عبدالله ابراهیمی‌نژاد، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| اطلاعات علمی |
عبدالله ابراهیمی‌نژاد معروف به شیخ عبدالله ریزه‌ای، در ۱۳۰۹ ش در روستای ریزه از توابع شهر فاروج (استان خراسان) به دنیا آمد. او خواندن و نوشتن را در زادگاهش و نزد پدرش که معلم قرآن بود فراگرفت. سپس برای تحصیل دروس حوزوی به روستای سنگلی در جوار زادگاهش رفت و جامع‌المقدمات را در آنجا و نزد مدرسان آن روستا خواند. آنگاه به مشهد عزیمت کرد و در مدارس علمیه آن شهر از درس‌های استادان آنجا بهره‌مند شد، ولی درباره استادان و دروسی که در مدارس دینی مشهد خوانده است، اطلاعاتی در دست نیست. ابراهیمی‌نژاد سپس برای تکمیل تحصیلات حوزوی به عراق رفت و در حوزه علمیه آنجا از درس استادان خارج فقه و اصول حوزه علمیه نجف اشرف بهره برد. در زندگینامه ابراهیمی‌نژاد که در پایگاه اطلاع‌رسانی «مشاهیر خراسان شمالی» درج شده است، نامی از استادان نیامده و صرفاً به حضور در درس‌های مراجع عظام تقلید در نجف اشرف اشاره شده است [۱] اما در پرونده او (در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی) از حضور ابراهیمی‌نژاد در درس‌های آیات سیدابوالقاسم موسوی خویی و امام‌خمینی سخن رفته است [۲] با استناد به این گزارش، می‌توان گفت که او در درس‌های خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی و درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی که از سال ۱۳۴۴ش در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد. درباره سال‌های دقیق حضور او در درس امام‌خمینی گزارشی در دست نیست، ولی در زندگینامه ابراهیمی‌نژاد، از حضور او در کشور در سال ۱۳۴۸ ش سخن رفته است؛ بنابراین می‌توان احتمال داد که از همان سال در قوچان مقیم شده بود و به احتمال زیاد از سال ۱۳۴۴ ش که درس خارج فقه امام‌خمینی آغاز شد تا سال ۱۳۴۸ ش در آن درس حضور می‌یافته است.
ابراهیمی‌نژاد پس از ورود به قوچان، به تبلیغ دین و ارشاد مردم پرداخت و همچنین جلسات تفسیر قرآن برگزار می‌کرد. یکی از اقدامات او، مبارزه با نفوذ بهائیت در قوچان بود؛ در آن زمان بهابیان از طریق برخی از ایادی خود به تبلیغ مرام فکری خودشان در قوچان و روستاهای اطراف می‌کردند. ابراهیمی‌نژاد به مقابله با آنان پرداخت و از طریق دفاع از مبانی عقیدتی تشیع، اقدامات آنان را خنثی کرد. فعالیت‌های او حساسیت برخی از بهابیان را برانگیخت و درصدد آزار و اذیت وی برآمدند [۳] شدت حمله‌ها به ابراهیمی‌نژاد به اندازه‌ای بود که یکی از نمایندگان آیت‌الله سیدمحمدهادی حسینی میلانی، مرجع تقلید مقیم مشهد، در پیامی به او تأکید کرده بود که در برابر آنان سکوت کند [۴] ابراهیمی‌نژاد نمایندگی آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم را در شهر قوچان بر عهده داشت [۵] همچنین مسئولیت مدرسه علمیه عوضیه در قوچان را بر عهده گرفت و از طریق آیت‌الله سیدمحمدهادی حسینی میلانی، مرجع تقلید مقیم نجف اشرف، به اداره آنجا و همچنین تدریس در آن مدرسه پرداخت. یکی از ویژگی‌های این مدرسه، برگزاری امتحانات سالیانه و همچنین برقراری نظام شهریه بود [۶] به همین علت، ساواک تأکید کرده بود که «بایستی مراقبت شود که آیا هدف نامبرده تنها مسائل دینی است و یا اینکه در پس پرده مسائل دینی هدفی دیگر داشته است» [۷]
