محمدحسین امراللهی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
محمدحسین امراللهی در ۷ بهمن ۱۳۱۷ ش در شهر یزد و در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. پدرش شیخ محمد امراللهی کوچه بیوکی و جدش آخوند ملا حسن کوچه بیوکی از عالمان دینی یزد بودند. محمدحسین امراللهی پس از فراگیری خواندن و نوشتن وارد حوزه علمیه یزد شد و بخشی از مقدمات را در آنجا خواند. آنگاه در سال ۱۳۳۵ ش راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر بخشی از مقدمات را نزد محمدرضا آدینه‌وند و مصطفی اعتمادی تبریزی تکمیل کرد. سپس به تحصیل دروس سطح پرداخت و از درس آقایان مصطفی اعتمادی، علی‌پناه اصلانی اشتهاردی، غلامرضا صلواتی، محمدتقی ستوده اراکی، ناصر مکارم شیرازی، شیخ جعفر سبحانی، میرزا علی مشکینی، حسینعلی منتظری، سیدرضا صدر و سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی بهره برد. سپس در درس خارج فقه و اصول آیات شیخ مرتضی حائری، امام‌خمینی، سیدمحمد محقق داماد، سیدرضا بهاءالدینی و محمدتقی بهجت شرکت کرد. هم‌زمان اسفار اربعه ملاصدرا را هم پیش آقایان عبدالله جوادی آملی و حسن حسن‌زاده آملی خواند. منظومه ملاهادی سبزواری را هم پیش محمد محمدی گیلانی فراگرفت (مدرسی، ۱۰۲). درباره سال‌های حضور امراللهی در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی با استناد به سال‌های حضور او در قم می‌توان احتمال داد که از اواخر دهه ۱۳۳۰ تا تبعید ایشان به خارج از کشور، در آن درس‌ها شرکت می‌کرده است. او پس از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور در اسفند ۱۳۴۳ ش همراه با جمعی از علما و محصلان یزدی حوزه علمیه قم در نامه‌ای به امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر وقت که تازه به آن سمت منصوب شده بود، به تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور اعتراض کردند و آن را با استناد به قانون اساسی ـ مصونیت قضایی مراجع تقلید ـ اقدامی غیرقانونی دانستند و خواستار بازگرداندن ایشان به کشور شدند. آنان همچنین آزادی دیگر روحانیان مبارز از زندان‌های حکومت پهلوی را خواستار شدند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۵۶ ـ ۱۵۷). او در مهر ۱۳۴۴ ش هم پس از عزیمت امام‌خمینی از ترکیه به عراق و استقرار ایشان در جوار حرم علوی (ع)، همراه با جمعی از محصلان یزدی حوزه علمیه قم در تلگرافی به امام‌خمینی، از ایشان با عنوان «زعیم الشیعه، حامی الشریعه... آیت‌الله‌العظمی ...خمینی» نام بردند و تأکید کردند که اگرچه این انتقال را گامی مثبت دانستند، ولی محرومیت ملت ایران از افاضات آن مرجع عظیم‌الشأن بلائی دردناک و فراموش‌ناشدنی است. آنان سپس اظهار امیدواری کردند «در آتیه نزدیک با تشریف‌فرمایی آن مهر درخشان به پایگاه علم و دانش، مسند علم مزین گردد و با رهبری‌های خردمندانه آن زعم عالی‌قدر و توجهات حضرت ولی‌عصر، دست اجانب از کشور کوتاه گردد» (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۸۳ ـ ۱۸۴؛ دوانی، ج ۵، ۱۶۴-۱۶۵). در فروردین ۱۳۴۵ ش حکومت پهلوی جمعی از روحانیان مبارز ازجمله آقایان حسینعلی منتظری و عبدالرحیم ربانی شیرازی را به بهانه اعتراض به حکومت پهلوی و حمایت از امام‌خمینی دستگیر و زندانی کردند. در پی این اتفاق، طلاب حوزه علمیه قم ازجمله محمدحسین امراللهی با ارسال تلگرافی به روحانیان زندانی، به اقدام حکومت پهلوی در دستگیری و حبس آنان اعتراض کردند و خواستار آزادی آنان شدند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۹۹ ـ ۲۰۰). امراللهی در سال‌های استقرار امام‌خمینی در نجف اشرف، به آن شهر رفت و مدتی در درس خارج فقه (بیع مکاسب) ایشان در مسجد شیخ انصاری آن شهر شرکت کرد (مدرسی، ۱۰۲) ولی درباره سال‌های حضور او در آن درس گزارشی در دست نیست. او در همان زمان با معرفی سیدعباس خاتم یزدی و احتمالاً شیخ مرتضی حائری، از امام‌خمینی اجازه‌ای در امور شرعیه دریافت نمود (صحیفه امام، ج ۱، ۴۶۲). درباره بازگشت او به کشور نیز گزارشی در دست نیست. بر اساس اسناد ساواک، او در سال ۱۳۴۸ ش در مدرسه فیضیه قم در حال تحصیل یا تدریس بوده (آیت‌الله‌العظمی سید...، ج ۲، ۵۱۱)، بنابراین می‌توان گفت که در آن تاریخ در ایران بوده است، ولی درباره اینکه او پیش از آن تاریخ به نجف اشرف رفته بود یا پس از تاریخ فوق، گزارشی وجود ندارد. او به تدریس در حوزه علمیه قم پرداخت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی هم به تدریس در حوزه علمیه قم ادامه داد. همچنین مدت‌ها در جامعه الزهرا قم دروس سطح را تدریس می‌کرد و آنگاه به تدریس درس خارج فقه و اصول پرداخت. مدتی هم در تابستان‌ها به روستای طرزجان در یزد می‌رفت و در آنجا نیز دروس حوزوی را تدریس می‌نمود. از فعالیت‌های علمی او می‌توان به تحقیق مکاسب محرمه شیخ مرتضی انصاری و تعلیق بر آن با همکاری محمدرضا فاکر و تحقیق و تصحیح کتاب‌های حاج شیخ مرتضی حائری مثل کتاب صلاه الجمعه، کتاب الخمس وکتاب خلل الصلوه و احکامه و کتاب مبانی الاحکام فی اصول شرایع الاسلام اشاره کرد. منابع: آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۶)، ج ۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۵، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ مدرسی، سیدمحمدکاظم (۱۳۸۲)، مفاخر یزد، ج ۱، یزد، بنیاد ریحانه الرسول یزد.