حیدرعلی مدرسی بهسودی، از شاگردان درس خارج فقه امامخمینی.
اطلاعات فردی | |
---|---|
اطلاعات علمی | |
فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
وبگاه رسمی |
زادگاه و تحصیل
او در سال ۱۳۱۴ش در روستای حلواقل بهسود در ولایت میدان وردک افغانستان زاده شد. پدرش سیفعلی بهسودی در آن سامان به کشاورزی اشتغال داشت (میرحسینی، ص۸۵-۸۶). حیدرعلی خواندن و نوشتن را در زادگاهش آموخت. سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و بخشی از مقدمات را نزد سیدحسینعلی حسینی آموخت. آنگاه به کابل رفت و در حوزه علمیه آن شهر رسایل و مکاسب را نزد شیخ عزیزالله غزنوی خواند. منظومه ملاهادی سبزواری را هم پیش سیداحمد عالم فراگرفت و سپس در درس کفایهالاصول شهید سیدسرور واعظ بهسودی و سیدمیرعلی احمد حجت کابلی شرکت کرد (همان، ص۸۷-۹۲؛ موسوینژاد، ص۲۷۴). در بیستسالگی (۱۳۲۴ش) برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی ایران شد و در حوزه علمیه مشهد مقدس بعضی از دروس را نزد شیخ محمدتقی ادیب نیشابوری و سیدعلی حجت هاشمی خواند (جواهرکلام، ج۱، ص۶۵۵-۶۵۶). در سال ۱۳۴۰ش و پس از شش سال تحصیل در مشهد به عراق رفت و در حوزه علمیه نجف اشرف به تکمیل تحصیلات حوزوی پرداخت و کفایهالاصول و مکاسب را نزد شیخ صدرا بادکوبهای فراگرفت. رسایل را نزد حسن لبنانی خواند. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و خارج کفایه را نزد میرزا باقر زنجانی آموخت و در خارج فقه (مکاسب) از شاگردان امامخمینی بود (میرحسینی، ص۹۴؛ موسوینژاد، ص۲۷۵-۲۷۶؛ جواهرکلام، ج۱، ص۶۵۵-۶۵۷). او از شاگردان مورد اعتماد امامخمینی بود (موسوینژاد، ص۲۸۰). درباره سالهای حضور او در درس خارج فقه (مکاسب) امامخمینی اطلاعی در دست نیست و به احتمال زیاد تا اخراج از عراق (۱۳۵۵ش) در آن درس حضور مییافته است. همزمان در درس خارج فقه و خارج اصول (جلد دوم کفایهالاصول) آیتالله سیدابوالقاسم موسوی خویی و خارج اصول (جلد اول کفایهالاصول) آیتالله سیدمحمدباقر صدر شرکت کرد و یازده سال از آن دو درس بهرهمند میشد. سه ماه نیز در تعطیلات تابستان در درس عقاید آیتالله سیدمحسن طباطبایی حکیم در حرم مطهر امام علی(ع) حضور یافت. بخشی از حکمت و فلسفه را هم نزد شیخ صدرا بادکوبهای خواند و در شرح منظومه از شاگردان شیخ عباس قوچانی بود. تفسیر قرآن را هم نزد سیدمصطفی خمینی و سیدمحمدعلی لبنانی آموخت (موسوینژاد، ص۲۷۵-۲۷۶؛ جواهرکلام، ج۱، ص۶۵۵-۶۵۷).
مدرسی بهسودی همزمان با تحصیل، به تدریس دروسی چون حاشیه ملاعبدالله، اصول فقه، شرح لمعه و رسایل در حوزه علمیه نجف میپرداخت (موسوینژاد، ص۲۷۷). او که از بزرگانی چون شیخ صدرا بادکوبهای اجازاتی دریافت کرده بود (موسوینژاد، ص۲۷۶)، در سال ۱۳۵۵ش توسط رژیم بعث عراق از آن کشور اخراج شد و به افغانستان بازگشت و همراه با دو تن دیگر مدرسه علمیه مهدویه را در کابل بنیان نهاد. سپس مسجدی به همان نام را در کنار مدرسه فوق احداث کرد و به تدریس لمعه، مکاسب و کفایه در آنجا پرداخت (میرحسینی، ص۹۵-۹۶؛ موسوینژاد، ص۲۷۷) و بهعنوان وکیل خود در میان مردم قنبرعلی، دوست عطا و کابل به فعالیت پرداخت (صحیفه امام، ج۳، ص۲۸۹).
