سیدمحمدتقی آل‌هاشم، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| اطلاعات علمی |
سیدمحمدتقی آل‌هاشم در سال ۱۳۱۳ ش در شهر تبریز به دنیا آمد. او خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌های زادگاهش فراگرفت و سپس به تحصیل دروس دینی روی آورد و به این منظور وارد مدرسه علمیه حسن پاشا و سپس طالبیه تبریز شد. مقدمات دروس دینی را در آن حوزه و نزد استادان و مدرسان دینی چون ملا رسول ایمانی، ملا ابراهیم شکری، ملا احمد جعفری، ملا ابراهیم صدری و آیات سیدمهدی دروازه‌ای، سیدمهدی انگجی، میرزا ابوالقاسم گرگری، سیدمحمدعلی کافی و... فراگرفت. سپس به تحصیل دروس سطح پرداخت و از محضر درس آقایان میرزاعلی غروی تبریزی، میرزا جواد سلطان‌القرای تبریزی، شیخ محمد دوزدوزانی، میرزا فتاح شهیدی، سیدمرتضی خسروشاهی، شیخ حسین شنب‌غازانی، سیدحسن خلخالی، شیخ عباسقلی چرندابی، سیدمحمد بادکوبه‌ای، سیدجواد خطیبی، سیدعلی مولانای تبریزی، سیداحمد خسروشاهی، میرزا نصرالله شبستری و... بهره‌مند شد. آل‌هاشم در سال ۱۳۳۴ ش برای تکمیل تحصیلات دینی رهسپار حوزه علمیه قم شد [۱] و پس از مدتی کوتاه به مشهد رفت، بنابراین درباره استادان و درس‌های او در این مدت گزارشی در دست نیست.
سیدمحمدتقی آل‌هاشم یک سال در حوزه علمیه مشهد، در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس آیت‌الله سیدمحمدهادی حسینی میلانی شرکت کرد. مدتی هم در درس خارج آیات سیدیونس اردبیلی و سیدحسین فقیه سبزواری حضور یافت و آنگاه دوباره به قم بازگشت. او در بازگشت مجدد به قم، این بار از درس فقه و اصول آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی و امام‌خمینی بهره برد و در سال ۱۳۳۹ ش به تبریز بازگشت [۲] بنابراین می‌توان احتمال داد که طی سال‌های ۱۳۳۶-۱۳۳۹ ش در قم در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امام‌خمینی که در مسجد سلماسی تشکیل می‌شد، شرکت می‌کرد. او پس از بازگشت به تبریز، به تدریس دروس دینی و اقامه نماز جماعت در آن شهر پرداخت [۳] درباره درس‌های او در تبریز گزارشی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که از مدرسان دوره سطح در مدارس دینی آن شهر بوده است.
آل‌هاشم در دوران نهضت امام‌خمینی در سال‌های ۱۳۴۱-۱۳۵۷ ش به همکاری با سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی در تبریز می‌پرداخت [۴] و در آن سال‌ها مسجد میرعلی سرخاب، محل اقامه نماز جماعت او، یکی از کانون‌های انقلاب اسلامی در شهر تبریز به شمار می‌رفت. همچنین هیئتی در آن مسجد با هدف مبارزه با حکومت پهلوی تشکیل شده بود که از نظر ساواک، به‌نوعی زیر نظر آل‌هاشم اداره می‌شد [۵] سیدمحمدتقی آل‌هاشم پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به تدریس دروس دینی در تبریز ادامه داد. سیدمحمدتقی آل‌هاشم از آیات سیدمحمدهادی حسینی میلانی، سیدعلی سیستانی، سیدعبدالاعلی سبزواری، سیدعبدالهادی حسینی سبزواری، سیدمحسن طباطبایی حکیم، سیدمحمود حسینی شاهرودی، مسلم ملکوتی، جعفر سبحانی، محمدعلی اراکی، میرزا جواد تبریزی و... اجازاتی در نقل حدیث دریافت کرد [۶]
از او آثاری منتشر شده است که می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: ۱ـ اسلام و شیعه. ۲ـ خلاصه الانساب فی معرفه الاحباب. ۳ـ احکام جمعه در اسلام. ۴ـ اخلاق در اسلام. ۵ـ روضات الفردوس. ۶ـ باقیات و صالحات. ۷ـ دفاع مقدس در اسلام. ۸ـ جنگ و شهادت در اسلام. ۹ـ کشف الاخبار. ۱۰ـ فضائل السرور. ۱۱ـ آثار العلما. ۱۲ـ احکام روزه. ۱۳ـ اقامه نماز در اسلام. ۱۴ـ شرح فرمان امام علی به مالک اشتر. ۱۵ـ آثار آل‌هاشم. ۱۶ـ جمات الفردوس. ۱۷ـ کشف الاخبار. ۱۸ـ فضائل السور و اختلاف قرائه القرا. ۱۹ـ آثار العلما. ۲۰ـ انیس المحدثین. ۲۱ـ فریادرس و دادرس. ۲۲ـ خلاصه المجالس. ۲۳ـ خلاصه المسائل. ۲۴ـ رساله الاسلام. ۲۵ـ علم النبی. ۲۶ـ رساله العلما فی بحوث متفرقه فی وظایف طبقات العلما و رسالاتهم. ۲۷ـ احکام محارم در اسلام. ۲۸ـ احکام الشیعه. ۲۹ـ احکام الشریعه. ۳۰ـ گوشه‌ای از تاریخ انقلابات ایران در ۵۰ سال اخیر. ۳۱ـ ارتش، سپاه و بسیج در اسلام. ۳۲ـ دهه عاشورا و شهدای کربلای حسینی. ۳۳ـ اوصاف المتقین. ۳۴ـ احکام اعتکاف در اسلام. ۳۵ـ الاجازات. ۳۶ـ مشجرات السادات. ۳۷ـ الاربعین فی الاربعین. ۳۸ـ الاعمال بالنیات. ۳۹ـ بهشت و جهنم یا معاد جسمانی و روحانی [۷] او همچنین خاطرات سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی را تألیف کرده است [۸] همچنین مجموعه سؤالات او از سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی با عنوان روضات الجنان منتشر شده است [۹] فرزند او سیدمحمدعلی آل‌هاشم نماینده ولی‌فقیه در استان آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز بود.
پانویس
منابع
- «آیت‌الله سیدمحمدتقی آل‌هاشم: غیرت دینی امام در وجودش موج می‌زد» (۱۳۹۶)، هفته‌نامه حریم امام، سال ششم، شماره ۲۹۱، ۶ آبان.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- الوانساز خویی، جعفر (۱۳۹۴)، گلشن ابرار آذربایجان، به کوشش عبدالصمد جودتی استیار، ج۱، تهران، پژوهشکده باقرالعلوم.
- «شهید مدنی از نجف تا تبریز در آیینه خاطرات»: در گفت‌وشنود شاهد یاران با آیت‌الله محمدتقی آل‌هاشم (۱۳۸۹)، نشریه شاهد یاران، دوره جدید، شماره ۵۷، تیر.
- «عالمان فرزانه آذربایجان: آیت‌الله سیدمحمدتقی آل‌هاشم» (۱۳۸۴)، نشریه تبریز، سال سوم، شماره ۸۶، خرداد؛ نیکبخت، رحیم و صمد اسمعیل‌زاده (۱۳۸۸)، زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.