غروی نجفی (دوزدوزانی)، محسن؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی. محسن غروی نجفی، مشهور به دوزدوزانی در سال ۱۳۰۷ ش در تبریز دیده به جهان گشود [۱]. جدش محمدحسن دوزدوزانی مشهور به فخرالعلماء [۲] و پدرش، میرزا محمود دوزدوزانی از مجتهدین صاحب رساله تبریز [۳] و از شاگردان آیات شیخ جعفر کاشف‌الغطا و میرزا محمدحسین نائینی و از روحانیان و فضلای نامور تبریز بود [۴]. محسن دوزدوزانی خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه آموخت. سپس به فراگیری علوم دینی پرداخت و مقدمات و ادبیات عرب را در حوزه علمیه تبریز و نزد حاج میرزا فرج‌الله، میرزا محمد سیف دانشی و پدرش فراگرفت. لمعه را نزد سیدهادی خسروشاهی و میرزا جواد آقا سلطان القرّاء آموخت و سپس در درس رسایل پدرش شرکت کرد. آنگاه راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر بخش دیگری از رسایل را در مسجد عشقعلی نزد میرزا علی‌اکبر مشکینی خواند. بخش دیگری از دروس سطح را نزد سیدحسین قاضی طباطبایی و مکاسب را هم نزد میرزا محمد مجاهدی، کافی‌الملک تبریزی و آیت‌الله سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی فراگرفت. درس کفایه‌الاصول را هم نزد میرزا ابوالفضل علمائی سرابی آموخت. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و در درس آیات امام‌خمینی، میرزا هاشم آملی و سیدکاظم شریعتمداری حضور یافت. او ۱۲ سال در درس خارج اصول امام‌خمینی شرکت داشت [۵] و آن درس را در ۶۰۰ صفحه تقریر کرد [۶]. سپس به تدریس در حوزه علمیه قم پرداخت و بنا به نوشته شریف رازی که اثرش را در ۱۳۵۲ منتشر کرد، بالغ بر صد نفر در درس او حاضر می‌شدند [۷]. او به‌ویژه از مدرسان مشهور درس معالم‌الاصول بود [۸].
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محسن غروی نجفی |
| لقب | دوزدوزانی |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۷ ش |
| زادگاه | تبریز |
| تاریخ وفات | ۲۲ تیر ۱۳۹۷ |
| محل دفن | حرم حضرت معصومه(س)، قم |
| شهر وفات | قم |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، میرزا هاشم آملی، سیدکاظم شریعتمداری |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم |
| تألیفات | تقریرات درس خارج اصول امام‌خمینی، اجود الشروح فی شرح معالم الدین، حاشیه بر رسایل، حاشیه بر تقریرات آیت‌الله میرزا حسین نائینی، تلخیص امالی سیدمرتضی، شرح کفایه‌الاصول و شرح مکاسب |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | فعال در مبارزه با رژیم پهلوی، عضو شورای مدیریت حوزه علمیه قم |
| اجتماعی | تأسیس ستاد تبلیغات در قم، عضو در گروه ممتحنان حوزه علمیه |
محسن دوزدوزانی در سال ۱۳۴۱ ش در حوزه علمیه قم تدریس و در جلسات مدرسان حوزه علمیه قم شرکت می‌کرد [۹] و همراه با دیگر مدرسان حوزه علمیه قم، به مبارزه با حکومت پهلوی می‌پرداخت و امضای او ذیل اغلب اعلامیه‌های مدرسان حوزه علمیه قم به چشم می‌خورد [۱۰].
محسن دوزدوزانی در سال ۱۳۵۸ ش همراه با جمعی از استادان حوزه علمیه چون مسلم ملکوتی، مرتضی بنی‌فضل و... برای مدیریت طلاب و اعزام منظم آنان به شهرهای مختلف با هدف تبیین اهداف نظام اسلامی، ستاد تبلیغات را در قم تأسیس کرد. این ستاد با تأسیس دفتر تبلیغات اسلامی در حوزه علمیه قم تعطیل شد [۱۱]. وی در سال ۱۳۵۹ ش همراه با جمعی دیگر، با مشورت آیت‌الله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی و با تأیید امام‌خمینی، به عضویت شورای مدیریت حوزه علمیه قم درآمد [۱۲]. او از مدرسان دروس خارج فقه و اصول بود [۱۳] و سال‌ها درس خارج عروه‌الوثقی و خارج کفایه‌الاصول را در مدرسه آیت‌الله گلپایگانی قم تدریس می‌کرد [۱۴]. همچنین جلسات درس تفسیر برگزار می‌نمود. از دیگر فعالیت‌های علمی او، عضویت در گروه ممتحنان حوزه بود و سال‌ها ممتحن امتحانات شفاهی بود [۱۵]. تألیفات او عبارت است از: تقریرات درس خارج اصول امام‌خمینی، اجود الشروح فی شرح معالم الدین (به عربی)، حاشیه بر رسایل، حاشیه بر تقریرات آیت‌الله میرزا حسین نائینی، تلخیص امالی سیدمرتضی، شرح کفایه‌الاصول و شرح مکاسب (مبسوط) [۱۶].
