تملق و چاپلوسی کتابی به قلم ابوالفضل هدایتی است که به بررسی دیدگاه امام‌خمینی درباره تملّق پرداخته است. این کتاب در سال ۱۳۸۶ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج، منتشر شده است.
محتوا
در این پژوهش به بررسی دیدگاه امام‌خمینی درباره تملّق پرداخته و نگاهی نو و راه‌گشا به این مبحث اخلاقی با تأکید بر نیازهای جامعه شده است. در فرازی از این کتاب آمده، تملق یک کنش و صفت منفی است که برخی انسان‌ها به آن مبتلا هستند. تملق، گفتاری نرم و لطیف است که در هواخواهی از دیگری آشکار می‌گردد (هدایتی، تملق و چاپلوسی، ص۱۷-۱۸). امام‌خمینی تملق را اظهار لطف و مَوَدّت همراه با خضوع، بدون باور و اعتقاد قلبی می‌داند (امام‌خمینی، شرح چهل حدیث، ص۳۷۰-۳۷۱).
فرد متملق به طمع به دست آوردن منفعت، دست به چنین رفتاری می‌زند (امام‌خمینی، شرح چهل حدیث، ص۱۰۰). امام‌خمینی ریشه تملق و چاپلوسی را حبّ دنیا می‌داند و معتقد است روح تملق از منفعت‌طلبی، خودخواهی و محجوب شدن از حق نشأت می‌گیرد (امام‌خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۳۳۷). امام‌خمینی در سلوک عملی خود هیچگاه اهل تملق و چاپلوسی نبوده و حتی از ستایش‌های صادقانه افراد نیز حذر می‌کردند (امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۱، ص۲۷۴؛ ج۱۲، ص۳۴۳).
ساختار
این کتاب متشکل از یک مقدمه و چند مطلب می‌باشد؛ از جمله از: تعریف تملّق و متملّق، عزت یا ذلت، ویژگی‌های فرد و جامعه سالم، عوامل پیدایش رفتار تملق‌آمیز، خود بزرگ‌بینی، خودکامگی، انتقادناپذیری، چاپلوسی از دیدگاه امام‌خمینی، واقعیت حمد و ستودن، امام‌خمینی و تملق‌ستیزی و راه‌کارهای ایجاد جامعه بدون تملق، سخن به میان آمده است (هدایتی، ابوالفضل، تملّق و چاپلوسی، فهرست مطالب). هدف و انگیزه تألیف: هدف از تالیف، آشنایی با پاره‌ای از رذایل اخلاقی؛ نظیر تملق و چاپلوسی به ویژه برای نسل جوان است و کوشیده شده تا مفاهیم کلیدی تملق و چاپلوسی به گونه منظم توضیح داده شود تا زمینه برای درک کامل آراء اخلاقی امام در این مبحث روشن‌تر شود. وضعیت نشر: چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۸۶ توسط مؤسسه چاپ و نشر عروج (وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س))، منتشر شده است.
منابع
۱. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ بیست و سوم، ۱۳۸۰ش. ۲. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۷ش. ۳. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش. ۴. هدایتی، ابوالفضل، تملّق و چاپلوسی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.