سیدمحمدرضا مؤیدی قمی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| اطلاعات علمی |
سیدمحمدرضا مؤیدی قمی در سال ۱۳۲۰ در قم به دنیا آمد. جد اعلای او حاج حسن تاجر و پدربزرگش حاج محمدابراهیم تاجر حسینی از تجار معروف و بنام قم بودند و پدرش میرزا محمود نیز از کسبه قم بود. پدربزرگ مادری‌اش شیخ اصغر مؤیدالشریعه، شاگرد و محرر آیت‌الله سیدمحمد حجت کوه‌کمری و پدربزرگ مادرش ملا محمود زاهدی قمی مشهور به حاج ملا محمود نماینده مردم قم در اولین مجلس شورای ملی و میرزا ابوالفضل زاهدی قمی، از مدرسان برجسته حوزه علمیه قم دایی مادر او بود [۱] مؤیدی قمی به سبب انتساب به مؤیدالشریعه، نام خانوادگی خود را از حاج حسینی به مؤیدی تغییر داد [۲] او دوران ابتدایی را مدرسه ابتدایی شایگان قم به پایان رساند. سپس تحصیلات کلاسیک خود را به‌صورت متفرقه تا دریافت مدرک دیپلم متوسطه ادامه داد. او از سال ۱۳۳۸ به فراگیری دروس حوزوی هم پرداخت و پس از آنکه ادبیات عرب، مغنی، مطول، سیوطی، حاشیه ملاعبدالله و لمعه را نزد استادان حوزه علمیه قم فراگرفت، دروس سطح را نزد آقایان سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی، میرزاعلی مشکینی، محمدتقی ستوده و حسینعلی منتظری به پایان رساند. آنگاه وارد درس خارج فقه و اصول آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، امام‌خمینی، شیخ مرتضی حائری یزدی، سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی و سیدمحمد محقق داماد شد.
او در خاطراتش از حضور در درس امام‌خمینی در مسجد سلماسی و مسجد اعظم سخن گفته است. همچنین بر حضور در درس خارج فقه آیت‌الله بروجردی در اواخر حیات ایشان تأکید کرده است [۳] بنابراین می‌توان گفت از سال ۱۳۳۹ در درس‌های خارج فقه و اصول امام‌خمینی در مسجد سلماسی شرکت می‌کرده و این حضور تا تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور در ۱۳ آبان ۱۳۴۳ ادامه داشته است. وی درباره ویژگی درس امام‌خمینی می‌گوید: «یادم هست حضرت امام آن‌قدر در درس دقت به خرج می‌داد که می‌گفتند ایشان مته به خشخاش می‌گذارد و تا مطلب را تمام نمی‌کرد به کسی اجازه نمی‌داد در وسط درس از ایشان سؤالی بپرسد یا اشکالی بگیرد و او را به اشاره دست ساکت می‌کرد و اگر کسی به ایشان ایراد می‌گرفت که مثلاً این مطلب را فلان شخص مثلاً ملا عبدالله در حاشیه چنین بیان کرده است، حضرت امام با صراحت جواب می‌داد که ایشان اشتباه کرده و مطلب همین است. ایشان اکثراً کلمات مرحوم آقای نائینی را نقل می‌کرد و می‌گفت در این مطلب به این دلیل و آن دلیل کلام ایشان تمام نیست» [۴]
مؤیدی قمی در کنار تحصیل در حوزه علمیه قم، به تدریس در آنجا نیز می‌پرداخت و کتاب‌هایی چون سیوطی، مغنی، حاشیه ملا عبدالله (منطق، باب حادی عشر) و ادبیات را به مدت ۷ سال تدریس کرد. مؤیدی قمی از آغاز نهضت اسلامی به رهبری امام‌خمینی وارد جریان مبارزه با حکومت پهلوی شده بود. از جمله پس از تبعید امام‌خمینی، مجالسی در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه (س) در قم برگزار می‌شد و در آنجا از امام‌خمینی نام برده می‌شد که مؤیدی قمی مداح و دعاخوان اصلی آن مراسم بود و به‌دفعات از امام‌خمینی نام می‌برد و از ایشان تجلیل می‌کرد [۵] در ۲۷ بهمن ۱۳۴۴ (سالروز