مبرقعی فقیه، سید مرتضی؛ از شاگردان درس فلسفه امام خمینی. سید مرتضی مبرقعی فقیه معروف به فقیه و حاج داداش (جواهرکلام، ج ۴، ۶۲) در سال ۱۲۸۱ ش در خانواده‌ای روحانی در قم به دنیا آمد. پدرش سید عباس و جدش آقا احمد طباطبایی از روحانیان برجسته قم بودند (شریف رازی، ج ۲، ۲۱۹) و نسب آنان به موسی مبرقع، فرزند امام محمدتقی (ع) می‌رسد و پدرانش در منصب سرکشیکی در آستانه حضرت معصومه (س) در مصدر خدمت بودند (ریحان یزدی، ۲۸۲). سید مرتضی فقیه مقدمات و بخشی از دروس سطح را نزد شیخ حسین علامه، آخوند ملاعلی همدانی، شیخ ابوالقاسم قمی معروف به صغیر، میرزا محمد همدانی (شریف رازی، ج ۲، ۲۱۹)، میرزا محمد فیض و سید ابوالحسن رفیعی قزوینی خواند (ریحان یزدی، ۲۸۱). وی در ۱۳۱۴ ش و در جریان تبعید آیت‌الله سید حسین طباطبایی قمی، به عراق رفت و مدتی در آن کشور مقیم بود. پس از مدتی به کشور بازگشت و به تکمیل تحصیلات حوزوی پرداخت (رازی، ج ۲، ۱۲۲) و در حوزه علمیه قم، درس خارج فقه را نزد آیت‌الله محمد فیض فراگرفت و مدتی هم در درس خارج آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی حضور یافت. آنگاه از درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سید محمد حجت کوه‌کمری بهره برد و با ورود آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی به قم، در درس ایشان شرکت کرد و سال‌ها در آن درس حضور یافت. مدتی هم از درس خارج فقه و اصول آیات سید محمدتقی خوانساری و سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی بهره‌مند شد (شریف رازی، ج ۲، ۲۱۹). او هم‌زمان با تحصیل دروس خارج فقه و اصول، به تحصیل دروس عقلی و فلسفی پرداخت و از محضر درس آیات سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و امام خمینی بهره‌مند شد و بیشتر از درس فلسفه امام خمینی استفاده کرد (رازی، ج ۲، ۱۲۲؛ همان، ج ۲، ۲۱۹). درباره زمان حضور او در درس فلسفه امام خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی به احتمال فراوان در خلال سال‌های ۱۳۱۵-۱۳۲۴ ش از آن درس‌ها سود می‌برده است. وی همچنین از دوستان امام خمینی بود (خاطرات حجت‌الاسلام...، ۱۵۱). در سال ۱۳۲۸ ش از طرف آیت‌الله بروجردی به عضویت هیئت رسیدگی به امور طلاب و امتحانات حوزه منصوب شد (صحیفه امام، ج ۱، ۲۷-۲۸). مدتی هم مدیریت مدرسه فیضیه را بر عهده داشت. همچنین مدتی در حرم حضرت معصومه (س) به اقامه نماز جماعت می‌پرداخت (جواهرکلام، ج ۴، ۶۳). وی با آغاز نهضت اسلامی، به حمایت از آن پرداخت. در تیر ۱۳۴۲ و در جریان مهاجرت علمای سراسر کشور به تهران در اعتراض به دستگیری امام خمینی، همراه با آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی به تهران رفت (حضرت آیت‌الله‌العظمی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی به روایت اسناد ساواک، ج ۱، ۸۸) و در منزل آیت‌الله سید احمد موسوی خوانساری مقیم شد (همان، ۹۰). وی که برادر همسر آیت‌الله مرعشی نجفی (همان، ۸۸؛ خاطرات حجت‌الاسلام...، ۱۵۱) و از اعضای دفتر استفتائات آیت‌الله مرعشی نجفی بود (حضرت آیت‌الله...، ج ۲، ۸۱)، در انتشار اعلامیه‌های ایشان نقش داشت. ازجمله در مرداد ۱۳۴۳ وقتی ساواک از تصمیم او درباره انتشار یکی از اعلامیه‌های آیت‌الله مرعشی نجفی مطلع شد، او را تحت فشار قرار داد و مجبور کرد از انتشار اعلامیه فوق صرف‌نظر کند (همان، ج ۱، ۳۲۶). فعالیت‌های او باعث شد در مرداد ۱۳۴۵ ش ساواک خواستار بررسی سوابق او شود (همان، ج ۲، ۵۷۱). او در ۱۳۴۷ ش به عراق رفت و در نجف اشرف میهمان سید مصطفی خمینی بود. در بازگشت، اخبار نجف اشرف را به علما و روحانیان منتقل کرد و جایگاه امام خمینی را در نجف اشرف تشریح نمود (آیت‌الله حاج سید...، ۲۴۷-۲۴۸). سید مرتضی مبرقعی پس از آن هم به فعالیت‌های علمی در قم ادامه داد و از آثار او می‌توان به تقریرات درس خمس آیت‌الله سید محمد حجت، تقریرات مکاسب آیت‌الله سید محمد حجت کوه‌کمری و تقریرات درس خارج آیت‌الله بروجردی اشاره کرد (جواهرکلام، ج ۴، ۶۳). او در اول محرم ۱۴۱۳ ق/۱۱ تیر ۱۳۷۱ ش در قم درگذشت و پیکرش در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد. منابع: آیت‌الله حاج سید مصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۳)، تربت پاکان قم، قم، انصاریان؛ حضرت آیت‌الله‌العظمی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، ج ۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ رازی، محمد (۱۳۳۳ ش)، آثار الحجه یا اولین دائره‌المعارف حوزه علمیه قم، قم، کتابفروشی برقعی؛ ریحان یزدی، سید علیرضا (۱۳۷۲)، آیینه دانشوران، با مقدمه، تعلیقات و اضافات ناصر باقری بیدهندی، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی؛ شریف رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، تهران، اسلامیه.