عزیزالله خوشوقت، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۰۵ش |
| محل دفن | حرم عبدالعظیم حسنی |
| شهر وفات | مکه |
| خویشاوندان سرشناس | مصطفی خامنه‌ای (داماد) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | محمد صدوقی، میرزا محمد مجاهدی تبریزی، سیدحسین بروجردی و امام‌خمینی، علامه طباطبایی و... |
| سایر | برگزاری جلسات تفسیر قرآن و درس اخلاق |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه علیه رژیم پهلوی و حمایت از نهضت امام‌خمینی |
| اجتماعی | نماینده امام در ستاد انقلاب فرهنگی، نظارت بر تألیف متون دانشگاهی، تأسیس مؤسسه اطلس تاریخ شیعه و... |
تولد و خاندان
عزیزالله خوشوقت در سال ۱۳۰۵ش به دنیا آمد. گلی‌زواره در مقاله‌ای، از تولد او در تهران و در جوار مسجد معزالدوله آن شهر سخن گفته است،[۱] ولی در زندگینامه خوشوقت، مندرج در سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی آمده است که پدر و مادر وی اهل زنجان بودند، اما چند سالی را به خاطر ناامنی منطقه، به باکو مهاجرت کرده بودند و عزیزالله، دومین فرزند خانواده در آنجا تولد یافت[۲] در زندگینامه مندرج در سایت مرکز حفظ و نشر آثار آیت‌الله خوشوقت، تأکید شده است که والدین او در حالی که عزیزالله خوشوقت سه‌ساله بود، از زنجان به تهران کوچ کردند و از آن زمان در آن شهر مقیم شدند.[۳] با استناد به این منبع، می‌توان گفت که عزیزالله خوشوقت در خانواده‌ای زنجانی در باکو به دنیا آمد و سه‌ساله بود که خانواده‌اش به تهران مهاجرت کردند و او در این شهر نشو و نما یافت.
تحصیل
عزیزالله خوشوقت دوران ابتدایی را در تهران گذراند. سپس وارد دوره متوسطه شد، ولی در سال دوم متوسطه دبیرستان را رها کرد[۴] و به فراگیری دروس حوزوی پرداخت. او ابتدا در مسجد معزالدوله به تحصیل پرداخت و سپس با حضور در مکتب شیخ علی‌اکبر برهان در مسجد لرزاده،[۵] به مدت ۵ سال از درس‌ها و بحث‌های او استفاده کرد و مقدمات و ادبیات و بخشی از شرح لمعه را آنجا خواند. وی در سال ۱۳۲۵ش راهی قم شد و در حوزه علمیه آنجا به تکمیل تحصیلات خود پرداخت.
خوشوقت در حوزه علمیه قم شرح لمعه، قوانین‌الاصول و رسایل را پیش شیخ محمد صدوقی یزدی و سیدمجدالدین قاضی دزفولی فراگرفت. درس کفایه‌الاصول را هم نزد میرزا محمد مجاهدی تبریزی خواند. سپس در درس خارج فقه سیدحسین طباطبایی بروجردی و خارج فقه و اصول امام‌خمینی حاضر شد.[۶] وی درباره درس امام‌خمینی می‌گوید:
«درس امام با درس دیگران تفاوت آشکاری داشت. دقت بیشتر داشتند چون در حکمت و فلسفه متبحر بودند و دقت‌های عقلی از خود بروز می‌دادند. نقطه ضعف‌ها و نارسایی‌ها را به‌خوبی می فهمیدند. درسشان طلبه‌پرور بود و در محضر ایشان محصلان رشد می‌کردند، به خاطر همین مزایا طلبه‌ها متمایل بودند در خدمت ایشان درس بخوانند. دوره درس اصول ایشان هفت سال طول کشید. توصیه‌شان این بود که بعد از این مدت دیگر آقایان اصول نخوانند و ما هم عمل کردیم. صبح‌ها فقه و عصرها هم اصول خدمتشان می‌خواندیم».[۷]
