سیدمصطفی ابطحی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نسب | سیدمحمد دیباج |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۰ش |
| زادگاه | اصفهان |
| تاریخ وفات | ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۰ش |
| محل دفن | قطعه ۵ باغ رضوان اصفهان |
| شهر وفات | اصفهان |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سیدابوالقاسم خویی، سیدحسین بروجردی، امام‌خمینی، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، سیدمحمدرضا گلپایگانی و... |
| محل تحصیل | اصفهان و قم |
| تألیفات | مولود کعبه، کعبه صابران، کعبه شهیدان، کعبه ساجدان، کعبه عالمان، کعبه عارفان، کعبه زاهدان، کعبه آمال، کعبه دل‌ها، کعبه هادیان، کعبه سالکان، کعبه عاشقان، فلسفه روزه، ازدواج در آستانه علم و اسلام، عشق و ازدواج، دخت مولود کعبه، انسان متفکر، حقوق کار و کارگر، رجعت، رساله در عشق، معراج پیغمبر اکرم، شفاعت، تحقیق راجع به کلمه انسان و فطرت، تحقیقی راجع به اسلام، اشعار و غزلیات در مراثی ائمه، تای بی‌همتا و معجم الولایه |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با رژیم پهلوی و حمایت از نهضت امام‌خمینی |
| وبگاه رسمی | |
زادگاه و نسب
سیدمصطفی ابطحی در سال ۱۳۱۰ش در اصفهان و در خانواده‌ای روحانی زاده شد. پدرش سیدمحمدباقر ابطحی از روحانیان شاخص و برجسته اصفهان بود که نسبش به سیدمحمد دیباج فرزند امام جعفر صادق(ع) می‌رسد.
تحصیل
سیدمصطفی ابطحی خواندن و نوشتن را در زادگاهش آموخت. آنگاه به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و نزد مدرسان مدرسه‌های دینی اصفهان ازجمله سیدعلی ابطحی مقدمات و سطح را فراگرفت. سپس به نجف اشرف رفت و در حوزه علمیه آن شهر در درس خارج آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی شرکت کرد. پس از مدتی به کشور بازگشت و در حوزه علمیه قم در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، امام‌خمینی، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی و سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی شرکت کرد. آنگاه به اصفهان بازگشت و به تبلیغ دین در آن شهر پرداخت.[۱] درباره سال‌های حضور او در درس خارج فقه یا اصول امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی با توجه به اینکه وی در سال ۱۳۴۳ش مقیم اصفهان بود، می‌توان گفت که در سال‌های پایانی دهه ۱۳۳۰ و آغاز دهه ۱۳۴۰ش در آن درس‌ها حضور می‌یافت.
فعالیت سیاسی و اجتماعی
نام سیدمصطفی ابطحی در ۱۳۴۳ش در شمار وعاظ و روحانیان برجسته اصفهان به چشم می‌خورد.[۲] و همین گزارش نشان می‌دهد که در آن سال به وعظ در اصفهان می‌پرداخت. او همچنین در توزیع اعلامیه‌های امام‌خمینی در اصفهان فعال بود.[۳] به همین سبب ساواک اصفهان خواستار بازداشت وی و جمعی دیگر از روحانیان فعال شد .[۴] وی که از خطبای مشهور اصفهان بود.[۵] در تهیه نوارهای سخنرانی امام‌خمینی و دعوت مردم به استماع آن در اصفهان نقش داشت.[۶]
سیدمصطفی ابطحی در اردیبهشت ۱۳۴۳ و در آستانه عید قربان همراه با جمعی از روحانیان و وعاظ اصفهان به قم رفت و با امام‌خمینی دیدار کرد و سپس در بیت امام‌خمینی به سخنرانی پرداخت.[۷] در خرداد ۱۳۴۳ و در آستانه سالگرد قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، در جلسات هم‌اندیشی همراه با روحانیان اصفهان تصمیم گرفتند در سخنرانی‌هایشان در مساجد اصفهان، ابعاد و اهمیت قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ را تشریح کنند. یکی از تصمیم‌های آنان، اعلام آن روز به‌عنوان روز عزای ملی بود.[۸] به همین علت شهربانی اصفهان به او و جمعی دیگر از روحانیان نسبت به هرگونه بحثی درباره قیام ۱۵ خرداد تذکر داد.[۹] او در سال ۱۳۴۳ش در تأسیس صندوق‌های قرض‌الحسنه در مساجد اصفهان نقش داشت .[۱۰] بر اساس یکی از گزارش‌های ساواک استان اصفهان، شمار این صندوق‌ها بالغ بر ۲۲ صندوق بود که با پیشنهاد ابطحی تأسیس شده بود و تحت نظارت او قرار داشت و وجوهات جمع‌آوری‌شده در آن صندوق‌ها به مصرف امور خیریه می‌رسید.[۱۱]
ابطحی در شهریور ۱۳۴۳ در انتشار کتاب رهبر سعادت نوشته حسین خادمی اصفهانی نقش داشت و در مقدمه جلد دوم آن کتاب، زندگینامه امام‌خمینی را نوشت و با عنوان راهنمای سعادت به قلم توانای حسین خادمی به‌ضمیمه مقدمه و بیوگرافی حضرت آیت‌الله‌العظمی الخمینی به قلم توانای جناب آقای مصطفی ابطحی برای چاپ آماده کرد.[۱۲] ولی ساواک از انتشار آن جلوگیری کرد.[۱۳] او در فروردین ۱۳۴۴ در تحریم عید نوروز در اصفهان فعال بود.[۱۴] بر اساس گزارش ساواک، در جریان تصویب قانونی درباره زنان در مجلس شورای ملی، در جلسه هم‌اندیشی علمای اصفهان درباره آن قانون حضور داشت.[۱۵]
سیدمصطفی ابطحی در سال‌های نهضت اسلامی، از نمایندگان امام‌خمینی در اصفهان به شمار می‌رفت و در دریافت وجوهات شرعیه و ارسال آن به امام‌خمینی فعالیت می‌کرد.[۱۶] به همین سبب ساواک او را در محرم و صفر ۱۳۵۲ ش ممنوع‌المنبر کرد. در آن سند، از وی و جمعی دیگر از روحانیان مبارز با عنوان «وعاظ و عناصر افراطی» نام برده شد و دلیل ممنوعیت از منبر آنان، احتمال طرح «برخی از مسائل و موضوعات افراطی در قالب مطالب تحریک‌آمیز و خلاف مصالح مملکتی بر بالای منبر» و تبلیغات سوء آنان بیان شده بود.[۱۷] استمرار فعالیت علیه حکومت پهلوی باعث شد تا نام ابطحی در ۱۳۵۴ش نیز از طرف ساواک در فهرست روحانیان ممنوع‌المنبر قرار گیرد.[۱۸] در سال ۱۳۵۵ش بار دیگر از سوی ساواک اصفهان ممنوع‌المنبر شد.[۱۹] او در سال‌های ۱۳۵۶-۱۳۵۷ در مبارزات مردم اصفهان علیه حکومت پهلوی نقش داشت و در بهمن ۱۳۵۷ وقتی شاپور بختیار، نخست‌وزیر وقت، برای جلوگیری از بازگشت امام‌خمینی به کشور، فرودگاه‌ها ازجمله فرودگاه مهرآباد را بست، در اعتراض به آن اقدام و حمایت از روحانیان متحصن در مسجد دانشگاه تهران، همراه با جمعی از روحانیان مبارز اصفهان در بیت سیدحسین خادمی، روحانی شاخص اصفهان، تحصن کردند.[۲۰]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
درباره فعالیت‌های سیدمصطفی ابطحی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی به نظر می‌رسد به تبلیغ دین و تألیف آثار علمی در اصفهان ادامه می‌داد. چنان‌که گفته شد، وی در نگارش کتاب رهبر سعادت یا دین محمد توسط سیدحسین خادمی اصفهانی مشارکت داشت و سیدحسین خادمی زندگینامه خودنوشت خود را خطاب به او و برای درج در مقدمه آن کتاب نوشته بود.[۲۱] وی همچنین زندگینامه امام‌خمینی را در مقدمه آن نگاشت.[۲۲]
تألیفات
دیگر تألیفات ابطحی عبارت است از: مولود کعبه، کعبه صابران (امام حسن)، کعبه شهیدان (سیدالشهدا)، کعبه ساجدان (علی بن الحسین)، کعبه عالمان (امام باقر)، کعبه عارفان (امام صادق)، کعبه زاهدان (موسی بن جعفر)، کعبه آمال (حضرت رضا)، کعبه دل‌ها (امام جواد)، کعبه هادیان (امام هادی)، کعبه سالکان (امام عسکری)، کعبه عاشقان (حضرت بقیةالله)، فلسفه روزه، ازدواج در آستانه علم و اسلام، عشق و ازدواج، دخت مولود کعبه (زینب کبری)، انسان متفکر، حقوق کار و کارگر، رجعت، رساله در عشق، معراج پیغمبر اکرم، شفاعت، تحقیق راجع به کلمه انسان و فطرت، تحقیقی راجع به اسلام، اشعار و غزلیات در مراثی ائمه، تای بی‌همتا (حضرت زهرا) و معجم الولایه [۶ جلد].[۲۳]
درگذشت
