اصیلی، حسین؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. حسین اصیلی فرزند محمدصادق در سال ۱۳۰۴ ش در کاشان به دنیا آمد. وی دوران ابتدایی را در کاشان سپری کرد (حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاج سید احمد خمینی به روایت اسناد، ۳۰۱-۳۰۲). آنگاه به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و فراگیری بخشی از مقدمات دروس حوزوی را در کاشان و در محضر سید عبدالله مدنی کاشانی آغاز کرد. سپس برای ادامه تحصیل مخفیانه راهی نجف اشرف شد، ولی در بصره دستگیر و پس از مدتی حبس به ایران بازگردانده شد. پس از بازگشت در کاشان اقامت گزید و دروس مقدماتی را از محضر میر سید علی یثربی تکمیل کرد. او بار دیگر عازم نجف اشرف شد و در مدت چهار سال اقامت در نجف دروس سطح را نزد شیخ علی نجفی فراگرفت. قوانین‌الاصول را هم نزد مدرس افغانی خواند. در درس کفایه الاصول هم از شاگردان محمدعلی بهبهانی بود. سپس به ایران بازگشت و در قم اقامت گزید. او در حوزه علمیه قم، دروس خارج فقه و اصول را نزد آیات سید حسین طباطبایی بروجردی، امام خمینی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، محمدعلی اراکی، شیخ لطف‌الله صافی گلپایگانی و شیخ جعفر سبحانی فراگرفت. درباره سال‌های حضور او در درس‌های خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امام خمینی اطلاعات دقیقی در دست نیست. می‌توان احتمال داد که او در هر دو درس امام خمینی در مساجد سلماسی و اعظم قم شرکت می‌کرد. او درس تفسیر قرآن را هم نزد علامه سید محمدحسین طباطبایی خواند. وی هم‌زمان با تحصیل در قم و کاشان به تدریس نیز اشتغال داشت و دروس مقدمات و سطح را تدریس می‌کرد. اصیلی کاشانی در کنار تحصیل و تدریس، به مبارزه با حکومت پهلوی هم می‌پرداخت («حسین اصیلی»، thinker.irc.ir). بر اساس اسناد ساواک، وی از نمایندگان شرعی امام خمینی بود و در جمع‌آوری وجوهات شرعی به نام امام خمینی در قم فعال بود. در همین گزارش آمده است که فعالیت‌های او زیر نظر ساواک قرار داشت. ساواک به سبب نقش اصیلی کاشانی در این زمینه، او را در تاریخ ۱۲/ ۴/۱۳۵۴ دستگیر کرد و منزلش را هم مورد بازرسی قرار داد. وی در زندان‌های ساواک چندین جلسه مورد بازجویی قرار گرفت و در نهایت از او تعهدی مبنی بر عدم فعالیت در زمینه فوق اخذ و وی را در تاریخ ۲۵/۴/۱۳۵۴ آزاد کردند (حجت‌الاسلام حاج سید...، ۳۰۱ ـ ۳۰۳). درباره دیگر فعالیت‌های او گزارشی در دست نیست. همچنین درباره فعالیت‌ها یا مناصب سیاسی ـ اجرایی او پس از پیروزی انقلاب اسلامی گزارشی در دست نیست. وی پس از ۲۸ سال اقامت در قم («حسین اصیلی»، thinker.irc.ir) به درخواست جمع کثیری از مردم و طلاب کاشانی به زادگاهش مراجعت کرد و به تدریس دروس حوزوی و درس اخلاق و اقامه نماز جماعت و ارشاد مردم پرداخت («تقویم تاریخ کاشان»، t.me/s/KashanShenas). او مدتی امام جمعه موقت آن شهر بود (کاظمینی، ج ۲، ۹۹۵). حسین اصیلی در دوم مردادماه ۱۳۸۷ ش در کاشان درگذشت و در دارالسلام گلابچی آن شهر به خاک سپرده شد («تقویم تاریخ کاشان»، t.me/s/KashanShenas). منابع: «تقویم تاریخ کاشان»، t.me/s/KashanShenas؛ حجت‌الاسلام حاج سید احمد خمینی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۷)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ «حسین اصیلی» (۱۳۹۷)، اندیشمندان اسلامی: مرکز پژوهش‌های اسلامی سازمان صدا و سیما،http://thinker.irc.ir/thinker/index/show/+؛ کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، به اهتمام سید محمدکاظم مدرسی و میرزا محمد کاظمینی، ج ۲، بنیاد ریحانه الرسول یزد، تهران، برگ رضوان.