احمد خدایی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| اطلاعات علمی |
احمد خدایی در سال ۱۳۱۴ ش در روستای لیقوان در نزدیکی تبریز دیده به جهان گشود. او تحصیلات خود را در زادگاهش آغاز کرد، ولی درباره آن اطلاعاتی در دست نیست. در سال ۱۳۲۵ ش و در پی سلطه حزب دمکرات آذربایجان بر تبریز، همراه با برادرش میرزا یدالله خدایی راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر شرح لمعه را نزد برادرش (میرزا یدالله)، محمدتقی ستوده اراکی و شیخ حسین نوری همدانی خواند. مکاسب را هم پیش میرزا علی‌اکبر مشکینی و شیخ مجتبی عراقی آموخت و در کفایه‌الاصول از درس سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی و شیخ جعفر سبحانی بهره برد. او شرح منظومه را نزد شیخ جعفر سبحانی خواند و سپس در درس اسفار آقایان سیدرضا صدر و علامه سیدمحمدحسین طباطبایی حضور یافت. تفسیر قرآن را هم نزد علامه طباطبایی فراگرفت و به فراگیری درس خارج فقه و اصول پرداخت و درس خارج فقه را نزد آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی و سیدکاظم شریعتمداری و خارج اصول را پیش امام‌خمینی آموخت و در درس خارج اصول امام‌خمینی با آقایان علی دوانی، زین‌العابدین قربانی، نعمت‌الله ادیب لاری و شیخ حسین یاسینی مباحثه می‌کرد (انصاری، ۱۱۹). درباره سال‌های حضور او در درس امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی به احتمال زیاد در نیمه دوم دهه ۱۳۳۰ و اوایل دهه ۱۳۴۰ ش که درس خارج اصول امام‌خمینی در مساجد سلماسی و اعظم قم برگزار می‌شد، در آن درس‌ها شرکت می‌کرده است.
انصاری بر این باور است که او در سال ۱۳۴۸ ش از سوی آیت‌الله شریعتمداری به شهرستان مرودشت در استان فارس اعزام شد (انصاری، ۱۱۹)، ولی با استناد به یکی از تألیفات او که در سال ۱۳۴۱ ش در مرودشت انتشار یافت می‌توان احتمال داد که خدایی پیش از آن تاریخ به آنجا تردد داشته است؛ او در آن سال کتاب نمونه‌های تربیت اسلامی نوشته ناصر مکارم شیرازی را تنظیم و در کانون اسلامی جوانان آن شهر منتشر کرد (رفیعی، ۴۲۹). با استناد به این گزارش می‌توان گفت که حضور او در مرودشت در سال ۱۳۴۱ ش و احتمالاً پیش از آن پررنگ بوده و در آنجا با کانون اسلامی جوانان مرودشت همکاری می‌کرده است. وی به تبلیغ دین و مبارزه با فرقه‌های شیخی و بهایی در آن سامان پرداخت. همچنین چندین باب مدرسه دینی در آن شهر تأسیس کرد و علاوه بر آن چندین باب مسجد، کتابخانه و صندوق قرض‌الحسنه نیز در مرودشت دایر کرد. همچنین به تدریس در آن مدارس نیز می‌پرداخت و در کنار آن کلاس‌های تفسیر قرآن نیز دایر می‌نمود (انصاری، ۱۱۹). در شهریور ۱۳۵۸ ش جمعی از اهالی مرودشت با ارسال طومارهایی به امام‌خمینی، خواستار استمرار حضور او در آن شهر شدند. در پی این درخواست‌ها، امام‌خمینی در نامه‌ای به اهالی مرودشت، اعلام کرد که پس از مذاکره با شیخ احمد خدایی، او برای رفع مشکلات و گرفتاری‌های آنجا و همچنین اقامه نماز جمعه به آن شهر اعزام خواهد شد (صحیفه امام، ج ۹، ۳۵۳). پیرو آن، احمد خدایی به مرودشت بازگشت و امامت جمعه را در آن شهر را بر عهده گرفت و هم‌زمان مدرسه امام صادق (ع) آنجا را اداره می‌کرد و مدرس آنجا نیز بود (کاظمینی، ج ۱، ۳۳۶).
احمد خدایی در سال ۱۳۶۱ ش به قم بازگشت و به تدریس در مراکز آموزش عالی در آن شهر پرداخت. او در سال ۱۳۷۶ ش از سوی دفتر رهبر انقلاب اسلامی به جمهوری آذربایجان اعزام شد و به فعالیت‌های تبلیغی ـ مذهبی در آن کشور پرداخت. در سال ۱۳۸۴ ش هم به دستور محمد فاضل لنکرانی به روسیه اعزام گردید و در مسکو، به گسترش عقاید دینی همت گماشت و سال‌ها در آنجا به فعالیت‌های مذهبی ادامه داد. در کنار فعالیت‌های فوق، به تألیف آثار علمی هم همت گماشت که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ۱- تحلیل بر تاریخ و عقاید فرقه شیخیه. ۲- حدیث ولایت به همکاری شیخ محمود طلوعی. ۳- رساله فی الطهاره. ۴- ترجمه کتاب روز رهایی (یوم الخلاص) نوشته کامل سلیمان. ۵- ترجمه کتاب راه ما در اصول و فروع (مسلکنا فی الاصول و الفروع و الاخلاق) نوشته میرزا علی‌اکبر مشکینی (انصاری، ۱۱۹-۱۲۰). ۶- ترجمه کتاب اسلام و کمونیسم نوشته عباس محمود عقاد (نجفی، ۱۰۴). ۷- امام صادق (ع) قهرمان علم (۱۳۵۰ ش، انتشارات ولیعصر (عج) مرودشت) (انصاری قمی، ۲۲۴). ۸- رهایی در سایه قیام مهدی (عج) (ممیز، ۱۶۲).
میرزا احمد خدایی در ۸ بهمن ۱۳۹۱ درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی، در بقعه العلما در قبرستان باغ بهشت به خاک سپرده شد (انصاری، ۱۱۹-۱۲۰).
منابع: انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۲)، «درگذشتگان: حجت‌الاسلام خدایی»، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۱۴۱، مرداد و شهریور؛ انصاری قمی، ناصرالدین (۱۳۸۸)، کتابشناسی اهل‌بیت، قم، بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)؛ رفیعی، بهروز (۱۳۷۸)، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران، الهدی؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه¬ ائمه¬ جمعه¬ سراسر کشور، به اهتمام سیدمحمدکاظم مدرسی و میرزا محمد کاظمینی، ج ۱، بنیاد ریحانه الرسول یزد، تهران، برگ رضوان؛ ممیز، غدیرعلی (۱۳۹۳)، کشکول مانند، تهران، رایا فرهنگ؛ نجفی، محمدباقر (۱۳۶۶)، دین نامه‌های ایرانی، تهران، بی‌نا.