سفر عشق سیری گذرا بر اندیشه فلسفی و عرفانی امام‌خمینی کتابی به قلم سید عباس حسینی قائم‌مقامی است که به تبیین آراء و مبانی عرفانی امام‌خمینی و تشریح سفرهای چهارگانه عارفان پرداخته است. این کتاب در سال ۱۳۷۸ توسط انتشارات فکر برتر، منتشر شده است.
مؤلف
سید عباس حسینی قائم مقامی، متولد ۱۳۴۳ش، مدرس حوزه علمیه و استاد دانشگاه می‌باشد. کتب و مقالات زیادی به قلم او منتشر شده است.
محتوا
کتاب سفر عشق، تحقیق همه جانبه و کامل به اندیشه و بینش عرفانی امام‌خمینی دارد و در بیان اندیشه‌های عرفانی امام‌خمینی است و کوشیده تا با گزینش موضوعاتی خاص و تبیین آراء و انظار مطرح شده پیرامون آن‌ها، به تشکیل عناصری کمک کند که می‌توانند در ترسیم طرح کلیه جهان‌بینی عرفانی امام‌خمینی مؤثر واقع شوند و در عین حال دورنمایی از روش و اندیشه امام را در تفسیر کتاب الهی و اصلی‌ترین موضوعات مطرح در حوزه عرفان نظری ارائه نماید.[۱]
نگارنده این اثر، سعی بر شرح گفتار و مبانی عرفانی امام داشته و ضمن رعایت اختصار، نظریه حکیم قمشه‌ای و نقد امام بر آن را برای مخاطب روشن ساخته است.[۲] امام‌خمینی در مقابل حکیم قمشه‌ای نظری دیگر در تبیین اسفار اربعه ارائه می‌دهد و پس از تشریح دو سفر اول و بیان اختلاف نظر خود با حکیم قمشه‌ای، نظر نهایی خود را بیان می‌کند.[۳] در دیدگاه امام‌خمینی، سفر اول در محدوده واحدیت است نه احدیت، به باور امام سالک در سفر اول فقط حق تعالی را در مظاهر می‌بینند و ظهور فعلی حق را می‌بیند در حالی که در نظر حکیم قمشه‌ای، سالک در همان سفر نخست به حق مطلق می‌رسد.[۴]
ایشان در بحث اسماء الهی به نکته مهمی اشاره می‌کند مبنی بر اینکه همه موجودات عالم هستی، حقیقت اسما الله هستند و اسم، فانی در مسمای خود است و این اسم با قطع نظر از مسمّی هویتی ندارد؛ لذا هیچ موجودی در عالم نیست که یک نحوه استقلالی داشته باشد.[۵] در بخشی از این کتاب حاضر آمده که امام‌خمینی برای همه موجودات تسبیح و شعور قائل است و معتقد است که برای همه موجودات حظ و حظوظی از عالم غیب که حیات محض است، می‌باشد و حیات، ساری در تمام دار وجود است و این مطلب نزد ارباب فلسفه عالیه با برهان و نزد اصحاب قلوب و معرفت به مشاهده و عیان ثابت است و آیات شریفه الهی و اخبار اولیاء وحی دلالت تام و تمام بر آن دارد.[۶]
ساختار
ساختار کتاب سفر عشق، از یک مقدمه و چهار فصل سامان یافته است:
- فصل اول، در بیان این مطلب است که امام‌خمینی در سلسله شارحان ابن عربی جای دارد؛ از این رو به معرفی مشایخ عرفانی امام سخن به میان آمده است.
- در فصل دوم، نظری به اندیشه عرفانی امام‌خمینی، شریعت طریقت، شطحیات، مشاهدات عارف، اقسام تجلی، تسبیح موجودات، مراحل سیر و وصول به معرفت و اقسام فتوحات سخن به میان آمده است.
- فصل سوم شرحی بر سفر عشق که به نظریه حکیم قمشه‌ای در مورد اسفار اربعه و نقد نظر امام در این زمینه اشاره دارد.
- فصل چهارم درباره ریشه‌های فلسفی تفکر آرمان‌خواهی امام‌خمینی پرداخته و بحث عشق ذاتی انسان به حیات و بقاء، ملاک شناخت و توان جهان‌بینی‌ها، علت مرگ گریزی و نقطه افتراق اندیشه امام‌خمینی و اندیشه مکاتب اومانیستی، سخن به میان آمده است.
نقدها بر نظریات مؤلف
کتاب سفر عشق، ترتیب منطقی ندارد و مطالب علمی، چینش و ترتیب خاصی را دنبال نمی‌کند؛ از این رو برای خواننده این کتاب یک نتیجه‌گیری کلی را به دنبال ندارد.
وضعیت نشر
چاپ اول کتاب سفر عشق، در سال ۱۳۷۸ توسط انتشارات فکر برتر، منتشر شده است.
پانویس
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، تفسیر سوره حمد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ یازدهم، ۱۳۸۸ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح دعاء السحر، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۸۳ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، مصباح الهدایه إلی الولایة و الخلافه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۷۶ش.
- حسینی قائم‌مقامی، سید عباس، سیری گذرا بر اندیشه فلسفی و عرفانی امام‌خمینی، تهران، انتشارات فکر برتر، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.