رمضانعلی خرمی
خرمی، رمضانعلی؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. رمضانعلی خرمی در سال ۱۳۱۶ ش در روستای داوود منطقه جاغری در افغانستان به دنیا آمد. او قرائت قرآن را در همان منطقه و نزد ملامحمد جمعه کربلایی فراگرفت. سپس برای تحصیل دروس حوزوی به مدرسه علمیه اوتقول رفت و در آنجا ادبیات عرب و بخشی از دروس فقه و اصول را پیش شیخ قربانعلی وحیدی و شیخ رمضانعلی شریفی خواند. خرمی در سال ۱۳۳۴ ش به ایران آمد و در مشهد مقیم شد و در حوزه علمیه آنجا، بخشی دیگر از دروس را پیش آقایان محمدتقی ادیب نیشابوری و کاظم مهدوی دامغانی خواند. او پس از سه سال حضور در مشهد، در سال ۱۳۳۷ ش راهی عراق شد و در حوزه علمیه آنجا، در مدرسه آخوند خراسانی مقیم شد. وی در درس‌های سطح محمد اسحاق فیاض و آقایان سید اسدالله مدنی تبریزی و میرزاعلی فلسفی آموخت. آنگاه به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و در درس‌های خارج آیات سید محسن طباطبایی حکیم و سید ابوالقاسم موسوی خویی شرکت کرد. او همچنین از درس خارج فقه امام خمینی بهره‌مند شد (داودی ناصری، ج ۲، ۳۱-۳۲). خرمی در سال ۱۳۴۵ ش به افغانستان بازگشت، بنابراین می‌توان گفت که از سال ۱۳۴۴ ش و با آغاز تدریس درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام خمینی در مسجد شیخ انصاری معروف به مسجد ترک‌ها در نجف اشرف، در آن درس حضور یافته و تا بازگشت به افغانستان در سال ۱۳۴۵ ش در آن درس شرکت می‌کرده است. خرمی پس از بازگشت به افغانستان، به فعالیت‌های تبلیغی در شهر گرشک ولایت هلمند و زیر نظر محمد آصف محسنی مشغول شد و در تأسیس مدارس برای کودکان و همچنین ساخت مسجد در آن منطقه فعال بود. یکی از اقدامات او در آن منطقه، اهتمام به برگزاری مجالس عزاداری بود. در آن زمان مردم گرشک نسبت به برگزاری چنان مجالسی تقیه می‌کردند و بر اثر تشویق‌های او، به چنین کاری دست یازیدند. ازجمله اقدامات او در این منطقه و همسو با تلاش برای ترویج شعائر شیعی، تأسیس حسینیه و مسجدی در آن شهر در سال ۱۳۴۸ ش بود. خرمی در سال ۱۳۴۹ ش به نجف اشرف بازگشت و پس از یک سال حضور در آنجا، در سال ۱۳۵۰ ش از سوی آیت‌الله خویی مأمور به تبلیغ در افغانستان شد و به همین علت به کشورش بازگشت و در جاغوری مستقر شد. خرمی ابتدا برای جلوگیری از نابودی مراتع و جنگل‌ها، درصدد حفظ آنها برآمد و جریمه‌هایی را برای متخلفان اعمال کرد و افراد محلی را برای حراست از این منابع می‌گماشت. این اقدام او توسط دیگر بزرگان در مناطق مختلف افغانستان تقلید شد و نقش مهمی در حفاظت از منابع طبیعی داشت. یکی دیگر از فعالیت‌های او در جاغوری، مقابله با اربابان و مالکان روستاهای آن منطقه بود که با عنوان موسفیدان، به اموال مردم دست‌اندازی می‌کردند. او به افشاگری علیه آنان دست زد و به همین علت موسفیدان او را متهم کردند که در قالب وجوهات شرعی برای امام، پول‌های مردم را به خارج از کشور منتقل می‌کند. بر اثر این توطئه، خرمی در سال ۱۳۵۳ ش دستگیر و ابتدا در زندان وزارت داخله و سپس زندان ولایت کابل زندانی شد و پس از یک سال آزاد گردید. او پس از آزادی به فعالیت‌های خود در جاغوری ادامه داد و پس از کودتای کمونیستی در افغانستان، به ایران آمد و پس از طی دوره‌های آموزش نظامی به افغانستان بازگشت و به مبارزه با حکومت کمونیستی پرداخت. او از سوی مردم جاغوری به‌عنوان رئیس حوزه امنیتی و نظامی منطقه برگزیده شد. سپس ریاست حوزه اسلامی جاغوری را بر عهده گرفت و به تنظیم امور مردم آن منطقه ازجمله ساماندهی ادارات و شعبات منطقه و بازسازی نیروهای نظامی و تقویت جبهه‌های جهادی پرداخت. با روی کار آمدن مجاهدین در افغانستان، ابتدا به همکاری با آنان پرداخت و پس از اختلافات داخلی میان آنان، سیاست مستقلی را در پیش گرفت و به صورت چریکی در جبهه‌های جنگ با شوروی فعالیت می‌کرد. مدتی هم در کابل حضور داشت و به فعالیت‌های جهادی مشغول بود. از دیگر فعالیت‌های خرمی می‌توان به تلاش برای آشتی دادن برخی از مجاهدان افغانی به‌ویژه مجاهدان شیعی اشاره کرد که تلاش برای صلح شهید ابوذر غزنوی و شهید مزاری از آن جمله است. خرمی در کنار فعالیت‌های سیاسی و نظامی علیه شوروی در افغانستان، در تأسیس مساجد و مدارس دینی در آن کشور فعال بود و ازجمله این اقدامات می‌توان به تأسیس مدرسه علمیه مهدیه در مرکز جاغوری هزارستان (سنگماشه) در سال ۱۳۵۷ ش، تأسیس مدرسه علمیه و مسجد ولیعصر (عج) در بازار انگوری جاغوری در سال ۱۳۶۳ ش، تأسیس مسجد و مدرسه علمیه گلزار در دهمرده جاغوری با همکاری آخوند دهمرده در سال ۱۳۶۳ ش، تأسیس مسجد و حسینیه سیاهده در روستای چهارشنبه چاغوری در سال ۱۳۶۵ ش، تأسیس مسجد و حسینیه قلترغو حیدری جاغوری در سال ۱۳۶۱ ش، تأسیس مسجد و حسینیه رسله در منطقه ناوور غزنین در سال ۱۳۶۷ ش، احداث مدرسه علمیه، مسجد و حسینیه شهرک مقر، تأسیس مؤسسه فرهنگی، آموزشی و بهداشتی محمداسحاق فیاض در منطقه داود جاغوری (این مؤسسه شامل مدرسه علمیه خاتم‌الانبیا، دبیرستان (لیسه) امام مهدی (عج)، دبیرستان (لیسه) فاطمیه و درمانگاه (زایشگاه) شهید خرم است) با پیشنهاد جمعی از طلاب منطقه داوود مقیم حوزه علمیه قم اشاره کرد. خرمی پس از سلطه طالبان بر افغانستان در سال ۱۳۷۵ ش، به ایران آمد و در حوزه علمیه قم به تدریس پرداخت و درس‌هایی چون جامع‌المقدمات تا رسایل را تدریس می‌کرد. پس از پنج سال و در پی سقوط دولت طالبان، به افغانستان بازگشت و به مدت سه سال اداره مدرسه علمیه محمدهاشم صالحی را در کابل بر عهده گرفت. هم‌زمان علوم حوزوی را در آنجا تدریس می‌کرد. او سپس به جاغوری بازگشت و به فعالیت‌های فرهنگی در آنجا ادامه داد. رمضانعلی خرمی در هشتم آبان ۱۳۸۸ درگذشت و پیکرش به قم منتقل شد و پس از اقامه نماز توسط قربانعلی محقق کابلی، در آن شهر به خاک سپرده شد (ناصری داودی، ۳۲-۳۸). منبع: ناصری داودی، عبدالمجید (۱۳۹۰)، مشاهیر تشیع در افغانستان، ج ۲، قم، مرکز نشر بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص).