سیداسدالله احسانی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سیداسدالله احسانی یگاولنگی |
| نسب | فرزند آیت‌الله سیدمحمدحسین رئیس |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۳ ش |
| زادگاه | روستای زارین، ولسوالی یگاولنگ، ولایت بامیان، افغانستان |
| تاریخ وفات | ۱۳۹۵ ش |
| خویشاوندان سرشناس | آیت‌الله سیدمحمدحسین رئیس (پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدابوالقاسم موسوی خویی، سیدمحمدباقر صدر، میرزا کاظم تبریزی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه نجف اشرف |
| اجازه اجتهاد از | آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی |
| تألیفات | شرح مکاسب (۱۲ جلد)، کتاب درباره وحدت شیعه و اهل سنت، کتاب لاله‌ای در کویر |
| سایر | نقش مهم در تربیت طلاب علوم دینی در افغانستان، مشغول به حل دعاوی حقوقی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | تربیت علمی طلاب، تأسیس مدرسه علمیه محمدیه زارین |
سیداسدالله احسانی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
سیداسدالله احسانی معروف به احسانی یگاولنگی، در سال ۱۳۱۳ ش در روستای زارین واقع در ولسوالی یگاولنگِ ولایت بامیان به دنیا آمد («اولین یادواره ستاره های درخشان عرصه فقاهت و اجتهاد برگزار شد»، ۱۷ شهریور ۱۳۹۶، www.iqna.ir). پدرش آیت‌الله سیدمحمدحسین رئیس، از روحانیان برجسته افغانستان بود که پس از سال‌ها تحصیل در حوزه علمیه نجف اشرف و نزد بزرگانی چون آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی، به افغانستان بازگشته بود و به فعالیت‌های ارشادی و سیاسی می‌پرداخت (ناصری داوودی، ج ۲، ۷۵ـ۸۰). احسانی در سن هفت سالگی روانه مکتب شد و سپس با راهنمایهای پدرش از سنین نوجوانی دروس حوزوی را در بامیان آغاز کرد. درباره استادان او در افغانستان گزارشی در دست نیست و می‌توان احتمال داد که نزد پدرش درس می خواند. او در سال ۱۳۴۷ راهی عراق شد و تحصیلات حوزوی را در حوزه علمیه نجف اشرف پی گرفت. او مدت ده سال در آنجا به تحصیلاتش ادامه داد و از درس‌های خارج فقه امام‌خمینی و خارج فقه و اصول آیات میرزا کاظم تبریزی، سیدابوالقاسم موسوی خویی و سیدمحمدباقر صدر بهره برد («اولین یادواره ستارههای درخشان عرصه فقاهت و اجتهاد برگزار شد»، ۱۷ شهریور ۱۳۹۶، www.iqna.ir)، بنابراین می‌توان گفت که در سال‌های ۱۳۴۷ـ۱۳۵۷ که در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی همه روزه در مسجد شیخ انصاری معروف به مسجد ترک‌ها برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد. وی که یک دوره کامل درس خارج اصول را نزد آیت‌الله تبریزی خوانده بود، سند اجتهاد را از ایشان دریافت کرد و آنگاه به افغانستان بازگشت و کرسی تدریس دروس حوزوی را در مدرسه محمدیه زارین دایر نمود. او سپس آن مدرسه علمیه را تجدید بنا کرد و آنجا را به مرکزی برای تربیت نیروهای مذهبی تبدیل نمود.
احسانی در دوره‌های مختلف و در مدت بیش از ۳۰ سال به تربیت طلاب علوم دینی مبادرت می ورزید و محصول این تلاشها پرورش جمع کثیری از طلاب و عالمانی است که بسیاری از آنان در حوزه‌های علمیه قم، نجف و مشهد مشغول تحصیل هستند. علاوه بر آن، در حل‌وفصل دعاوی حقوقی در افغانستان نقش داشت. وی شرحی ۱۲ جلدی بر مکاسب شیخ مرتضی انصاری نوشته است. علاوه بر آن، کتابی دیگر درباره وحدت شیعه و اهل سنت نگاشت (همان). همچنین کتابی را به نام لاله‌ای در کویر درباره پدرش نوشته است (ناصری داوودی، ج ۲، ۷۸).
سیداسدالله احسانی در سال ۱۳۹۵ از دنیا رفت. در نخستین سالگرد رحلت او، از مجاهدتهایش تقدیر شد. («آیت‌الله احسانی همواره در جبهه حق مجاهدت می‌کرد»، ۱۷ شهریور ۱۳۹۶، www.rasanews.ir.). منابع: «آیت‌الله احسانی همواره در جبهه حق مجاهدت می‌کرد»، ۱۷ شهریور ۱۳۹۶، www.rasanews.ir؛ «اولین یادواره ستارههای درخشان عرصه فقاهت و اجتهاد برگزار شد»، ۱۷ شهریور ۱۳۹۶، www.iqna.ir؛ ناصری داوودی، عبدالحمید (۱۳۹۰)، مشاهیر تشیع در افغانستان، ج ۲، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.