کلباسی، محمد؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. محمد کلباسی فرزند کمال‌الدین، در سال ۱۳۰۴ ش در اصفهان به دنیا آمد. پدرش میرزا کمال‌الدین («مصاحبه با حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمد کلباسی»، ۳۶) معروف به ابوالهدی کلباسی، از شاگردان آخوند ملا محمدکاظم خراسانی (موحد ابطحی، ج ۱، ۴۸۱) و از مدرسان حوزه علمیه اصفهان و صاحب کتاب سماع المقال در علم رجال بود که آیت‌الله صدر بر آن تقریظ نوشته است («مصاحبه با حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمد کلباسی»، ۳۷). محمد کلباسی تحصیلات خود را نزد پدر بزرگوارش میرزا کمال‌الدین کلباسی آغاز کرد. سپس برای ادامه تحصیل وارد مدارس جدید شد و تا مقطع متوسطه به تحصیل ادامه داد. آنگاه به خواست پدر و علاقه خود به فراگیری علوم حوزوی پرداخت. وی با شهید بهشتی هم‌بحث بود و چند صباحی در کنار هم به خوشه‌چینی از خرمن دانش بزرگان دین مشغول بودند. او مغنی را پیش شیخ محمدعلی حبیب‌آبادی خواند و در سیوطی از محضر سید ابوالحسن مرتضوی بهره برد. شرح نظام را نزد آقای اصولی فراگرفت و در درس قوانین الاصول از شاگردان سید علی‌اصغر برزانی بود. معالم‌الاصول و شرح لمعه را هم نزد شیخ هیبت‌الله هرندی خواند («محمد کلباسی»، http://thinker.irc.ir). مقداری از مطول و بخشی از شرح لمعه را پیش حاج شیخ محمدجواد فریدنی خواند («مصاحبه با حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمد کلباسی»، ۳۶). آنگاه در درس کفایه الاصول و رسایل حاج‌آقا رحیم ارباب شرکت کرد (همان؛ «محمد کلباسی»،http://thinker.irc.ir ). مدتی هم در درس کلام (تجرید الاعتقاد) ایشان حضور یافت و علاوه بر آن از شاگردان درس خلاصه الحساب ایشان نیز بود («مصاحبه با حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمد کلباسی»، ۴۰). در درس فرائد الاصول هم از شاگردان آقایان حاج‌آقا صدر و کوهپایه‌ای بود («مصاحبه با حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمد کلباسی»، ۳۶). محمد کلباسی پس از تکمیل دروس مقدمات و سطح در اصفهان و پس از استقرار آیت‌الله بروجردی در قم (در سال ۱۳۲۵ ش) راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر، بخشی از کفایه‌الاصول را هم نزد شیخ مرتضی حائری یزدی خواند (همان). منطق، منظومه و فلسفه را هم نزد علامه سید محمدحسین طباطبایی آموخت («محمد کلباسی»، http://thinker.irc.ir). آنگاه در دروس خارج فقه و اصول آیات بروجردی، امام خمینی، محمدعلی اراکی، سید محمد محقق داماد و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی شرکت کرد (همان؛ «مصاحبه با حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمد کلباسی»، ۳۶). درباره سال‌های حضور کلباسی در درس‌های خارج فقه و اصول امام خمینی گزارش دقیقی در دست نیست و وی در مصاحبه با مجله حوزه، صرفاً از شرکت در درس‌های امام خمینی یاد کرده است (همان). با استناد به این گزارش می‌توان احتمال داد که در هر دو درس امام خمینی شرکت می‌کرد. همچنین می‌توان احتمال داد که در دهه ۱۳۳۰ ش پیش از تبعید امام خمینی به خارج از کشور، در درس‌های ایشان حضور می‌یافت. کلباسی در مدت تحصیل در اصفهان و قم با سید محمد حسینی بهشتی دوست و هم‌مباحثه بود (همان). ضمن تحصیل در حوزه علمیه قم، به تدریس در آنجا هم می‌پرداخت. او در دوره زعامت آیت‌الله بروجردی، ممتحن حوزه بود و پس از فوت آیت‌الله بروجردی عضو هیئت استفتاء مرحوم آیت‌الله گلپایگانی بود و از طرف ایشان نیز به‌عنوان ممتحن حوزه علمیه قم تعیین شد. او سالها تحصیل در قم پس از مشورت با آیت‌الله گلپایگانی، به اصفهان بازگشت و به تدریس در حوزه علمیه آن شهر پرداخت («مصاحبه با حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمد کلباسی»، ۵۱). وی به تدریس دروسی چون قوانین، رسایل و کفایه الاصول پرداخت و سپس تدریس خارج فقه و اصول را آغاز کرد. از تألیفات او می‌توان به تقریرات درس خارج فقه آیت‌الله بروجردی و کتاب حقوق زن و میراث اشاره کرد («محمد کلباسی»، http://thinker.irc.ir). او همچنین از اعضای هیئت علمیه اصفهان بود که افرادی چون سید حسین خادمی اصفهانی در آن عضویت داشتند و درباره مسائل روز به بحث و تبادل نظر می‌پرداختند (انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان اصفهان، ج ۲، ۵۸). محمد کلباسی در اردیبهشت ۱۳۸۲ از دنیا رفت (همان، ۵۹). منابع: انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان اصفهان (۱۳۸۳)، ج ۲، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ «محمد کلباسی»(۱۳۹۷)، اندیشمندان اسلامی: مرکز پژوهش‌های اسلامی سازمان صداوسیما، http://thinker.irc.ir/thinker/index/show/+؛ «مصاحبه با حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمد کلباسی»(۱۳۷۶)، دوماهنامه حوزه، شماره ۸۳، آذر و دی؛ موحد ابطحی، سید حجت (۱۴۱۸ ق)، ریشه‌های و جلوه‌های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ج ۱، اصفهان، دفتر تبلیغات المهدی (عج) اصفهان.