محمد کرمی حویزی، از شاگردان درس فلسفه امام‌خمینی.
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد کرمی حویزی |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۰ش |
| زادگاه | نجف |
| تاریخ وفات | ۹ بهمن ۱۳۸۱ش |
| محل دفن | حرم علی بن مهزیار اهوازی |
| شهر وفات | اهواز |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدمحمدتقی خوانساری، سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدحسین بروجردی، سیدصدرالدین صدر |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم |
| تألیفات | التفسیر لکتاب‌الله المنیر، القول الجامع فی تحریر فروع الشرایع، اتحاف الطالب فی حل عقده المکاسب، شرح الدروس الشرعیه از شهید اول، الوشاح علی شرح المختصر التخلیص المفتاح، نتایج الفکر فی شرح الباب الحادی عشر، الحیاه الروحیه در تاریخ وقایع دوران صدر اسلام و دوران امیرالمؤمنین، التقریب الی حواشی التهذیب در شرح تهذیب المنطق تفتازانی، الاعمال الاربعه، تخمیس قصیده کوثریه سیدرضا هندی، عواطف ثائره، ملحمه شعریه، شرح نهج‌البلاغه، قصص‌الانبیا، دیوان الحقائق و مطلع الفجر الصادق، دیوان اشعار |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | عضو مجلس خبرگان قانون اساسی، عضو کمیته‌های انقلاب اسلامی در اهواز، حمایت از نظام اسلامی، نقش در غائله خلق عرب |
| اجتماعی | احداث مدرسه، حسینیه، و مسجد در اهواز و عضو هیئت تحریریه مجله مکتب اسلام |
زادگاه و خاندان
محمد کرمی حویزی در سال ۱۳۰۰ش در نجف اشرف و در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. پدرش محمد (طه) کرمی حویزی از عالمان برجسته خوزستان و صاحب تألیفات متعدد در زمینه‌های فقه و اصول و شعر و ادب و پدربزرگش شیخ نصرالله حویزی از شاگردان آخوند ملا محمدکاظم خراسانی و میرزا حسین خلیلی تهرانی و مادرش دختر مجتهد بزرگ شیخ ابوالقاسم ممقانی، از مراجع دینی مقیم نجف اشرف بود.
تحصیل
محمد کرمی قرائت قرآن و ادبیات عرب و عجم را در خانه و پیش پدر و مادرش آموخت. سپس بخشی از مقدمات و ادبیات را نزد پدرش خواند و مدتی هم از درس سطح شیخ حسین زایرده و سیدمحمد بغدادی بهره برد. مدتی بعد راهی قم شد و تحصیلاتش را در حوزه علمیه آن شهر پی گرفت.[۱] در قم دروس سطح را نزد استادان حوزه علمیه آن شهر تکمیل کرد و آنگاه در درس خارج اصول آیت‌الله محمدتقی خوانساری شرکت کرد و بخشی از دروس اصول را نزد ایشان فراگرفت. هم‌زمان در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدمحمد حجت کوه‌کمری شرکت می‌کرد و تا پایان حیات ایشان، از آن درس بهره می‌برد. کرمی حویزی پس از رحلت آیت‌الله سیدمحمد حجت، این بار در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد و پنج سال به استفاده از درس‌های ایشان پرداخت. مدتی هم در درس خارج فقه آیت‌الله سیدصدرالدین صدر شرکت می‌کرد.[۲] او در کنار فراگیری دروس خارج فقه و اصول، به فراگیری دروس فلسفی پیش امام‌خمینی می‌پرداخت.[۳]
هر چند درباره سال‌های حضور او در درس فلسفه امام‌خمینی گزارشی در دست نیست، ولی به احتمال زیاد در دهه ۱۳۲۰ و پیش از تعطیلی درس فلسفه ایشان (سال ۱۳۲۸ش) در آن درس (درس شرح منظومه یا اسفار اربعه ملاصدرا) حضور می‌یافته است. درباره حضور او در درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی گزارشی در دست نیست و شریف‌رازی از امام‌خمینی به‌عنوان استاد او نام نبرده، ولی بر حضور او در درس «بعضی از آیات دیگر» (غیر از آیات حجت و بروجردی) تأکید کرده است[۴] و با توجه به ممنوع بودن نام بردن از امام‌خمینی، می‌توان احتمال داد که او در آن درس‌ها نیز شرکت می‌کرده است.