او در سال ۱۳۵۷ش در پی سلطه کمونیستها بر افغانستان مجبور به ترک آن کشور شد و در ایران مقیم شد، ولی از مجاهدان افغانی بهویژه در جبهههای میدان و بهسود حمایت میکرد و با سازماندهی و اعزام روحانیان برای تبلیغ و ارشاد مجاهدان فعال بود. همچنین به جذب کمکهای مردمی در داخل و خارج از افغانستان برای مجاهدان میپرداخت. او پس از خروج نیروهای شوروی از افغانستان و آغاز جنگهای داخلی در آن کشور، آن جنگها را نامشروع دانست و ارتباط خود را با مجاهدان قطع کرد (میرحسینی، ص۱۰۳-۱۰۴). بهسودی در سالهای ۱۳۵۷-۱۳۶۲ش به تدریس منطق (حاشیه ملاعبدالله)، معالمالاصول، اصول فقه و شرح لمعه در مدرسه فیضیه قم پرداخت (موسوینژاد، ص۲۷۷) و سپس دروسی چون شرح لمعه و اصول مظفر را تدریس میکرد و جمعیتی نزدیک به ۱۵۰ نفر در درس او شرکت میکردند. حیدرعلی مدرسی که از آیات خویی، صدرا بادکوبهای، [سیدمحمدباقر] صدر («درگذشتگان: درگذشت...»، ص۱۱۲) و امامخمینی (در تاریخ ۸ دی ۱۳۵۶) اجازاتی دریافت کرده بود («درگذشتگان: درگذشت...»، ص۱۱۲؛ صحیفه امام، ج۳، ص۲۸۹) در سالهای ۱۳۶۲-۱۳۶۳ به پیشنهاد شورای مدیریت حوزه علمیه قم در حوزه علمیه گلباف به تدریس دروس حوزوی پرداخت (میرحسینی، ص۹۸؛ موسوینژاد، ص۲۷۷) و در سال ۱۳۶۳ش به پیشنهاد شورای مدیریت حوزه علمیه قم و درخواست جمعی از فضلا، به شهر بم در استان کرمان رفت و مدیریت حوزه علمیه آن شهر را بر عهده گرفت (جواهرکلام، ج۱، ص۶۵۶). او در آن شهر، در حوزههای علمیه قائمیه و مکتب الزهرا به تدریس اصول فقه و شرح لمعه، رسایل، مکاسب و کفایه، حکمت و فلسفه میپرداخت و همزمان جلسات درس در زمینه اخلاق و عقاید نیز برگزار میکرد. علاوه بر آن، در مساجد جامع صاحبالزمان و امامخمینی نماز جماعت را اقامه میکرد و ضمن ایراد سخنرانیهای ارشادی و تبلیغ دین، بر حل مسائل اجتماعی در آن شهر اهتمام میورزید (میرحسینی، ص۹۹؛ موسوینژاد، ص۲۷۸).
تألیفات
تألیفات او عبارت است از: هدایه الاصول فی شرح کفایهالاصول (تقریر درس شیخ صدرا بادکوبهای) در ۴ جلد. ۲- توضیح الحاشیه (شرحی بر حاشیه ملاعبدالله در علم منطق). ۳- شرح رسایل (فرائد الاصول). ۴- تقریر درس فقه آیتالله خویی (مخطوط). ۵- تقریر درس فقه (مکاسب) امامخمینی (مخطوط). ۶- تقریر درس مکاسب شیخ صدرا بادکوبهای (مخطوط). ۷- احوالات علما از زمان گذشته تاکنون (خطی). ۸- علل پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ش (خطی). ۹- توضیح المسائل (خطی). ۱۰- یادداشتهای مختصری در فقه و اصول بهصورت متفرقه. ۱۱- توضیح مشکلات فی اللمعه. ۱۲- شرح بر منظومه ملاهادی سبزواری. (میرحسینی؛ ص۱۰۱-۱۰۲؛ جواهرکلام، ج۱، ص۶۵۷).
درگذشت
مدرسی در ۲۹ آبان ۱۳۷۷ براثر تصادف رانندگی در مسیر قم ـ کاشان و در حالی که در حال عزیمت به شهر بم بود، از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط سیدموسی شبیری زنجانی، در مقبره العلمای قبرستان باغ بهشت به خاک سپرده شد (جواهرکلام، ج۱، ص۶۵۸).
پانویس
منابع
- جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم، ج۱، انصاریان.
- «درگذشتگان: درگذشت آیتالله مدرس بهسودی» (۱۳۷۷)، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۵۴، زمستان.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی.
- موسوی نژاد، سیدمحمد (عارف) (۱۳۹۳)، سیوپنج عالم (از عالمان تأثیرگذار افغانستان)، قم، مجمع ذخایر اسلامی.
- میرحسینی، سیدعلینقی (۱۳۸۶)، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ستارگان حرم، ج ۲۱، قم، زائر ـ آستانه مقدسه قم.