او مدت هفت سال و در دوره دوم درس اصول امام‌خمینی که از سال ۱۳۳۰ تا سال ۱۳۳۷ در مسجد محمدیه و سلماسی برگزار می‌شد، شرکت کرد. در کنار حضور در درس‌های خارج فقه و اصول امام‌خمینی و آیت‌الله بروجردی، در درس‌های فلسفه علامه سیدمحمدحسین طباطبایی هم شرکت می‌کرد و از شاگردان خاص ایشان بود و در جلسات خصوصی ایشان هم شرکت می‌کرد و دقائق و رموز عرفانی را نزد علامه طباطبایی آموخت.[۸]
فعالیت‌ها قبل از پیروزی انقلاب
فعالیت تبلیغی-فرهنگی
خوشوقت پس از بازگشت به تهران، به اقامه نماز جماعت در مسجد امام حسن مجتبی(ع) در جاده قدیم شمیران پرداخت و در کنار آن جلسات تفسیر قرآن و اخلاق برگزار می‌کرد. او افزون بر تدریس تفسیر و اخلاق به‌صورت خصوصی در منزل خویش در تهران، روزهای پنج‌شنبه به قم می‌رفت و جلسات تدریس درس اخلاق در مسجد اعظم آن شهر برگزار می‌کرد.[۹] این جلسات نزد علاقه‌مندان به‌عنوان جلسات ختم صلوات و روضه اهل‌بیت(ع) و پرسش و پاسخ مشهور بود («برگی از زندگی پربرکت عزیز خدا»). همچنین شرح صحیفه سجادیه او زبانزد خاص و عام بود.[۱۰] وی در سال ۱۳۴۶ با معرفی شیخ جواد کربلایی و سیدمحمدعلی تهرانی از امام‌خمینی اجازه‌ای در حسبیات و ایصال بقیه دریافت کرد.[۱۱]
فعالیت مبارزاتی
خوشوقت در طول سال‌های نهضت اسلامی، مسجد امام حسن مجتبی(ع) مرکز جوانان مسلمان و انقلابی شد. این مسجد تحت نظر نیروهای ساواک قرار داشت و برخی از فعالان این مسجد توسط نیروهای حکومتی دستگیر و زندانی شدند.[۱۲]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
خوشوقت پس از پیروزی انقلاب اسلامی طی حکمی از سوی امام‌خمینی به‌عنوان نماینده ایشان در ستاد انقلاب فرهنگی منصوب شد.[۱۳] و سال‌ها بر بازبینی و تألیف متون دانشگاهی نظارت داشت.[۱۴] از آن پس نیز بیشتر در زمینه‌های فرهنگی و ارشاد و هدایت جوانان و تربیت فضلای حوزه علمیه و دانشجویان مستعد ایفای وظیفه کرد و مسجد او کانون آمد و شد جان‌های ارادتمند و جوانان انقلابی و پرشوری بود که از زلال صحیفه سجادیه، خطبه‌های نهج‌البلاغه، روایات و آیات و توضیح و تفسیر آیات نورانی قرآن سیراب می‌شدند.[۱۵] وی در سال ۱۳۸۲ش مؤسسه اطلس تاریخ شیعه را بنا نهاد و کتاب اطلس تاریخ اسلام از منشورات آن مؤسسه است. همچنین قرآن را ترجمه کرد و در کنار آن به ترجمه صحیفه سجادیه هم دست یازید.[۱۶]
درگذشت
خوشوقت در بهمن ۱۳۹۱ درحالی‌که در سفر عمره در مکه حضور داشت، به علت عارضه تنفسی در بیمارستان ملک‌فیصل شهر مکه بستری شد.[۱۷] و در ۱۵ اسفند در همان‌جا درگذشت. پیکر او پس از انتقال به تهران و پس از اقامه نماز توسط سیدعلی خامنه‌ای، در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) در شهرری به خاک سپرده شد.[۱۸] از خویشاوندان نزدیک سیدعلی خامنه‌ای رهبر ایران بود و دختر وی با مصطفی خامنه‌ای، یکی از پسران رهبر حکومت جمهوری اسلامی ازدواج کرده است.
