موسوی اصفهانی، سید حسن؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. او در ۱۳۱۲ ش در روستای آدریان در نزدیکی شهر سده (خمینی‌شهر) به دنیا آمد. پدرش سید اسماعیل موسوی سدهی اصفهانی از خطیبان و واعظان اصفهان بود. سید حسن مقدمات را نزد پدرش آموخت و سپس در مسجد سید اصفهان و مدرسه جده بزرگ اصفهان، مقدمات و دروس سطح را نزد سید مصطفی مهدوی و جمال‌الدین خوانساری فراگرفت. در ۱۳۲۹ ش به قم رفت و سه سال به تکمیل تحصیلات در حوزه علمیه آن شهر پرداخت. در ۱۳۳۱ ش راهی عراق شد و در شهر کربلا بقیه دروس سطح را نزد آیات سید محمد شیرازی، شیخ محمدحسین مازندرانی، شیخ محمد شاهرودی و سید اسداللَّه صدر هاشمی آموخت. سه سال بعد به نجف اشرف رفت و در حوزه علمیه آن شهر در درس سطح شیخ کاظم تبریزی، سید مرتضی خلخالی، سید علی اشکوری، میرزا علی فلسفی، شیخ صدرا بادکوبه، سید علی سیستانی، مسلم ملکوتی و سید هاشم حسنی طهرانی حضور یافت. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و مدت ۱۴ سال در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله اسید ابوالقاسم موسوی خویی شرکت کرد. مدتی هم در درس خارج فقه امام خمینی حاضر شد (شریف رازی، ج ۹، ۳۵۵-۳۵۶). درباره مدت حضور او در درس خارج فقه امام خمینی که در مسجد شیخ انصاری نجف برگزار می‌شد گزارش دقیقی در دست نیست. او در ۲۵ ذی الحجه ۱۳۸۵ و با معرفی آقایان باقر خوانساری و سید محمدعلی شیرازی از امام خمینی اجازه تصدی در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرد (اجازات امام خمینی، ۴۹۱). موسوی اصفهانی در ۱۳۵۰ ش توسط رژیم بعث، از عراق اخراج شد و به ایران بازگشت. او پس از حضور در کشور در زادگاهش مقیم شد و مدرسه باقرالعلوم را تأسیس کرد و سپس به اداره و همچنین تدریس در آن مدرسه پرداخت. سپس به تهران رفت و به فعالیت‌های دینی در آن شهر ادامه داد (همان، ج ۹، ۳۵۶). وی در تهران، همراه با روحانیان مبارز، به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت. ازجمله در آبان ۱۳۵۶ ش و پس از رحلت سید مصطفی خمینی همراه با روحانیان مبارز تهران در تلگرافی به امام خمینی، ضایعه فوق را خدمت امام خمینی تسلیت گفت (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۲۳۱-۲۳۲). سپس همراه با روحانیان مبارز تهران در اعلامیه‌ای از مردم دعوت کرد در مجلس ختمی که به آن مناسبت در ۸ آبان ۱۳۵۶ ش در مسجد ارگ تهران برگزار خواهد شد شرکت کنند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۲۳۳-۲۳۴). موسوی اصفهانی پس از مدتی اقامت در تهران به قم رفت و به تدریس و تبلیغ در آن شهر پرداخت (شریف رازی، ج ۹، ۳۵۶). ثقات الرجال در ۴ جلد، الامامه و الروایه (شریف رازی، ج ۹، ۳۵۶) و تقریرات درس خارج فقه و اصول آیت‌الله خویی از آثار اوست (مهدوی، ج ۱، ۴۴۷). همچنین او علاوه بر مدرسه باقرالعلوم در زادگاهش، حسینیه‌ای موسوم به آدریان را در محله حی رمضان شهر کربلا احداث کرده است (شریف رازی، ج ۹، ۳۶۱). او سرانجام در ۷ بهمن ۱۳۸۵ درگذشت و پیکرش به آدریان انتقال یافت و پس از اقامه نماز توسط سید محمدباقر ابطحی، در مدرسه باقرالعلوم آن شهر به خاک سپرده شد («درگذشتگان: آیت‌الله...»، ۱۲۸). منابع: اجازات امام خمینی (۱۳۹۴)، به کوشش مهدی حاضری، مقدمه‌نویس: کاظم رحمان ستایش، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ «درگذشتگان: آیت‌الله سید حسن موسوی اصفهانی» (۱۳۸۶)، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۱۰۳، بهار؛ شریف رازی، محمد (۱۳۷۰)، گنجینه دانشمندان، ج ۹، تهران، مؤلف؛ مهدوی، مصلح‌الدین (۱۳۸۷)، اعلام اصفهان، ج ۲، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سید حسن موسوی اصفهانی |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۲ ش |
| زادگاه | روستای آدریان، نزدیکی سده (خمینی‌شهر)، اصفهان |
| تاریخ وفات | ۷ بهمن ۱۳۸۵ |
| محل دفن | مدرسه باقرالعلوم، آدریان |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید مصطفی مهدوی، جمال‌الدین خوانساری، سید محمد شیرازی، شیخ محمدحسین مازندرانی، سید اسداللَّه صدر هاشمی، شیخ کاظم تبریزی، سید مرتضی خلخالی، سید علی اشکوری، میرزا علی فلسفی، سید علی سیستانی، مسلم ملکوتی، سید هاشم حسنی طهرانی، امام خمینی |
| محل تحصیل | قم، کربلا، نجف |
| اجازه روایت از | امام خمینی، آیت‌الله موسوی خویی |
| تألیفات | "ثقات الرجال در ۴ جلد"، "الامامه و الروایه"، "تقریرات درس خارج فقه و اصول آیت‌الله خویی" |
| سایر | موسس مدرسه باقرالعلوم در آدریان، موسس حسینیه آدریان در کربلا، مبارز علیه رژیم پهلوی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارز علیه حکومت پهلوی، حضور در اعتراضات ۱۳۵۶ |
| اجتماعی | فعالیت دینی در قم، تهران و اصفهان، تدریس و تبلیغ در مدارس دینی |