سیدیحیی عبادی طالقانی، از شاگردان درس فلسفه امام‌خمینی.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| اطلاعات علمی | |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| وبگاه رسمی | |
زادگاه و تحصیل
سیدیحیی عبادی طالقانی در سال ۱۲۹۵ ش در تهران زاده شد. پدرش شیخ محمدحسن از علمای برجسته تهران بود. او پس از طی سیکل اول متوسطه در تهران، به تحصیل علوم حوزوی پرداخت (شریف رازی، ج ۴، ۵۰۸) و به این منظور وارد مدرسه سپهسالار تهران شد و مقدمات علوم حوزوی را در آن مدرسه و دیگر مدارس تهران فراگرفت (یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج ۴۱، ۲). در سال ۱۳۱۳ ش برای تکمیل تحصیلات به قم رفت و در حوزه علمیه آن شهر ادبیات را از میرزا محمدعلی ادیب تهرانی آموخت. آنگاه در درس سطح آیات سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، سیداحمد زنجانی، سیداحمد لواسانی، میرزا آقا ترابی دامغانی و ادیب تهرانی شرکت کرد. سپس به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و در درس خارج آیات سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدمحمدتقی خوانساری و آیت‌الله سیدصدرالدین صدر حضور یافت (شریف رازی، ج ۴، ۵۰۸؛ اثرآفرینان، ۱۴۱؛ جواهرکلام، ج ۴، ۲۱۶۱-۲۱۶۲). او از سال ۱۳۱۸ تا ۱۳۲۱ ش همراه با افراد معدودی چون عباس زریاب خویی، سیدرضا صدر و... در درس فلسفه امام‌خمینی حضور یافت (زریاب خویی، ۱۳۸۷، ۶۱-۶۳؛ امام به روایت دانشوران، ۱۶۷-۱۷۰؛ جواهرکلام، ج ۴، ۲۱۶۲) و منظومه ملا هادی سبزواری، اسفار، شرح تجرید و... را از محضر امام‌خمینی آموخت (یعقوبی، ۳۴۵). سپس شرح فصوص الحکم ابن‌عربی را همراه با جمعی معدود و به‌طور خصوصی نزد امام‌خمینی خواند (زریاب خویی، ۶۴). او پس از ورود آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی به قم، از درس خارج فقه ایشان بهره‌مند شد (شریف رازی، ج ۴، ۵۰۸؛ اثرآفرینان، ۱۴۱). وی در سال ۱۳۳۱ ش به تهران بازگشت و پس از درگذشت پدرش، امامت جماعت مسجد طالقانی‌های تهران را بر عهده گرفت (یعقوبی، ۳۴۵؛ شریف رازی، ج ۴، ۵۰۸ ـ ۵۰۹).
فعالیت سیاسی و اجتماعی
عبادی همراه با روحانیان برجسته تهران، به موضع‌گیری علیه پاره‌ای از تصمیمات حکومت پهلوی می‌پرداخت. ازجمله در ۷ دی ۱۳۳۹ ش و در جریان طرح بحث‌هایی درباره شرکت زنان در انتخابات مجلسین شورای ملی و سنا، همراه با جمعی از روحانیان تهران به قم رفت و با آیت‌الله بروجردی دیدار کرد و خواستار واکنش ایشان به آن مسئله شد (قیام ۱۵ خرداد به...، ج ۱، ۲۴۰ ـ ۲۴۱). پس از تصویب‌نامه دولت در مورد لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، به فعالیت علیه آن پرداخت و در اول آذر ۱۳۴۱ همراه با جمعی از روحانیان تهران، به انتقاد از آن تصویب‌نامه پرداخت و با اعلام اینکه «آقای علم ـ نخست‌وزیر وقت ـ نه حاضر به اطاعت از احکام خداوند قادر قاهر و نه مجری قانون اساسی است»، بر غیرشرعی و غیرقانونی بودن آن تصویب‌نامه تأکید و اعلام کرد «تا روزی که به خواسته‌های مشروع علمای اعلام و ملت مسلمان ایران توجه نشود، از پای ننشسته و اجازه نخواهیم داد که احکام اسلامی و قانون اساسی پایمال شود» (دوانی، ج ۳، ۱۳۵-۱۳۸). وی پس از آن نیز به مبارزات خود ادامه داد و به جرم مخالفت با لوایح شش‌گانه موسوم به انقلاب سفید، در سوم بهمن ۱۳۴۱ دستگیر و در زندان قزل‌قلعه زندانی شد و مدت پنج روز در آن زندان بود (یاران امام به...، ج ۴۱، ۱-۳). او در ۲۸ اسفند ۱۳۴۱ همراه با روحانیت مبارز تهران و در اعتراض به رفراندوم انقلاب سفید، با صدور اعلامیه‌ای اعلام کردند نوروز آن سال را عید نمی‌گیرند (همان، ۲۲۶-۲۲۷؛ روحانی، ج ۱، ۳۲۹؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۵۸؛ قیام ۱۵ خرداد به...، ج ۱، ۵۷۰ ـ ۵۷۱). پس از حمله مأموران رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه قم در دوم فروردین ۱۳۴۲ ش و ضرب و شتم طلاب علوم حوزوی، همراه با روحانیان مبارز تهران با ارسال نامه‌ای به آیت‌الله سیدمحمدرضا گلپایگانی، همدردی خود را با حادثه‌دیدگان و نیز مراجع و مردم اعلام و اقدام رژیم در حمله به آن مدرسه را محکوم کردند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۵۹). آیت‌الله گلپایگانی نیز در پاسخ، با ارسال نامه‌ای به سیدعلی‌اصغر خویی، از روحانیان تهران تشکر کرد (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۱، ۷۹).
