کیان ارثی، اسدالله؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. اسدالله کیان ارثی در سال ۱۳۱۷ ش در خانوادهای از ایل موگویی، از ایلات بختیاری در روستای خویگان شهر فریدن به دنیا آمد. او دوران ابتدایی را در زادگاهش به پایان رساند. در همان زمان اللهمراد، یکی از برادرانش که در حوزه علمیه قم به فراگیری دروس حوزوی مشغول بود و از طلاب طرفدار جمعیت فدائیان اسلام به شمار میرفت، در جریان کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در یکی از تجمعات توسط مأموران حکومت پهلوی مضروب و پس از انتقال به بیمارستان به شهادت رسید. اسدالله کیان ارثی پس از شهادت برادرش راهی نجفآباد شد و در حوزه علمیه آنجا مقدمات را نزد سید محمد موسوی، شیخ حسین مؤذنی، شیخ علی ایمانی، ابراهیم امینی، اسدالله فتاح الجنان، عباس ایزدی و شیخ ابراهیم ریاضی خواند. کیان ارثی آنگاه برای تکمیل تحصیلات حوزوی رهسپار قم شد و در حوزه علمیه آنجا مکاسب محرمه را نزد حسینعلی منتظری و نعمتالله صالحی نجفآبادی خواند و در درس رسایل از شاگردان جعفر سبحانی بود. درس منظومه را هم پیش محمد محمدی گیلانی فراگرفت و سپس در درس خارج فقه حسینعلی منتظری شرکت جست (ایزدی، ۳۲). او با آغاز نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی، وارد مبارزه با حکومت پهلوی شود و نگاهی به اسناد و اعلامیههای روحانیان مبارز در سالهای نخستین نهضت اسلامی نشان میدهد که او یکی از طلاب فعال در این زمینه بوده است و امضای او زیر اغلب آن اعلامیهها و بیانیهها دیده میشود (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۳۷، ۱۷۴، ۱۸۹، ۱۹۴، ۱۹۷؛ آیتاللهالعظمی حسین نوری همدانی به روایت اسناد ساواک، ۶۷، ۷۵). کیان ارثی در کنار امضای اعلامیهها و بیانیههای فوق، در تجمعات و اعتراضات طلاب علیه حکومت پهلوی هم حضور مییافت. او در سال ۱۳۴۴ ش در شهر آبادان به تبلیغ میپرداخت و در همان سال برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف اشرف مدت چهار سال در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام خمینی که در مسجد شیخ انصاری معروف به مسجد ترکها برگزار میشد، شرکت کرد. همزمان در درس خارج سید مصطفی خمینی هم حضور مییافت (ایزدی، ۳۲-۳۳). در آن سالها از نزدیکان امام خمینی بود و به همین سبب مورد آزار و اذیت مخالفان امام خمینی قرار گرفت (خاطرات آیتالله سید حسین موسوی تبریزی، ج ۱، ۱۶۶). کیان ارثی که از طلاب حاضر در درس ولایتفقیه امام خمینی بود، در سال ۱۳۴۸ ش به کشور بازگشت و در شهرری مقیم شد و به اقامه نماز جماعت در مسجد نوروزی آن شهر و تبلیغ دین در آنجا پرداخت. در همان زمان با دختر صادق صادقی گیوی (خلخالی) ازدواج کرد. یکی از اقدامات کیان ارثی در آن مسجد تأسیس صندوق قرضالحسنه خاتمالانبیا (ص) بود و شعبه این صندوق هماکنون علاوه بر مسجد فوق، در منطقه یوسفآباد تهران دایر است و به خدمترسانی به مستمندان میپردازد. کیان ارثی در مسجد نوروزی هم به تبیین اهداف نهضت اسلامی میپرداخت و براثر این مبارزات، آن مسجد به یکی از پایگاههای انقلاب اسلامی در تهران تبدیل شد (ایزدی، ۳۳). او در تهران ازجمله روحانیان مبارز بود و همراه با آنان در صدور اعلامیهها و بیانیههای انتقادی علیه حکومت پهلوی و در حمایت از امام خمینی فعال بود و نام او زیر اغلب اعلامیههای روحانیان مبارز تهران دیده میشود. از آن جمله پس از اطلاع از رحلت مشکوک سید مصطفی خمینی در نجف اشرف، در آبان ۱۳۵۶ همراه با روحانیان تهران تلگرافی را به امام خمینی ارسال کردند و آن واقعه را تسلیت گفتند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۲۳۱ ـ ۲۳۲). سپس با صدور اعلامیهای، از مردم دعوت کردند در مجلس ختمی به همان مناسبت در ۸ آبان ۱۳۵۶ ش در مسجد ارک تهران شرکت کنند (همان، ۲۳۳ ـ ۲۳۴). برگزاری مجالس ختم باشکوه به نام سید مصطفی خمینی که همراه با یادکرد گسترده از امام خمینی بود حکومت پهلوی را به تکاپو انداخت و در اقدامی شتابزده، مقالهای موهن با نام مستعار در روزنامه اطلاعات علیه امام خمینی منتشر کرد. همین اقدام باعث شد تا