امام‌خمینی و روایات تفسیری کتابی به قلم علی‌رضا کوهی است که پژوهشی مختصر در بررسی تعامل امام‌خمینی با روایات تفسیری است. این کتاب در سال ۱۳۹۲ توسط مؤسسه نشر و چاپ عروج منتشر شده است.
محتوا
بر اساس این پژوهش، امام‌خمینی معتقد است، مفسری که روش صحیح تفسیری ندارد و قواعد تفسیر نمی‌داند، شایسته نیست وارد میدان تفسیر شود؛ زیرا ممکن است مصداق این حدیث شریف «مَن فسَّر القرآن برأیه فلیَتَبوّأ مَقعدُه مِن النّارِ».[۱]، قرار گیرد. احادیث تفسیری نزد امام‌خمینی از منابع مهم تفسیری است که در گرایش تفسیری ایشان بسیار پرکاربرد است. ایشان احادیث تفسیری را در اموری چون تأویل آیات، تعیین مصداق آیات، تأیید معانی تأویلی، عینی کردن مفهوم آیه و توجه به لایه‌های پیام آیه، اهداف تربیتی و اخلاقی و تأیید یکی از نظریات تفسیری به کار می‌برد.[۲] یکی از ویژگی‌های برجسته نظریات حدیثی امام‌خمینی در بخش روایات تفسیری، آن است که ایشان دایره اعتماد و استفاده از احادیث تفسیری را چنان گسترده می‌داند که حتی روایاتی که مشکل سندی دارند را می‌پذیرد.[۳] برخی از احادیث تفسیری که در آثار امام‌خمینی نقل شده‌اند، احادیثی است که غالباً دارای مضامین عرفانی است و نمی‌توان در منابع دست اول حدیثی شیعه، اثری از آن یافت؛ بلکه امام صرفاً با توجه به مضمون روایت آن را نقل کرده و در تفسیر الهی بهره برده است؛ نظیر حدیث «الطُرُق إلی الله بِعَدد أنفاسِ الخلایق» و «کُنتُ کنزاً مَخفیّاً فأحببت أن أعرف» .[۴]
ساختار
مشتمل بر یک مقدمه و پنج فصل می‌باشد:
- درباره نگرش‌های کلی امام‌خمینی در تفسیر می‌باشد.
- درباره حجیت روایات تفسیری، مراد از حجیت روایات تفسیری، دلیل قرآنی و دلیل روایی سخن به میان آمده است.
- درباره شیوه مواجهه امام با سند و روایات تفسیری، عرضه روایات به قرآن، عرضه روایات بر سنت قطعی و پذیرش یا ردّ روایات بر اساس تحلیل و نقد محتوایی، می‌باشد.
- درباره آسیب‌های روایات تفسیری، ضعف سند، مخالفت با عقل و روایات یافت نشده، می‌باشد.
- درباره گونه‌ها و کاربردهای روایات تفسیری، احادیث قدسی، تعیین مصداق آیات و سبب نزول آیات، سخن به میان آمده است.
حاشیه
در این کتاب حواشی متعددی درباره سند روایات، تلقی وحی از طریق ذوق، همچنین ترجمه برخی احادیث و اشاره به احادیث اهل سنت و بیان چند نمونه از تأویلات به چشم می‌خورد.
وضعیت نشر
چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۹۲ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج.[۵] صورت گرفته است.
پانویس
- ↑ عوالی اللائی، ج۴، ص۳۷؛ امام‌خمینی، تفسیر سوره حمد، ص۹۳
- ↑ علی‌رضا کوهی، امام‌خمینی و روایات تفسیری، ص۳۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۷، ص۴۵۸: علی‌رضا کوهی، امام‌خمینی و روایات تفسیری، ص۱۱۷.
- ↑ امام‌خمینی، سر الصلاة، ص۵؛ آداب الصلاة، ص۱۰ و ۲۸۸؛ شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۲۹۷.
- ↑ وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س).
منابع
- امام‌خمینی، سید روح‌الله، آداب الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دهم، ۱۳۸۰ش.
- امام‌خمینی، سید روح‌الله، تفسیر سوره حمد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ یازدهم، ۱۳۸۸ش.
- امام‌خمینی، سید روح‌الله، سرّ الصلاة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ ششم، ۱۳۷۸ش.
- امام‌خمینی، سید روح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۷ش.
- امام‌خمینی، سید روح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.
- کوهی، علی‌رضا، امام‌خمینی و روایات تفسیری، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۹۲ش.
- محمد ابن زین الدینی ابی الجمهور احسائی، عوالی اللائی، قم، نشر سیدالشهداء، ۱۴۰۵ق