بهشتی از زبان بهشتی، کاری از فرامرز شعاع حسینی، در سه جلد که به واکاوی خاطرات سیدمحمد حسینی بهشتی، پیرامون زندگانی، نهضت امامخمینی، سفرهای تبلیغی و فعالیتهای سیاسی اجتماعی و انقلاب اسلامی پرداخته است.
اهمیت
نظر به جایگاه ممتاز شهید بهشتی در انقلاب، نظام اسلامی و در مَسند ریاست قوه قضائیه در سالهای اول انقلاب، خاطرات وی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
ساختار
کتاب بهشتی از زبان بهشتی مشتمل بر سه جلد و یازده فصل متوالی است. جلد اول شامل پیشگفتار، مقدمه مؤلف، منابع و مآخذ، نمایه، اسناد، ضمایم و فصلهای ذیل است:
- فصل اول، فصل آشنایی: پدر بزرگم استاد امامخمینی بود، ورود به قم، حضور در مدرسه حجتیه، تدریس زبان انگلیسی، آشنایی با چند زبان، نامهای از امام موسی صدر(۱۳۳۷ش)، ایجاد حرکت سازنده در حوزه، پویایی فقاهت و اجتهاد، نوآوری در فقه، اسلامشناسی خالص و مجتهدانه، صراحت لهجۀ من، ممانعت از دستبوسی، درس اخلاق امامخمینی، یادی از آیات عظام محمدتقی خوانساری، شیخ جعفر شوشتری، میرزای شیرازی و ایزدی؛
- فصل دوم، از درس حاجآقا روحالله تا قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲: چند بعدی بودن امام، قم شهر امام، امام الگوی اخلاق در حوزه علمیه قم، مبانی رهبری امام، رنج و سختی پیروان امام، سازشناپذیری امام، حادثه ۱۵خرداد ۱۳۴۲، ریشههای حادثه ۱۵خرداد۴۲، سخنرانی پرشکوه امامخمینی در مدرسه فیضیه، بازداشت امامخمینی؛
- فصل سوم، آلمان مسجد هامبورگ: پذیرفتن ادارۀ مسجد هامبورگ، آشنایی با مرکز اسلامی هامبورگ، رسالت اصلی مرکز اسلامی هامبورگ، شناساندن صحیح اسلام به مردم اروپا، ارتباط با دانشجویان ایرانی، انجمنهای اسلامی پناهگاهی مطمئن، تأثیر انتشار آثار دکتر شریعتی در جنبش دانشجویی خارج از کشور، اسلام فقط روزه و نماز نیست، رمز پیشرفت غرب، سفر حج، امتیاز فقه جعفری بر جمود فقه وهابی؛
- فصل چهارم، فعالیتهای سیاسی و اجتماعی(۱۳۲۱-۱۳۵۷): اعتقاد به فعالیتهای تشکیلاتی، بازگشت مصدق به قدرت، علت شکست دکتر مصدق، مدرسه حقانی، حضور در جمعیت هیئتهای مؤتلفه اسلامی، تداوم انقلاب به حضور اسلام و علما بستگی دارد، اعدام انقلابی حسنعلی منصور، تشکیل جامعه روحانیت مبارز، درگذشت فرزند امام، سایقه دوستی با دکتر مفتح، آشنایی با شهید مطهری و دکتر شریعتی، ویژگیها و شخصیت فکری، سیاسی و مذهبی او، نقاط مثبت و منفی دکتر شریعتی، نقش وی در انقلاب اسلامی، نحوۀ استفادۀ مثبت از آثار دکتر شریعتی، نامۀ امام در فقدان دکتر شریعتی؛
- فصل پنجم، از تبعید امام تا دیدار در نوفل لوشاتو: علت سیاسی انتقال امام به عراق، دلایل خروج امام از عراق، ملاقات با امام در پاریس، خط سازش و خط امام، ویژگی خط امام، امام همه چیز شهید عراقی بود، آشنایی با شهید عراقی، دستور تشکیل شورای انقلاب، شخصیت و ویژگی امام خمینی؛
- فصل ششم، بازگشت به ایران: زندان اوین(۱۳۴۹ تا ۱۳۵۷)، جلسات تفسیر قرآن، بازجویی ساواک از من (۱۳۵۳)، کمیته مشترک (۱۳۵۴)، زندان اوین (۱۳۵۷).[۱]
- جلد دوم، مشتمل بر فصل هشتم، نهم و نمایه است.
