خاطرات آیت‌الله خلخالی، اولین حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب، به قلم خودش، شیخ صادق صادقی گیوی، معروف به خلخالی، در ۲ جلد، به بازگویی خاطراتش پیرامون زندگی‌نامه، خاطرات سیاسی، احکام و اجازات، نقدها و پاسخ‌ها پرداخته است.
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| عنوان | خاطرات آیت‌الله خلخالی |
| اطلاعات نشر | |
نویسنده
محمدصادق صادقی گیوی معروف به خلخالی (تولد ۱۳۰۵ش؛ وفات ۱۳۸۲ش) از شاگردان و یاران مبارز و انقلابی امام‌خمینی بود (خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۱ ص ۹ و ج ۲، ص ۲۷؛ روزنامه اطلاعات، ۶/۹/۱۳۸۲، ص ۲) که در این راه بارها زندانی و تبعید شد (خلخالی، یاران امام، ص بیست، ۱۳۲، ۱۵۴ـ۱۵۵ و ۱۷۴ـ۱۷۶). با پیروزی انقلاب اسلامی با فرمان امام‌خمینی نخستین حاکم شرع دادگاه انقلاب شد (خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۱، ص ۲۹۰ و ج ۲، ص ۱۹۳). بعدها به سه دوره نمایندگی مردم قم در مجلس شورای اسلامی، و نمایندگی مردم تهران در اولین دورۀ مجلس خبرگان رهبری دست یافت (خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۲، ص ۱۳، ۲۹ـ۳۰). وی در پنجم آذرماه ۱۳۸۲ شمسی در گذشت (روزنامه اطلاعات، ۶/۹/۱۳۸۲، ص۲).
اهمیت کتاب
نظر به ذکر خاطرات با قلم و گویش خود ایشان، و نیز، اهمیت مسئولیت‌ها و اقدامات وی در طولِ مدت زمانِ پس از انقلاب، این خاطرات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از امتیازات کتاب می‌توان به دفاع جانانه از اقدامات خود در اعدام‌ها، و نیز، دارا بودن فهرست مطالب، توضیحات مطالب و نقدها، همچنین، تصاویر و اسناد، اشاره کرد.
ساختار
کتاب، مشتمل بر ۲جلد بوده و جلد اول شامل مختصری از زندگی‌نامه، مقدمه، ۳ بخش خاطرات، نقد خاطرات و تصاویر و اسناد می‌باشد. جلد دوم نیز، با عنوان «ایام انزوا»، شامل مقدمه ناشر، پیشگفتار و ۸ فصل می‌باشد. جلد اول
بخش اول، خاطرات، آشنایی با فدائیان اسلام، رحلت آیت‌الله بروجردی، غائلۀ انجمن‌های ایالتی و ولایتی، حمله به مدرسه فیضیه، قیام ۱۵خرداد، ماجرای کاپیتولاسیون، تبعید امام‌خمینی، خاطرات زندان و تبعید، تبعید به انارک، رودبار، رفسنجان، لار، بانه و بندرلنگه، هجرت امام‌خمینی به پاریس، فرار شاه و بازگشت امام‌خمینی به وطن، پیروزی انقلاب و مأموریت یافتن از جانب امام‌خمینی در دادگاه‌های انقلاب سرارسر کشور، توطئۀ گروهک‌ها، مهندس مهدی بازرگان و نهضت آزادی، آیت‌الله شریعتمداری، قبل و پس از انقلاب، ریاست جمهوری سیدابوالحسن بنی صدر، تخریب مقبره رضا شاه، محاکمه و مجازات اعدام سران و سردمداران رژیم پهلوی، از جمله امیرعباس هویدا، پاکروان و کاشانی(خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۱، ص۳۹ تا ۴۴۲)؛
بخش دوم، نقد خاطرات در روزنامه سلام، نقدها و ایرادات به خاطرات از سوی مهدی بازرگان، ابراهیم یزدی، شمس‌الدین امیرعلایی، اسدالله بادامچیان، اعظم طالقانی، علی حجتی کرمانی و زین‌العابدین قربانی و پاسخ‌های خلخالی به نقدها و ایرادات(خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۱، ص۴۴۵ تا ۵۰۱)؛ بخش سوم، تصاویر و اسناد (خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۱، ص۵۰۵ تا ۵۳۴)؛ محتویات جلد دوم فصل اول، مختصری از زندگی(خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۲، ص۲۷ تا ۳۰)؛ فصل دوم، احکام، اجازات و نامه‌ها (خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۲، ص۳۲ تا ۶۶)؛
فصل سوم، متن چند مصاحبه، صدور حکم اعدام شاه، مناظره با علی حجتی کرمانی (خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۲، ص۶۷ تا ۱۶۲)؛ فصل چهارم، پاسخ به انتقادات آیت‌الله سیدحسن قمی (خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۲، ص۱۶۳ تا ۱۸۷)؛ فصل پنجم، استعفای من از سِمَتِ حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب به روایت مطبوعات (خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۲، ص۱۸۹ تا ۱۹۲)؛ فصل ششم، نامه سرگشاده به ساحت مقدس ملت ایران (خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۲، ص۱۹۳ تا ۲۰۰)؛ فصل هفتم، نکاتی چند دربارۀ دهخدا، کوروش، دروغین و جنایتکار (خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۲، ص۲۰۱ تا ۳۰۶)؛ فصل هشتم، تصاویر (خلخالی، خاطرات آیت‌الله خلخالی، ج ۲، ص۳۰۷ تا ۳۵۱).
وضعیت نشر
چاپ اول جلد اول کتاب در سال ۱۳۷۹ش در ۵۵۰ صفحه و در ۵۰۰۰ نسخه، و چاپ سوم جلد دوم کتاب در سال ۱۳۸۰ در ۳۵۲ صفحه، در ۵۰۰۰ نسخه، در تهران، نشر سایه به چاپ رسیده است.
منابع
. اطلاعات، روزنامه، ۶/۹/۱۳۸۲ش. ۲. خلخالی، محمدصادق، یاران امام به روایت اسناد ساواک، آیت‌الله محمدصادق خلخالی، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۸۴ش. ۳. صادقی گیوی(خلخالی)، محمدصادق، خاطرات آیت‌الله خلخالی، اولین حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب، تهران، سایه، جلد اول، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. ۴. صادقی گیوی(خلخالی)، محمدصادق، خاطرات آیت‌الله خلخالی؛ ایام انزوا، تهران، سایه، جلد دوم، چاپ سوم، پاییز ۱۳۸۰ش.