ابطحی در ۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۰ ش در اصفهان از دنیا رفت و پیکرش در قطعه ۵ باغ رضوان اصفهان به خاک سپرده شد.[۲۴]
پانویس
- ↑ روضاتی، محمد دیباج و علماء خاندان ابطحی.
- ↑ قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک، ج۵، ص۸ و ۱۱.
- ↑ قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک، ج۵، ص۵۷.
- ↑ قاسمی، دره الصدق فیمن تلمذ من علما اصفهان ، ج۱، ص۶۴.
- ↑ قاسمی، دره الصدق فیمن تلمذ من علما اصفهان، ج۱، ص۱۰۷.
- ↑ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۲، ص۲۶۱.
- ↑ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۲، ص۷۹-۸۰، ۲۸۵-۲۸۶؛ قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک، ج۸، ص۲۵۵-۲۵۶.
- ↑ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۲، ص۳۵۶؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱۹، ص۹۴.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ص۹۷؛ قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک، ج۶، ص۹۱.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱۹، ص۵۳.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱۹، ص۸۸؛ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۲، ص۳۱۸.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱۹، ص۱۰۸.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱۹، ص۱۱۳.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱۹، ص۱۱۹.
- ↑ حضرت آیت‌الله‌العظمی حاج سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی به روایت اسناد ساواک، ج۱، ص۲۷۵-۲۷۶.
- ↑ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک، ج۹، ص۳۳۵.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج ۴۳، ص۷۸-۸۲.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدعبدالکریم...، ص۱۴۱.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۴۳، ص۷۸-۸۲.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۴۳، ج۱۹، ص۵۳۴-۵۳۵، ج۳۵، ص۳۶۳ ـ ۳۶۴.
- ↑ خادمی، فهرست مخطوطات آیت‌الله الخادمی الاصفهانی، ص۴۹؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱۹، ص۱۰۲.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱۹، ص۱۰۸.
- ↑ روضاتی، محمد دیباج و علماء خاندان ابطحی.
- ↑ روضاتی، محمد دیباج و علماء خاندان ابطحی.
منابع
- حضرت آیت‌الله‌العظمی حاج سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۵)، ج۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- خادمی، محمدعلی (۱۳۹۲)، فهرست مخطوطات آیت‌الله الخادمی الاصفهانی (۱۴۰۵ق) مشفوعا بموجز ترجمته، قم، مؤسسه تراث الشیعه.
- روضاتی، سیداحمد، محمد دیباج و علماء خاندان ابطحی.
- قاسمی، رحیم (۱۳۹۳)، دره الصدق فیمن تلمذ من علما اصفهان بالنجف، قم، مجمع الذخائر الاسلامیه.
- قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۲)، ج۵، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۷)، ج۸، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد، تهران، (۱۳۷۷)، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۱۹: خادم شریعت آیت‌الله حسین خادمی (۱۳۸۹)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۳۵: حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمحمد احمدی (۱۳۸۴)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج۲، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۴۳: حجت‌الاسلام حاج شیخ محمد تعمیرکاری (۱۳۹۰)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.