حمله مأموران حکومت پهلوی به مدرسه فیضیه در دوم فروردین ۱۳۴۲) در برگزاری مراسمی در همان‌جا و به همان مناسبت نقش داشت. در آن مراسم اعلامیه‌هایی در انتقاد از حکومت پهلوی توزیع شد و ساواک در گزارشی، از مؤیدی قمی و آقایان مشکینی و سیدمحمود دعایی به‌عنوان محرکان اصلی در برگزاری مراسم فوق نام برد [۶] به همین علت پس از پایان مراسم فوق تحت مراقبت قرار گرفت [۷] او پس از آن هم به مبارزاتش ادامه داد و از جمله در برگزاری جشن نیمه شعبان (دی ۱۳۴۴) در قم نقش داشت و در آن جشن نیز از امام‌خمینی تجلیل شد. پس از آن مؤیدی قمی همراه با تنی چند از روحانیان دستگیر و به چهار ماه تبعید در دامغان محکوم شد (روح‌بخش، ۴۵). پس از آن نیز به مبارزاتش ادامه داد و مدتی هم به شهرهای بیجار و جاغروق در نزدیکی مشهد تبعید شد (انصاری، ۱۱۷). مؤیدی قمی پس از آزادی به مبارزه علیه حکومت پهلوی ادامه داد و به همین علت در پاییز ۱۳۴۶ش و در آستانه برگزاری جشن تاج‌گذاری محمدرضا شاه پهلوی دستگیر و در زندان قزل‌قلعه زندانی شد [۸] او در دهه ۱۳۵۰ به تهران رفت و سال‌ها به اقامه نماز جماعت در مسجد حسنی واقع در شرق تهران می‌پرداخت. تجدید بنای مسجد حسنی و همچنین تأسیس کتابخانه بزرگ (در شرق تهران) از جمله اقدامات مؤیدی قمی در دوران حضور در تهران بود. وی در سال‌های ۱۳۵۶ـ۱۳۵۷ از اعضای جامعه روحانیت مبارز تهران بود و همراه با آنان به مبارزه با حکومت پهلوی ادامه می‌داد. از جمله اعلامیه‌های انتقادی را علیه حکومت پهلوی امضا می‌کرد.
وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به‌عنوان نماینده امام‌خمینی در امور کاخ‌های سلطنتی منصوب شد [۹] سپس به قم بازگشت و به تدریس در حوزه علمیه قم ادامه داد و به تدریس کتاب‌های معالم و قوانین پرداخت. او در سال ۱۳۵۹ به زاهدان رفت و با تجدید بنای ساختمان حوزه علمیه زاهدان، به مدت سه سال، اداره آنجا را بر عهده گرفت. هم‌زمان به تدریس در آن حوزه و همچنین دانشگاه زاهدان می‌پرداخت. سپس به حوزه علمیه قم بازگشت و از سال ۱۳۶۲ به عضویت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درآمد. او سال‌ها کتاب لمعه را در مدرسه فیضیه تدریس کرد. ۵ دوره هم کتاب‌های رسائل، مکاسب و کفایةالاصول را در مدرسه مرحوم آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی تدریس و از سال ۱۳۷۶ تدریس درس خارج اصول را در مدرسه آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی آغاز کرد. از همان سال به تدریس خارج فقه در مدرسه فیضیه پرداخت و کتاب‌های صلاة جمعه، صلاة استیجاری، صلاة جماعت، صلاة مسافر، صلاة آیات، کتاب صوم (طریق ثبوت هلال)، صوم قضا، صوم کفارات و همچنین کتاب اعتکاف، خمس، انفال و نکاح را تدریس کرد («تکریم از شخصیت مرحوم حضرت آیت‌الله مؤیدی قمی»، ۱۱). هم‌زمان چندین سال هم به تفسیر قرآن به‌صورت موضوعی اشتغال داشت و از جمله آیات توحید برهان، فطرت، نظم، وجوب و امکان، صرف الوجود، حرکت، فقر و غناء، تمانع، صدیقین، علت و آیات مربوط به صفات خداوند چون ثبوتیه، سلبیه، کمالیه، جلالیه، جمالیه را تفسیر می‌کرد. این تفسیر با عنوان حبل‌المتین چاپ می‌شود [۱۰] علاوه بر آن دو دوره کامل کلمات قصار نهج‌البلاغه و بخشی از خطبه‌ها و نامه‌های نهج‌البلاغه را تدریس کرده است.
