فقهی، محمدهادی؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. محمدهادی فقهی آذرشهری در ۱۳۱۴ ش در آذرشهر و در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. او پس از آنکه خواندن و نوشتن را در زادگاهش فراگرفت، مقدمات را نزد پدرش که از مدرسان دروس حوزوی در آذرشهر بود خواند. فقهی در سال ۱۳۳۰ ش برای تکمیل تحصیلات حوزوی به تبریز رفت و در مدرسه طالبیه آن شهر به تحصیل پرداخت. درباره استادان او در آن حوزه علمیه گزارشی در دست نیست، ولی وی مدت ۴ سال در آنجا به تحصیل مشغول بود و بخشی از دروس سطح را در آنجا فراگرفت. در سال ۱۳۳۴ ش رهسپار قم شد و در درس سطح استادان حوزه علمیه قم شرکت کرد، ولی درباره استادان آن مقطع هم گزارشی وجود ندارد. فقهی از سال ۱۳۳۶ ش در درس‌های احتمالاً تفسیر و فلسفه علامه سید محمدحسین طباطبایی شرکت کرد و در سال ۱۳۳۷ ش وارد درس‌های خارج امام خمینی شد (کاظمینی، ج ۲، ۶۳۵). درباره مدت حضور او در درس‌های خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امام خمینی گزارشی در دست نیست، ولی وی یکی از شاگردان امام خمینی بود (روحانی، ج ۱، ۴۵؛ باقری بیدهندی،۱۳۳) و با استناد به سال‌های حضور او در قم، می‌توان گفت که از سال ۱۳۳۷ تا تبعید امام خمینی به خارج از کشور در سال ۱۳۴۳ ش، از آن درس‌ها در مساجد سلماسی و اعظم قم بهره‌مند می‌شده است. فقهی در کنار حضور در درس‌های امام خمینی، مدتی هم در درس‌های خارج فقه و اصول محمدتقی بهجت فومنی حضور داشت (همان). محمدهادی فقهی یکی از روحانیانی بود که با آغاز نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی، وارد جریان مبارزه شد. او در نوروز ۱۳۴۲ وقتی مأموران حکومت پهلوی به مدرسه فیضیه حمله‌ور شدند و به ضرب و شتم طلاب پرداختند، در آن مدرسه حضور داشت. پس از آن حمله همراه با جمعی از طلاب به بیت امام خمینی رفتند و ایشان را در جریان قرار دادند («حجت‌الاسلام فقهی از روزهای انقلاب می‌گوید: آن شب، خیابان بهار»، همشهری محله). پس از آن هم به فعالیت‌های سیاسی خود در قم ادامه داد. او در مهر ۱۳۴۴ ش و پس از انتقال امام خمینی از ترکیه به نجف اشرف نیز همراه با برخی از طلاب و روحانیان آذربایجانی در حوزه علمیه قم، نامه‌ای را برای امام خمینی ارسال و در آن، از حضور ایشان در جوار حرم علوی (ع) ابراز مسرت کردند و بار دیگر بر غیرقانونی بودن تبعید ایشان به خارج از کشور تأکید نمودند و بازگشت ایشان به کشور را خواستار شدند (خسروشاهی، ج ۳، ۱۰۲؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۷۰ ـ ۱۶۸). در سال ۱۳۴۴ ش وقتی خبر استقرار امام خمینی در نجف اشرف منتشر شد، همراه با جمع کثیری از روحانیان مبارز، خرسندی خود را از حضور ایشان در محیط مناسب نجف (نسبت به ترکیه) ابراز و در ادامه بر ناراحتی خود از محرومیت حوزه علمیه قم از حضور امام خمینی تأکید کردند و خواستار آزادی و بازگشت ایشان به کشور شدند (روحانی، ج ۱، ۸۷۶ ـ ۸۷۷؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۷۸ ـ ۱۷۳؛ سیر مبارزات امام در آیینه اسناد ساواک، ج ۵، ۳۷۲ ـ ۳۶۹). فقهی در سال ۱۳۴۴ ش و پس از بیماری همسرش به سبب ناسازگاری مزاجش با آب‌وهوای قم، به تهران رفت و در آن شهر مقیم شد. در آنجا به اقامه نماز جماعت در مسجد الرضا در خیابان بهار پرداخت و آنجا را به صورت پایگاهی برای فعالان مذهبی و همچنین سیاسی درآورد (صیادی، شماره ۹۷). وی مبارزات سیاسی خود را در تهران ادامه داد و به این خاطر بارها تحت نظر قرار گرفت. استمرار فعالیت‌های سیاسی او باعث شد توسط ساواک دستگیر و مدتی زندانی شود و سپس ممنوع‌المنبر شد (کاظمینی، ج ۲، ۶۳۵). او پس از ورود امام خمینی به کشور، در دعوت مردم به تظاهرات و راهپیمایی و تشویق آنان برای عدم رعایت حکومت نظامی فعال بود (صیادی، شماره ۹۷). در دوره جنگ تحمیلی هم در اعزام برخی از جوانان به جبهه‌های جنگ نقش داشت و مسجد الرضا یکی از پایگاه‌های اعزام نیرو به جبهه‌ها محسوب می‌شد (همان). او در سال ۱۳۶۱ به سمت امام جمعه بیرجند منصوب شد. هم‌زمان عضو روحانی هیئت پیگیری فرمان هشت ماده‌ای امام خمینی در خراسان بود (کاظمینی، ج ۲، ۶۳۵). او پس از نزدیک به چهار سال حضور در بیرجند، با اجازه امام خمینی به تهران بازگشت و ابتدا در مسجد الزهرای شهرآرا اقامه نماز کرد و سپس به مسجد گیشا رفت و اقامه نماز جماعت در آنجا را بر عهده گرفت. تأسیس حوزه علمیه بانوان در مسجد گیشا ازجمله اقدامات او بود و این حوزه امروزه یکی از حوزه‌های علمیه خواهران در تهران است. فقهی کتاب سنن النبی علامه طباطبایی را به فارسی برگردانده است. همچنین سلسله سخنان کوتاه از پیشوایان دینی از دیگر آثار علمی اوست (کاظمینی، ج ۲، ۶۳۵). محمدهادی فقهی در مرداد ۱۳۹۸ در تهران از دنیا رفت و پیکرش در جوارحرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در شهرری به خاک سپرده شد («پیکر مرحوم آیت‌الله فقهی به خاک سپرده شد»،www.rasanews.ir). منابع: اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، اسناد انقلاب اسلامی؛ «پیکر مرحوم آیت‌الله فقهی به خاک سپرده شد»،www.rasanews.ir؛ «حجت‌الاسلام فقهی از روزهای انقلاب می‌گوید: آن شب خیابان بهار» (۱۳۸۴)، مجله همشهری محله (ضمیمه روزنامه همشهری)، شماره ۹۵، ۱۶ بهمن؛ روحانی، سید حمید (۱۳۵۸)، بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی در ایران، بی‌جا، دارالفکر ـ دارالعلم؛ صحیفه امام خمینی (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ صیادی، رضا (۱۳۸۴)، «گفتگو با آیت‌الله فقهی: با خدا باش و پادشاهی کن»، مجله همشهری محله (ضمیمه روزنامه همشهری)، شماره ۹۷، ۳۰ بهمن؛ کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، به اهتمام سید محمدکاظم مدرسی و میرزا محمد کاظمینی، ج ۲، بنیاد ریحانه الرسول یزد، تهران، برگ رضوان.