- فصل هشتم، انقلاب اسلامی، مسئولیت بزرگ، زمینههای شکلگیری انقلاب اسلامی که خود در سه بخش آمده است:
- بخش اول: رشد آگاهی سیاسی مردم، تحول روحی در مردم، انقلاب جامعۀ ما را عوض کرد، نگرانی غرب از انقلاب اسلامی، برکات معنوی و اخلاقی انقلاب اسلامی؛
- بخش دوم: اوجگیری انقلاب اسلامی، راهپیمایی روز ۱۶ شهریور ۵۷، سخنرانی در روز عاشورای ۱۳۵۷، شورای انقلاب، ترکیب فکری شورای انقلاب، ترکیب جدید شورای انقلاب، تعداد اعضای شورای انقلاب، هدف از راهپیمایی تاسوعا و عاشورا، فرار شاه از ایران، بازگشت باشکوه امام به کشور، مشکل ما در انتخاب مدیران، معرفی بالاجبار بازرگان (بهعنوان نخستوزیر) توسط شورای انقلاب، خط مشی سیاسی بازرگان، ملاقات بازرگان و ابراهیم یزدی با برژینسکی در الجزایر، خطر شایعهسازی و دشمنتراشی، تشکیل کمیته امداد و بنیاد شهید، آشنایی و دوستی با آیتالله طالقانی، نقاط برجستۀ شخصیت طالقانی، دادگاه انقلاب و دادگاه ویژۀ روحانیت، اقدام در پوشش زنان در دادگستری، تخریب قبر رضاخان، حمله به اجتماعات، اصلاحات ارضی اسلامی! امام و استقلال کشور، شورای انقلاب و گروگانگیری، فواید اشغال لانه جاسوسی، خط امام خط نفی سازش، جریان کودتای طبس، به سمت مدیریت کامل با حزب جمهوری، اتهام امیر انتظام، غائلۀ آذربایجان، دیدار با آیتالله شریعتمداری، انتصاب شهید قدوسی به دادستانی کل کشور و من به ریاست دیوانعالی کشور، ایجاد دیوان عدالت اداری، احضار قطبزاده به دادستانی؛
- بخش سوم: جنگ تحمیلی عراق بر ایران، ضرورت آمادگی برای خطرات احتمالی، نقطۀ وصال به معشوق، ملاقات با اولاف پالمه، تأثیر آزادی گروگانها بر جنگ؛
- فصل نهم، حزب جمهوری اسلامی، تشکلهای سیاسی و تثبیت نظام، سه گروه مبارزی که تجربه کردیم، کانون مؤتلفه، اهمیّت تحزُّب و سازمانیافتگی، تاریخچۀ تأسیس، اساسنامه، مرامنامه و اعلان موجودیت حزب جمهوری اسلامی، چرایی عدم عضویت در نهضت آزادی، سمپاشیها علیه حزب جمهوری اسلامی شروع شد، قانون آزادی احزاب و گروهها، اصرار حزب جمهوری اسلامی بر کاندیداتوری من برای ریاست جمهوری، معرفی حسن حبیبی از طرف حزب جمهوری اسلامی، ماجراهای آقای آیت، همکاری همه جانبۀ اعضای شورای انقلاب با بنیصدر، مخالفت بنیصدر با گنجاندن اصل ولایت فقیه در قانون اساسی، نظر قاطع امام نسبت به بنیصدر، بنبست در انتخاب نخستوزیر، امتناع من از قبول نخستوزیری، فرمان ده مادهای امام برای حل اختلاف بین مسئولان، نظر حزب جمهوری اسلامی دربارۀ انقلاب فرهنگی و جنگ؛ و در پایان نمایه (شعاع حسینی، بهشتی از زبان بهشتی، ج ۲، ص ۵ـ۷).
جلد سوم مشتمل بر فصل دهم و یازدهم، منابع و مآخذ، نمایه، اسناد و ضمایم و تصاویر است.
- فصل دهم، ویژگیهای نظام سیاسی در جمهوری اسلامی، نظام امت و امامت، شکل مدیریت جامعه، مردم صاحبان اصلی حکومت، راههای نظارت بر مردم، آزادی و نه استبداد، مجلس خبرگان و اهمیت آن از منظر امام، انتقادپذیری نظام اسلامی، نقش شوراها در نظام جمهوری اسلامی، روح نظام جمهوری اسلامی، نظم و قانون در حکومت اسلامی، احترام به مجامع و محافل سخنرانی؛
- فصل یازدهم، پاسخی به سکوت، سه رکن انقلاب، من آمادۀ شهادتم، در ادارۀ انقلاب باید با نمایندگان دشمن هم صحبت کرد، مقدسبازی سیاسی ضعف است. رضایت امامخمینی از پیشرفت انقلاب (شعاع حسینی، بهشتی از زبان بهشتی، ج ۳، ص ۵ـ۷).
وضعیت نشر
این کتاب در سال ۱۳۹۲ در سه جلد (جلد اول، ۴۸۰ و جلد دوم، ۵۶۳ و جلد سوم، ۵۰۴ صفحه)، در ۲۰۰۰ نسخه در شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر به چاپ رسیده است.
پانویس
- ↑ شعاع حسینی، بهشتی از زبان بهشتی، ج ۱، ص ۶ـ۱۴).
منابع
- شعاع حسینی، فرامرز، بهشتی از زبان یهشتی؛ خاطرات شهید آیتالله محمد حسینی بهشتی، تهران، شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر، چاپ اول، ۱۳۹۲ش.
ز