کیان ارثی و جمعی دیگر از روحانیان مبارز تهران، اعلامیهای را در محکومیت آن صادر کنند. آنان در آن اعلامیه از مدرسان حوزه علمیه قم خواستند در اعتراض به اهانت حکومت به ساحت مرجعیت، دروس خود را تعطیل کنند (همان، ۲۳۶ ـ ۲۳۷). این فعالیتها به شکلگیری قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ انجامید و در نهایت چهلمهای زنجیرهای شکل گرفت. تظاهرات گسترده مردم در سراسر کشور حکومت پهلوی را واداشت رژیم بعث عراق را برای اخراج امام از عراق تحت فشار قرار دهد و در پی آن امام خمینی مجبور به مهاجرت به فرانسه شد. در پی آن مردم سراسر کشور واکنش گستردهای به این اقدامات ایذایی حکومت پهلوی و بعث عراق علیه امام خمینی نشان دادند و با برگزاری تظاهرات و راهپیماییهایی، خشم خود را به این اقدام نشان دادند. همین واکنشها باعث شد تا کیان ارثی و دیگر روحانیان مبارز تهران در اعلامیهای ضمن محکومیت اقدامات علیه امام خمینی، تشکر و قدردانی خود را از مردم ابراز کنند (یاران امام به روایت اسناد ساواک: عالم جاودان استاد شهید مرتضی مطهری، کتاب ۳۱، ۶۰۹-۶۱۱). کیان ارثی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کنار فعالیتهای تبلیغی در مسجد نوروزی، کمیته امداد امام خمینی را در شهرری تأسیس کرد و ریاست آنجا را بر عهده گرفت. همزمان با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در شهرری نیز همکاری داشت و سپس به فعالیت در آن نهاد پرداخت. او در نخستین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه فریدن به نمایندگی برگزیده شد (ایزدی، ۳۳) و در آن دوره عضو و مخبر کمیسیون کشاورزی بود (آشنایی با نمایندگان مجلس شورای اسلامی، ۱۷۱). کیان ارثی در دوره دوم مجلس شورای اسلامی هم برای دومین بار نمایندگی مردم فریدن را بر عهده گرفت (ایزدی، ۳۳). در سال ۱۳۶۶ ش ازجمله افرادی بود که در نامهای به امام خمینی، خواستار انشعاب از جامعه روحانیت مبارز تهران شدند و پس از تأیید امام خمینی و شکلگیری مجمع روحانیون مبارز، به عضویت آن درآمد (صحیفه امام، ج ۲۱، ۲۶-۲۷ ). او از سال ۱۳۶۷ ش همکاری با مهدی کروبی در بنیاد شهید را آغاز کرد و مشاورت ویژه او را بر عهده گرفت. همزمان به عضویت هیئتمدیره شرکت سرمایهگذاری شاهد منصوب شد. سپس ریاست هیئتمدیره مؤسسه اندوخته، از زیرمجموعههای شرکت شاهد را بر عهده گرفت. در همان زمان از سوی عبدالله نوری، وزیر کشور وقت به مدت دو سال نمایندگی رهبری در سپاه ولی امر را بر عهده داشت. او در دورههای چهارم مجلس شورای اسلامی برای سومین بار از سوی مردم فریدن به نمایندگی برگزیده شد. در ششمین دوره مجلس شورای اسلامی هم نمایندگی مردم آن شهر را بر عهده داشت (ایزدی، ۳۳). کیان ارثی پس از پایان دوره ششم مجلس شورای اسلامی به فعالیت در شرکت شاهد (وابسته به بنیاد شهید) ادامه داد و همزمان به اقامه نماز جماعت در مسجد مسلم بن عقیل در منطقه یوسفآباد تهران میپرداخت (ایزدی، ۳۳). منابع: آشنایی با اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۱۳۶۰)، بهضمیمه کارنامه اولین سال مجلس شورای اسلامی، تهران، روابط عمومی مجلس شورای اسلامی؛ آیتاللهالعظمی حسین نوری همدانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۶)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ ایزدی، مصطفی (۱۳۹۷) «نگاهی به زندگانی حجتالاسلاموالمسلمین اسدالله کیان ارثی: به صفای سرزمین بختیاری»، هفتهنامه حریم امام، سال هفتم، شماره ۳۳۳، ۸ شهریور؛ خاطرات آیتالله سید حسین موسوی تبریزی (۱۳۸۴)، دفتر اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج؛ رضاییکوپایی، محمدتقی (۱۳۹۲)، تشنه و دریا: خاطرات یکی از پاسداران بیت امام، به کوشش غلامعلی رجائی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۲۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی تا پایان پنجمین دوره قانونگذاری (۱۳۷۸)، تهران، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک: عالم جاودان استاد شهید مرتضی مطهری: کتاب ۳1 (1382)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.