امت اسلامی: مجموعه مسلمانان با ملاک اعتقادی
بر اساس آموزه‌های اسلامی همه مسلمانان امت واحدند. هرچند اسلام مرزهای جغرافیایی و ملی که امروزه مسلمانان را تقسیم کرده، به صورت حکم ثانویه می‌پذیرد، اما مسلمانان باید به‌تدریج در قالب یک امت یکپارچه متشکل و متحد درآیند.[۱] در قرآن کریم نیز در آیاتی به تشکیل یک جامعه و حکومت واحد اسلامی اشاره شده است.[۲] این هدف به طور عینی و آشکار در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اصل یازدهم تصریح و بر آن تأکید شده و دولت موظف شده است سیاست کلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملت‌های اسلامی قرار دهد و در آن کوشش پیگیر داشته باشد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد.
امت اسلامی از مفاهیم کلیدی اندیشه سیاسی امام‌خمینی است. ایشان شکل آرمانی جهان اسلام را در مفهوم امت اسلامی می‌دید و برای تحقق آن، در ابعاد نظری و عملی می‌کوشید[۳] و زمینه‌سازی برای تشکیل امت اسلامی را در کنارگذاشتن تشخص‌ها و رنگ‌ها و ملیت‌ها، جلوگیری از ظلم، وحدت عقیده، اتحاد در امور مهم، کوشش برای رسیدن به یک مقصد بزرگ الهی و مودت و برادری می‌دانست[۴] و خواهان روابط قوی کشورهای اسلامی با یکدیگر بود تا در پی اصول و علایق مشترکی مانند قرآن و پیامبر اکرم(ص) و با ظهور امت واحد اسلامی، مشکلات جهان اسلام را حل کنند و خود را در جمع ابرقدرت‌ها، قرار دهند[۵]؛ زیرا شکل‌گیری یک بلوک قدرت اسلامی متشکل از کشورهای مسلمان زمینه‌ساز تشکیل یک جامعه واحد جهانی اسلام خواهد بود.[۶]
امام‌خمینی وجود دولت‌های مستقل اسلامی را با تشکیل امت اسلامی در تقابل نمی‌دانست؛ ولی معتقد بود این دولت‌ها باید اسلامی شوند و در جهت منافع اسلام حرکت کنند.[۷] ایشان بیداری حکومت‌ها و ملت‌های اسلامی و هوشیاری آنان در برابر برنامه‌های استعمارگران، شناخت مشکلات و زمینه‌های عقب‌ماندگی کشورهای اسلامی را وابسته به شناخت درست و کامل آموزه‌های دینی و قرآنی می‌دانست.[۸]
- ↑ دهقانی فیروزآبادی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۱۶۷.
- ↑ قصص، ۵؛ انبیاء، ۱۰۵.
- ↑ بابایی زارچ، امت و ملت در اندیشه امام‌خمینی، ۱۸۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۴۴؛ امام‌خمینی، چهل حدیث، ۳۰۹ـ۳۱۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۱۹۹.
- ↑ دهقانی فیروزآبادی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۳۵۲.
- ↑ بابایی زارچ، امت و ملت در اندیشه امام‌خمینی، ۲۹۴.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۷/۳۹۲ـ۳۹۳.