سیدمرتضی مبرقعی فقیه، از شاگردان درس فلسفه امام‌خمینی.
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سیدمرتضی مبرقعی |
| لقب | حاج‌داداش |
| نسب | موسی مبرقع، فرزند امام محمدتقی(ع) |
| تاریخ تولد | ۱۲۸۱ش |
| زادگاه | قم |
| تاریخ وفات | ۱۳۷۱ ش |
| محل دفن | مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س)، قم |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدحسین بروجردی، سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدمحمدتقی خوانساری، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، سیدابوالحسن رفیعی قزوینی |
| محل تحصیل | قم و نجف |
| تألیفات | تقریرات درس خمس آیت‌الله سیدمحمد حجت، تقریرات مکاسب آیت‌الله سیدمحمد حجت کوه‌کمری، تقریرات درس خارج آیت‌الله بروجردی |
| سایر | مدیر مدرسه فیضیه، اقامه نماز جماعت در حرم حضرت معصومه (س)، عضو هیئت رسیدگی به امور طلاب |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حمایت از نهضت امام‌خمینی، مبارزه با رژیم پهلوی |
| اجتماعی | مسئولیت‌های مختلف در حوزه علمیه قم |
سیدمرتضی مبرقعی فقیه معروف به فقیه و حاج داداش[۱] در سال ۱۲۸۱ش در خانواده‌ای روحانی در قم به دنیا آمد. پدرش سیدعباس و جدش آقا احمد طباطبایی از روحانیان برجسته قم بودند[۲] و نسب آنان به موسی مبرقع، فرزند امام محمدتقی(ع) می‌رسد و پدرانش در منصب سرکشیکی در آستانه حضرت معصومه(س) در مصدر خدمت بودند.[۳]
سیدمرتضی فقیه مقدمات و بخشی از دروس سطح را نزد شیخ حسین علامه، آخوند ملاعلی همدانی، شیخ ابوالقاسم قمی معروف به صغیر، میرزا محمد همدانی[۴]، میرزا محمد فیض و سیدابوالحسن رفیعی قزوینی خواند[۵] وی در ۱۳۱۴ ش و در جریان تبعید آیت‌الله سیدحسین طباطبایی قمی، به عراق رفت و مدتی در آن کشور مقیم بود. پس از مدتی به کشور بازگشت و به تکمیل تحصیلات حوزوی پرداخت[۶] و در حوزه علمیه قم، درس خارج فقه را نزد آیت‌الله محمد فیض فراگرفت و مدتی هم در درس خارج آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی حضور یافت. آنگاه از درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدمحمد حجت کوه‌کمری بهره برد و با ورود آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی به قم، در درس ایشان شرکت کرد و سال‌ها در آن درس حضور یافت. مدتی هم از درس خارج فقه و اصول آیات سیدمحمدتقی خوانساری و سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی بهره‌مند شد.[۷]
او هم‌زمان با تحصیل دروس خارج فقه و اصول، به تحصیل دروس عقلی و فلسفی پرداخت و از محضر درس آیات سیدابوالحسن رفیعی قزوینی و امام‌خمینی بهره‌مند شد و بیشتر از درس فلسفه امام‌خمینی استفاده کرد.[۸] درباره زمان حضور او در درس فلسفه امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی به احتمال فراوان در خلال سال‌های ۱۳۱۵-۱۳۲۴ ش از آن درس‌ها سود می‌برده است. وی همچنین از دوستان امام‌خمینی بود.[۹] در سال ۱۳۲۸ش از طرف آیت‌الله بروجردی به عضویت هیئت رسیدگی به امور طلاب و امتحانات حوزه منصوب شد.[۱۰] مدتی هم مدیریت مدرسه فیضیه را بر عهده داشت. همچنین مدتی در حرم حضرت معصومه(س) به اقامه نماز جماعت می‌پرداخت.[۱۱]
وی با آغاز نهضت اسلامی، به حمایت از آن پرداخت. در تیر ۱۳۴۲ و در جریان مهاجرت علمای سراسر کشور به تهران در اعتراض به دستگیری امام‌خمینی، همراه با آیت‌الله سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی به تهران رفت.[۱۲] و در منزل آیت‌الله سیداحمد موسوی خوانساری مقیم شد.[۱۳] وی که برادر همسر آیت‌الله مرعشی نجفی[۱۴] و از اعضای دفتر استفتائات آیت‌الله مرعشی نجفی بود[۱۵]، در انتشار اعلامیه‌های ایشان نقش داشت. ازجمله در مرداد ۱۳۴۳ وقتی ساواک از تصمیم او درباره انتشار یکی از اعلامیه‌های آیت‌الله مرعشی نجفی مطلع شد، او را تحت فشار قرار داد و مجبور کرد از انتشار اعلامیه فوق صرف‌نظر کند.[۱۶] فعالیت‌های او باعث شد در مرداد ۱۳۴۵ ش ساواک خواستار بررسی سوابق او شود[۱۷] او در ۱۳۴۷ش به عراق رفت و در نجف اشرف میهمان سیدمصطفی خمینی بود. در بازگشت، اخبار نجف اشرف را به علما و روحانیان منتقل کرد و جایگاه امام‌خمینی را در نجف اشرف تشریح نمود.[۱۸]
سیدمرتضی مبرقعی پس از آن هم به فعالیت‌های علمی در قم ادامه داد و از آثار او می‌توان به تقریرات درس خمس آیت‌الله سیدمحمد حجت، تقریرات مکاسب آیت‌الله سیدمحمد حجت کوه‌کمری و تقریرات درس خارج آیت‌الله بروجردی اشاره کرد.[۱۹]
درگذشت
مبرقعی در اول محرم ۱۴۱۳ق/۱۱ تیر ۱۳۷۱ش در قم درگذشت و پیکرش در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.
پانویس
- ↑ جواهرکلام، ج۴، ص۶۲
- ↑ شریف‌رازی، ج۲، ص۲۱۹
- ↑ ریحان یزدی، ص۲۸۲.
- ↑ شریف‌رازی، ج۲، ص۲۱۹
- ↑ ریحان یزدی، ص۲۸۱.
- ↑ رازی، ج۲، ص۱۲۲
- ↑ شریف‌رازی، ج۲، ص۲۱۹.
- ↑ رازی، ج۲، ص۱۲۲؛ همان، ج۲، ص۲۱۹.
- ↑ خاطرات حجت‌الاسلام...، ص۱۵۱.
- ↑ صحیفه امام، ج۱، ص۲۷-۲۸.
- ↑ جواهرکلام، ج۴، ص۶۳.
- ↑ حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی به روایت اسناد ساواک، ج۱، ص۸۸
- ↑ همان، ص۹۰.
- ↑ همان، ص۸۸؛ خاطرات حجت‌الاسلام...، ص۱۵۱
- ↑ حضرت آیت‌الله...، ج۲، ص۸۱
- ↑ همان، ج۱، ص۳۲۶.
- ↑ همان، ج۲، ص۵۷۱.
- ↑ آیت‌الله حاج سید...، ص۲۴۷-۲۴۸.
- ↑ جواهرکلام، ج۴، ص۶۳.
منابع
- آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۳)، تربت پاکان قم، قم، انصاریان.
- حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، ج۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- رازی، محمد (۱۳۳۳ ش)، آثار الحجه یا اولین دائره‌المعارف حوزه علمیه قم، قم، کتابفروشی برقعی.
- ریحان یزدی، سیدعلیرضا (۱۳۷۲)، آیینه دانشوران، با مقدمه، تعلیقات و اضافات ناصر باقری بیدهندی، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، تهران، اسلامیه.