشرفی اصفهانی و در دوره امامت جمعه محمدعلی موحدی کرمانی هم امام جمعه موقت کرمانشاه بود. هم‌زمان امام جماعت مسجد صباغ کرمانشاه نیز بود و برنامه تفسیر قرآن و تفسیر ادعیه ائمه (ع) و درس اخلاق از برنامه‌های دائمی او در آن مسجد بود. علاوه بر آن، نزدیک سی سال نماز جماعت ظهر و عصر را در مسجد بزرگ پالایشگاه کرمانشاه اقامه می‌کرد. در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران همواره در کنار رزمندگان حضور می‌یافت و به سخنرانی در جمع آنان می‌پرداخت. بر اثر حضور در جبهه‌های جنگ مصدوم نیز شد، ولی با وجود مصدومیت به حضور در جبهه‌ها ادامه می‌داد. از دیگر فعالیت‌های او در کرمانشاه حضور در برنامه رادیویی معارف و احکام اسلامی است که تقریباً از سال‌های ابتدایی انقلاب به‌صورت مستمر و روزانه از شبکه رادیویی استان پخش می‌شد. بخش دیگری از فعالیت‌های او در مدت اقامت در کرمانشاه اشتغال به فعالیت‌های علمی و تدریس دروس حوزوی بود. تدریس کتب رسایل و مکاسب، تفسیر قرآن و همچنین تدریس اخلاق در حوزه‌های علمیه کرمانشاه و تدریس برای جمعی از طلاب در منزل از آن جمله است. او همچنین به تدریس اخلاق و معارف اسلامی در دانشگاه‌های کرمانشاه می‌پرداخت. توجه و اهتمام خاص به نیازمندان و ایتام از دیگر برنامه‌های مستمر او در کرمانشاه بود. او با همراهی مؤمنان مسجد صباغ و عده‌ای از معتمدان اهل بازار، صندوق قرض‌الحسنه و مرکزی را برای رسیدگی به نیازمندان تشکیل داد و به دادن وام قرض‌الحسنه به مستمندان، بستری کردن بیماران تهیدست، ساخت‌وساز و تعمیرات منازل نیازمندان و... می‌پرداخت («زندگی‌نامه استاد اخلاق حضرت آیت‌الله عبدالخالق عبداللهی»، alem-kermanshah.blogfa.com؛ «زندگی‌نامه استاد اخلاق آیت‌الله عبداللهی»، toloe88.blogfa.com). منابع: «زندگی‌نامه استاد اخلاق حضرت آیت‌الله عبدالخالق عبداللهی»، http://alem-kermanshah.blogfa.com/post/14؛ خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ «زندگی‌نامه استاد اخلاق آیت‌الله عبداللهی»، http://toloe88.blogfa.com/category/4؛ سیر مبارزات امام‌خمینی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۶)، ج ۵، تهران، مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ۱۰ و ۱۲، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ «عبدالخالق عبداللهی اصفهانی»، http://thinker.irc.ir/thinker/index/show/+5611؛ کرجی، علی (۱۳۸۲)، مجتبی حاج آخوند کرمانشاهی آیینه غیرت، ستارگان حرم، ج ۱۴، قم، زائر؛ «گفت‌وشنود شاهد یاران با امام جماعت مسجد صباغ کرمانشاه» (۱۳۸۸)، ماهنامه شاهد یاران، شماره ۴۴؛