او در کنار تدریس در حوزه علمیه قم، مدتی هم در دانشگاه امام حسین (ع) تهران به تدریس مشغول شد و مدتی هم در ارتش جمهوری اسلامی در تهران تدریس می‌کرد. تطبیق مجلدات کتاب بحارالانوار قدیم با بحارالانوار از جمله فعالیت‌های پژوهشی مؤیدی قمی بود که چهار سال طول کشید («تکریم از شخصیت مرحوم حضرت آیت‌الله مؤیدی قمی»، ۱۱). او کتاب‌های دیگری را نوشته است که از آن جمله می‌توان به دو جلد از استفتائات، قبساتی از امیر کلام (ع)، رسایلی درباره نکاح، ازدواج موقت، نماز جمعه، منشور حکومت اسلامی (تفسیر خطبه‌های شقشقیه، خطبه اول نهج‌البلاغه و خطبه مالک اشتر)، شرح چند دعای صحیفه سجادیه، رساله حقوقی امام سجاد (ع) و درس‌های اخلاق [۱۱] سی قدم تا کوی دوست (احکام روزه و عرفان روزه و ماه رمضان) و مجموعه مقاله‌ها و مصاحبه‌ها اشاره کرد [۱۲] وی در خرداد ۱۳۹۴ در هفدهمین اجلاسیه سطح عالی و خارج حوزه علمیه قم به‌عنوان استاد نمونه مورد تقدیر قرار گرفت.
محمدرضا مؤیدی در حادثه منا در مهر ۱۳۹۴ در مکه از دنیا رفت و پیکرش پس از انتقال به کشور در ۲۲ مهر در قم تشییع و به خاک سپرده شد [۱۳]
پانویس
- ↑ (مهاجر الی الله، ۱۶؛ انصاری، ۱۱۷؛ «نگاهی به زندگینامه مرحوم آیت‌الله شیخ محمدرضا مؤیدی قمی: یادی از شاگرد امام»، ۲۳).
- ↑ (مهاجر الی الله، ۱۶ و ۸۹).
- ↑ (مهاجر الی الله، ۱۸)
- ↑ (همان، ۶۹).
- ↑ (خاطرات آیت‌الله گرامی، ۲۸۴ـ۲۸۵؛ روح‌بخش، ۴۱).
- ↑ (آیت‌الله‌العظمی آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی به روایت اسناد ساواک، ج ۱، ۲۲۹؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۴۶، ۲۸).
- ↑ (همان، ۳۸).
- ↑ (روحانی، ج ۲، ۲۹۰ و ۲۹۲).
- ↑ (انصاری، ۱۱۷).
- ↑ («آشنایی با شخصیت علمی، فرهنگی و معنوی مرحوم آیت‌الله مؤیدی قمی»، ۵).
- ↑ («نگاهی به زندگینامه مرحوم آیت‌الله شیخ محمدرضا مؤیدی قمی: یادی از شاگرد امام»، ۲۳؛ «آشنایی با شخصیت علمی، فرهنگی و معنوی مرحوم آیت‌الله مؤیدی قمی»، ۵؛ انصاری، ۱۱۸)
- ↑ (همان).
- ↑ («تکریم از شخصیت مرحوم حضرت آیت‌الله مؤیدی قمی»، ۱۱).
منابع
- «آشنایی با شخصیت علمی، فرهنگی و معنوی مرحوم آیت‌الله مؤیدی قمی» (۱۳۹۴)، دوهفته‌نامه افق حوزه، سال چهاردهم، شماره ۴۳۹، ۲۷ آبان.
- آیت‌الله‌العظمی آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۶)، ج۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۴)، «درگذشتگان: آیت‌الله مؤیدی قمی»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال بیست و ششم، شماره ۱۵۵، آذر و دی.
- «تکریم از شخصیت مرحوم حضرت آیت‌الله مؤیدی قمی» (۱۳۹۴)، دوهفته‌نامه افق حوزه، سال چهاردهم، شماره ۴۳۵، ۲۹ مهر.
- روحانی، سیدحمید (۱۳۶۴)، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، تهران، واحد فرهنگی بنیاد شهید با همکاری سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
- روح‌بخش، رحیم (۱۳۸۳)، «صلوات سیاسی/ تبیین راهکارهای حفظ نام و یاد امام‌خمینی (ره) در دوره تبعید»، ماهنامه زمانه، شماره ۲۱،خرداد.
- مهاجر الی الله: خاطرات شهید آیت‌الله مؤیدی (۱۳۹۸) تدوین: حسین مهدیه، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «نگاهی به زندگینامه مرحوم آیت‌الله شیخ محمدرضا مؤیدی قمی: یادی از شاگرد امام» (۱۳۹۴)، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۱۸۸، ۱۶ مهر.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۴۶: آیت‌الله شیخ شهاب‌الدین اشراقی (۱۳۹۲)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.