فعالیت سیاسی و اجتماعی قبل از پیروزی انقلاب
کرمی حویزی در کنار تحصیل به تدریس در حوزه علمیه قم نیز می‌پرداخت و درس‌های سطح را در آن حوزه تدریس می‌کرد.[۵] او سه سال هم در دارالتبلیغ اسلامی قم به تدریس و تألیف مشغول بود.[۶] وی همچنین از اعضای هیئت تحریریه مجله مکتب اسلام بود.[۷]
محمد کرمی حویزی در سال ۱۳۸۵ق (۱۳۴۵ش) و در پی بیماری پدرش به اهواز رفت و به تبلیغ دین و فعالیت‌های علمی، دینی و اجتماعی پرداخت و سی سال به تألیف، تدریس، اقامه نماز جماعت و پاسخگویی به سؤالات شرعی مردم اهواز مشغول بود.[۸]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
او پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مسئولیت کمیته‌های انقلاب اسلامی در اهواز را بر عهده گرفت[۹] و به حمایت از نظام اسلامی پرداخت. امام‌خمینی در ۱۴ فروردین ۱۳۵۸ در نامه‌ای به محمد کرمی حویزی، به سابقه علمی او در حوزه علمیه قم و فعالیت‌های مذهبی وی در خوزستان اشاره و سپس از پشتیبانی عشایر از دولت موقت تقدیر کرد.[۱۰]
کرمی حویزی به‌ویژه در غائله خلق عرب نقش محوری ایفا کرد و دعوت شیخ شبیر خاقانی را برای پیوستن به آن جریان نپذیرفت. او که در اهواز از جایگاهی برخوردار بود و نیروهایی را مدیریت می‌کرد، در مقابل آن جریان ایستاد.[۱۱] احتمالاً به سبب این نقش بود که امام‌خمینی در اردیبهشت همان سال در نامه‌ای دیگر به او، از تلاش‌های کرمی در ایجاد آرامش در منطقه تشکر کرد و خواستار هوشیاری در این زمینه شد.[۱۲]
محمد کرمی همچنین از مخالفان سیداحمد مدنی، استاندار وقت خوزستان بود و در این زمینه فعالیت‌هایی داشت.[۱۳] امام‌خمینی در ۱۱ تیر همان سال نیز از او خواست همچنان با قاطعیت و آرامش به رویه سابق خود در خوزستان ادامه دهد و با استاندار انتخابی همکاری نماید.[۱۴] کرمی در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی در ۱۳۵۸ ش، توانست با کسب ۶۵۵/۳۹۷ رأی به آن مجلس راه یابد و در آن مجلس، در گروه پنجم (قوه مجریه) عضویت داشت.[۱۵] او پس از پایان کار مجلس خبرگان قانون اساسی به اهواز بازگشت و به تدریس علوم دینی و تألیف آثار متنوع علمی در رشته‌های مختلف علوم دینی و ادبی پرداخت.[۱۶]
وی در حوزه خدمات اجتماعی هم فعال بود که از آن جمله می‌توان به احداث یک باب مدرسه در اهواز، یک باب حسینیه در شهرستان حویزه و یک باب مسجد در همان شهر اشاره کرد.[۱۷]
تألیفات
محمد کرمی حویزی از مؤلفان پرکار در تألیف آثار دینی بود و برخی از آثار او عبارت است از: ۱ ـ التفسیر لکتاب‌الله المنیر (۸ جلد). ۲ ـ القول الجامع فی تحریر فروع الشرایع (۷ جلد). ۳ ـ اتحاف الطالب فی حل عقده المکاسب (۵ جلد). ۵ ـ شرح الدروس الشرعیه از شهید اول (۸ جلد). ۶ ـ الوشاح علی شرح المختصر التخلیص المفتاح (۳ جلد) در شرح تخلیص المفتاح قزوینی. ۷ ـ نتایج الفکر فی شرح الباب الحادی عشر (۸ جلد). ۸ ـ الحیاه الروحیه در تاریخ وقایع دوران صدر اسلام و دوران امیرالمؤمنین (۴ جلد). ۹ ـ التقریب الی حواشی التهذیب در شرح تهذیب المنطق تفتازانی. ۱۱ ـ الاعمال الاربعه (در حساب و ریاضیات). ۱۲ ـ تخمیس قصیده کوثریه سیدرضا هندی. ۱۳ ـ عواطف ثائره، ملحمه شعریه. ۱۴ ـ شرح نهج‌البلاغه (نهج‌البلاغه فی معارفه و قعوفه در سه جلد). ۱۵ ـ قصص‌الانبیا (مخطوط). ۱۶ ـ دیوان الحقائق و مطلع الفجر الصادق در اخلاق و اجتماع. ۱۷ ـ دیوان اشعار.[۱۸] ۱۸ ـ العقول‌الجامع فی التحریر فروع الشرایع. ۱۹ ـ التحفه المحمدیه. ۲۰ ـ طریق الوصول الی کفایةالاصول. ۲۱ ـ بحوث و آرا.