محسن دوزدوزانی در ۲۲ تیر ۱۳۹۷ در شهر قم درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط جعفر سبحانی تبریزی، در یکی از بقعه‌های حرم حضرت معصومه (س) و در کنار درب ساعت به خاک سپرده شد [۱۷].
پانویس
- ↑ شریف رازی، ج ۲، ص۱۴۵
- ↑ خاطرات آیت‌الله شیخ...، ص۲۴
- ↑ موسوی تبریزی، ص۳۸
- ↑ خاطرات آیت‌الله شیخ...، ص۲۳-۲۵
- ↑ «دیدار با مردی که...»، ص۴
- ↑ شریف رازی، ج ۲، ص۱۴۵
- ↑ همان
- ↑ «آیت‌الله دوزدوزانی: حضور...»، ص۱۲
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج ۴۸، ص۳۶۴
- ↑ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج ۲، ص۴۳؛ همان، ج ۲، ص۴۴؛ همان، ج ۵، ص۳۷۲ ـ ۳۶۹؛ قیام ۱۵ خرداد به...، ج ۷، ص۵۴؛ سیر مبارزات امام در آیینه اسناد شهربانی، ج ۳، ص۳۲۵ ـ ۳۲۹؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج ۴۸، ص۲۶۱-۲۶۳؛ دوانی، ج ۵، ص۱۵۸-۱۶۳؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ص۱۳۲ ـ ۱۳۳، ص۱۹۹-۲۰۰، ص۲۳۹، ص۲۴۸ ـ ۲۵۱ و ص۲۹۱ ـ ۲۹۲ و ص۲۹۶ ـ ۲۹۹٬۴۰۳ ـ ۴۰۵، ص۴۳۸ ـ ۴۳۹، ص۴۵۹ ـ ۴۶۲، ص۴۷۸، ص۴۷۹، ص۴۴۹ ـ ۴۵۰، ص۴۸۱ ـ ۴۸۲، ص۴۹۰ ـ ۴۹۱، ص۴۹۷ ـ ۴۹۸
- ↑ خاطرات مسلم ملکوتی، ص۲۱۴-۲۱۸
- ↑ صحیفه امام، ج ۱۴، ص۱۶۱
- ↑ خاطرات آیت‌الله شیخ...، ص۲۷
- ↑ الوانساز خویی، ص۴۶
- ↑ «آیت‌الله دوزدوزانی: حضور...»، ص۱۲
- ↑ الوانساز خویی، ص۴۷
- ↑ انصاری، ص۱۵۵
منابع
- «آیت‌الله دوزدوزانی: حضور علما در بلاد ضامن بقای انقلاب است» (۱۳۹۲)، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۸۴، ۲۸ شهریور.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- الوانساز خوی، محمد (۱۳۹۴)، گلشن ابرار ویژه استان‌های آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل، به کوشش عبدالصمد جودتی استیار، تهران، پژوهشکده باقرالعلوم.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۷)، «درگذشتگان: آیت‌الله دوزدوزانی»، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۱۷۱، مرداد و شهریور.
- خاطرات آیت‌الله شیخ مرتضی بنی‌فضل (۱۳۸۶)، تدوین: عبدالرحیم اباذری، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خاطرات مسلم ملکوتی (۱۳۸۵)، تدوین: عبدالرحیم اباذری، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۵، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «دیدار با مردی که عمر خود را صرف تدریس فقه آل محمد کرده است» (۱۳۹۳)، نشریه بعثت، شماره ۱۸ (شماره مسلسل: ۱۴۸۸)، نیمه دوم آذر.
- سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد ساواک (۱۳۸۶)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- سیر مبارزات امام‌خمینی در آیینه اسناد شهربانی (۱۳۸۳)، ج ۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- صالح، سیدمحسن (۱۳۸۵)، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون، ج ۷، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- موسوی تبریزی، سیدحسین (۱۳۸۴)، خاطرات آیت‌الله سیدحسین موسوی تبریزی، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج ۲، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج ۴۸: آیت‌الله‌العظمی محمد فاضل لنکرانی (۱۳۹۳)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.