عبادی طالقانی پس از دستگیری امام‌خمینی (۱۵ خرداد ۱۳۴۲) و تحصن روحانیان سراسر کشور در تهران در اعتراض به اقدام فوق، در آن تحصن حضور یافت. یکی از جلسات روحانیان متحصن در منزل او برگزار شد و در آن جلسه از امام‌خمینی به‌عنوان تنها امید اسلام یاد شد و بر لزوم ترویج مرجعیت امام‌خمینی تأکید گردید (سیر مبارزات امام در...، ج ۲، ۱۴۷). او پس از آن به حمایت از نهضت امام‌خمینی ادامه داد و در شهریور ۱۳۴۳ به قم رفت و با سیدمصطفی خمینی گفتگو کرد. در آن دیدار سیدمصطفی خمینی بر تأثر و ناراحتی امام‌خمینی از عدم استمرار مبارزات تأکید کرد. وی پس از بازگشت به تهران، در جلسه‌ای که به این منظور در منزل سیدمحمود طالقانی برگزار شد، انتقاد امام‌خمینی را مطرح و بر لزوم تداوم مبارزات تأکید کرد (شهید آیت‌الله...، ۳۵؛ قیام ۱۵ خرداد...، ج ۶، ۳۰۹ ـ ۳۱۰). در آن سال‌ها برخی از جلسات روحانیان طراز اول تهران در منزل او تشکیل می‌شد (یاران امام به روایت اسناد ساواک، آیت‌الله...، ج ۲، ۸۹). در دی ۱۳۴۴ و در آستانه ماه رمضان، ساواک نام او را در فهرست «وعاظ ناراحت» قرار داد و وی را ممنوع‌المنبر کرد (سلیمی، ۳۱۳-۳۱۶).
عبادی طالقانی در سال‌های ۱۳۵۶-۱۳۵۷ ش همراه با روحانیان مبارز تهران به مبارزه علیه حکومت پهلوی ادامه داد. وقتی حکومت پهلوی پس از سرکوب تظاهرات مردم تبریز در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶، درصدد فرافکنی برآمد و نشریات و جراید مقالاتی در تحریف واقعیت منتشر کردند، همراه با جمعی از روحانیان تهران با ارسال نامه‌ای به مراجع تقلید، شهادت جمعی از مردم تبریز را به آنان تسلیت گفت و آن اقدام را محکوم کرد (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۲۴۴ ـ ۲۴۵). وی سپس به فعالیت‌های تبلیغی ـ علمی در تهران ادامه داد و درس‌هایی چون مشاعر ملاصدرا و شرح منظومه ملاهادی سبزواری را تدریس می‌کرد (صدوقی سها، ۳).
تألیفات
برخی از آثار علمی او عبارت است از: ۱- رساله جبر و تفویض. ۲-اثبات امر بین‌الامرین. ۳- تقریرات و دراسات آیت‌الله سیدمحمد حجت: مباحث الفاظ در اصول و لباس مشکوک، در فقه (اثرآفرینان، ۱۴۱). از فعالیت‌های اجتماعی او هم می‌توان به تعمیر اساسی مسجد طالقانی‌ها [در تهران]، تعمیر مسجد سراج‌الملک در تهران، تکمیل مسجد حسین‌آباد لویزان و تأسیس دبستان اسلامی کنی در حسین‌آباد لویزان اشاره کرد (شریف رازی، ج ۵، ۵۰۹). یحیی عبادی طالقانی در سال اسفند ۱۳۵۹ ش در تهران درگذشت و در مسجد طباطبایی در حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد (جواهرکلام، ج ۴، ۲۱۶۲).
منابع
آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۶)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ اثرآفرینان: زندگینامه نام‌آوران فرهنگی ایران (از آغاز تا ۱۳۰۰ هجری شمسی) (۱۳۸۴)، ج ۴، زیر نظر محمدرضا نصیری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران؛ اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۱، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ امام به روایت دانشوران (۱۳۸۵)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۳)، تربت پاکان قم: شرح‌حال مدفونین در قم، ج ۴، قم، انصاریان؛ دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۳ و ۷، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ روحانی، سیدحمید (۱۳۵۸)، بررسی و تحلیلی از نهضت امام‌خمینی در ایران، ج ۱، بی‌جا، دارالفکر ـ دارالعلم؛ زریاب خویی، عباس (۱۳۸۷)، شط شیرین پرشوکت؛ منتخبی از آثار استاد عباس زریاب خویی، به اهتمام: میلاد عظیمی، تهران، مروارید؛ سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد ساواک (۱۳۸۷)، ج ۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ شریف رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج ۴، تهران، اسلامیه؛ شهید آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک: امید اسلام (۱۳۸۸)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ قیام ۱۵ خرداد به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۲)، ج ۶، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ صدوقی سها، منوچهر (۱۳۹۲)، «زندگی خودنوشت استاد صدوقی سها»، ماهنامه کتاب ماه فلسفه، شماره ۷۲، شهریور؛ محمدی ری‌شهری، محمد (۱۳۹۱)، خاطره‌های آموزنده، قم، دارالحدیث؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۷۸)، ابوذر زمان آیت‌الله سیدمحمود طالقانی، ج ۲، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، ج ۴۱: آیت‌الله حاج شیخ غلامحسین جعفری همدانی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ یعقوبی، اسماعیل (۱۳۷۵)، آشنایی با مشاهیر طالقان، تهران، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی محسنی.