از او همچنین اشعاری به زبان عربی در مجلات ادبی داخل و خارج کشور منتشر شده است.[۱۹]
درگذشت
محمد کرمی حویزی در ۹ بهمن ۱۳۸۱ش در اهواز درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط سیدمحمد موسوی جزایری، امام جمعه اهواز، در حرم مطهر علی بن مهزیار اهوازی به خاک سپرده شد.[۲۰]
پانویس
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله کرمی»، ص۱۲۰.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ص۱۵۲.
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله کرمی»، ص۱۲۰.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۵، ص۱۵۲
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله کرمی»، ص۱۲۰.
- ↑ راهنمای استفاده از...، ج۴، ص۳۸۴.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب۲۶، ص۷۰.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب۲۶، ص۷۰؛ قاسم‌پور، «کرمی حویزی، محمد»، ص۳۱۲.
- ↑ راهنمای مشروح مذاکرات...، ص۳۸۴
- ↑ صحیفه امام، ج۶، ص۴۷۰.
- ↑ خاطرات آیت‌الله عبدالله محمدی، ص۱۲۲.
- ↑ صحیفه امام، ج۷، ص۳۲۶.
- ↑ خاطرات آیت‌الله عبدالله محمدی، ص۱۲۵.
- ↑ صحیفه امام، ج۲۱، ص۵۹۴.
- ↑ راهنمای مشروح مذاکرات.... ج۴، ص۳۸۴.
- ↑ قاسم‌پور، «کرمی حویزی، محمد»، ص۳۱۲.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۳، ص۱۵۳.
- ↑ آیینه پژوهش، ص۱۲۰.
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله کرمی»، ص۱۲۰؛ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۳، ص۱۵۳.
- ↑ «درگذشتگان: آیت‌الله کرمی»، ص۱۲۰.
منابع
- خاطرات آیت‌الله عبدالله محمدی (۱۳۹۲)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «درگذشتگان: آیت‌الله کرمی» (۱۳۸۲)، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۸۱، مرداد و شهریور.
- راهنمای مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۸)، تهیه و تنظیم: اداره تبلیغات و انتشارات، روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، تهران.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۳، قم، پیروز.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۶، ۷ و ۲۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- قاسم‌پور، داود (۱۳۸۹)، «کرمی حویزی، محمد»، فرهنگنامه رجال روحانی عصر امام‌خمینی، تألیف: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ج۱، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۲)، کتاب ۲۶: شهید آیت‌الله دکتر محمد مفتح، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.