پانویس
- ↑ گلی‌زواره، ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳، ص۱۲۰.
- ↑ «آیت‌الله عزیزالله خوشوقت».
- ↑ «برگی از زندگی پربرکت عزیز خدا».
- ↑ انصاری، درگذشتگان: آیت‌الله خوشوقت»، ص۱۱۵.
- ↑ مردی، درّ مکنون علامه طباطبایی: (شرح‌حال آیت‌الله خوشوقت)، ص۱۲.
- ↑ مردی، درّ مکنون علامه طباطبایی: (شرح‌حال آیت‌الله خوشوقت)، ص۱۲؛ انصاری، درگذشتگان: آیت‌الله خوشوقت»، ص۱۱۵-۱۱۶.
- ↑ گلی‌زواره، ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳، ص۱۲۶؛ درّ مکنون علامه طباطبایی: شرح حال آیت‌الله خوشوقت، ص۱۶۳-۱۶۵ و ۴۱ و ۹۲.
- ↑ گلی‌زواره، ۱۳۹۳، ص۸۶-۸۷.
- ↑ انصاری، درگذشتگان: آیت‌الله خوشوقت»، ص۱۱۶.
- ↑ انصاری، درگذشتگان: آیت‌الله خوشوقت»، ص۱۱۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۴۷۰.
- ↑ گلی‌زواره، ۱۳۹۳، ص۹۳-۹۴.
- ↑ «مرحوم آیت‌الله عزیزالله خوشوقت»
- ↑ انصاری، درگذشتگان: آیت‌الله خوشوقت»، ص۱۱۶.
- ↑ «زندگینامه استاد اخلاق مرحوم آیت‌الله عزیزالله خوشوقت».
- ↑ انصاری، درگذشتگان: آیت‌الله خوشوقت»، ص۱۱۶.
- ↑ «زندگینامه آیت‌الله عزیزالله خوشوقت».
- ↑ انصاری، درگذشتگان: آیت‌الله خوشوقت»، ص۱۱۶.
منابع
- «آیت‌الله عزیزالله خوشوقت»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ مشاهده: ۱۶ خرداد ۱۴۰۳ش.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۲)، درگذشتگان: آیت‌الله خوشوقت»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال ۲۴، شماره ۱۳۹، فروردین و اردیبهشت
- «برگی از زندگی پربرکت عزیز خدا»، مرکز حفظ و نشر آثار آیت‌الله خوشوقت، مشاهده: ۱۶ خرداد ۱۴۰۳ش.
- «زندگینامه آیت‌الله عزیزالله خوشوقت»، پرتال انهار، تاریخ مشاهده: ۱۶ خرداد ۱۴۰۳ش.
- رشاد، علی‌اکبر و عباسعلی مردی (۱۳۹۲)، درّ مکنون علامه طباطبایی: شرح حال آیت‌الله خوشوقت، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، امیرکبیر
- «زندگینامه استاد اخلاق مرحوم آیت‌الله عزیزالله خوشوقت»، شبکه اطلاع‌رسانی دانا، تاریخ مشاهده: ۱۶ خرداد ۱۴۰۳ش.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی
- گلی‌زواره، غلامرضا (۱۳۹۲-۱۳۹۳)، «باغبان فضیلت(۱)، سیری در زندگی، آیت‌الله خوشوقت رحمه‌الله»، ماهنامه مبلغان، شماره ۱۷۵، اسفند و فروردین
- گلی‌زواره، غلامرضا (۱۳۹۲-۱۳۹۳)، «سیری در زندگی، آیت‌الله خوشوقت رحمه‌الله»، ماهنامه مبلغان، شماره ۱۷۶، اردیبهشت
- «مرحوم آیت‌الله عزیزالله خوشوقت»، رادیو معارف، تاریخ مشاهده: ۱۶ خرداد ۱۴۰۳ش.
- مردی، عباسعلی (۱۳۹۱)، درّ مکنون علامه طباطبایی: (شرح‌حال آیت‌الله خوشوقت)، تهران، امیرکبیر.