او مستمری یکی از روحانیان مخالف حکومت پهلوی را قطع کرده بود و با استناد به این گزارش می‌توان گفت که به فعالیت‌های سیاسی در قوچان می‌پرداخت و از نظر ساواک، یکی از روحانیان مخالف حکومت پهلوی در آن شهر بود (همان). همچنین بر اساس گزارش ساواک، در لفافه از امام‌خمینی حمایت می‌کرد و به این خاطر، رفتار او زیر نظر و کنترل ساواک قرار داشت [۸] و ساواک خواستار مراقبت جدی از او شده و اعلام کرده بود که وی از بقیه مخالفین رژیم خطرناک‌تر است [۹] ابراهیمی‌نژاد در هیچ‌یک از مراسم و مجالسی که توسط حکومت پهلوی در قوچان برگزار می‌شد شرکت نمی‌کرد (همان، ۲۹۸). همچنین دیگر روحانیان قوچان نیز به دستور او از شرکت در مراسم فوق خودداری می‌کردند [۱۰] از آن جمله می‌توان به عدم شرکت وی و نهی دیگر روحانیان از شرکت در جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی و رد دعوت شورای برگزاری جشن فوق در قوچان برای عضویت در آن شورا اشاره کرد [۱۱] ابراهیمی‌نژاد علاوه بر آن، در سخنرانی‌هایش از اقدام حکومت پهلوی در برگزاری جشن فوق انتقاد کرد [۱۲]
اقدامات ابراهیمی‌نژاد از سال ۱۳۵۰ ش در قوچان علیه حکومت پهلوی شدت گرفت و ساواک خواستار دستگیری و تبعید او شد، ولی دیگر مراکز امنیتی با توجه به جایگاه او، اقدامات فوق را به مصلحت ندانستند، ولی ابراهیمی‌نژاد را ممنوع‌المنبر کردند [۱۳] ساواک سپس درصدد تطمیع او برآمد که موفق نبود و وقتی وی به انتقاد از نظام آموزش‌وپرورش پرداخت، ساواک قوچان گزارش داد که اقداماتش در جذب وی موفقیت‌آمیز نبود و او به هر عنوان و بهانه‌ای به انتقاد از حکومت پهلوی ادامه می‌دهد. از جمله در ۱۳۵۲ در مجلس نیایش و دعا برای شاه در قوچان شرکت نکرد [۱۴]
عبدالله ابراهیمی‌نژاد در ۲۴/۱۱/۱۳۵۲ در قوچان درگذشت و در همان زمان شایعاتی مبنی بر دست داشتن حکومت پهلوی در مرگ او انتشار یافت [۱۵] همچنین شایعاتی درباره نقش وهابیان در مسموم کردن ابراهیمی‌نژاد انتشار یافت [۱۶] ساواک در گزارشی درباره ابراهیمی‌نژاد و پس از رحلت او اعلام کرد که ابراهیمی‌نژاد به وظیفه ملی و میهنی خود در قبال حکومت پهلوی عمل نکرد و روحانیان مخالف را همواره دعا می‌کرد [۱۷] و به احتمال زیاد، مراد از روحانیان مخالف، امام‌خمینی بوده است.
مدفن
پیکر عبدالله ابراهیمی‌نژاد به دستور آیت‌الله میلانی به مشهد انتقال یافت و در حرم رضوی (ع) به خاک سپرده شد [۱۸]
پانویس
- ↑ («شیخ عبدالله ابراهیمی‌نژاد معروف به شیخ عبدالله ریزه‌ای»)
- ↑ (آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره پرونده ۳۰۴، ۳۰۶ و ۳۱۴ ).
- ↑ («شیخ عبدالله ابراهیمی‌نژاد معروف به شیخ عبدالله ریزه‌ای»).
- ↑ (آیت‌الله سیدمحمدهادی میلانی به روایت اسناد ساواک، ج ۳، ۵۰۹).
- ↑ (آیت‌الله سیدمحمدهادی میلانی به روایت اسناد ساواک، ج ۳، ۲۷۰).
- ↑ (همایش بزرگداشت آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدهادی میلانی، ۳۶۳).
- ↑ (آیت‌الله سیدمحمدهادی میلانی به روایت اسناد ساواک، ج ۳، ۲۷۰).
- ↑ (آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره پرونده ۳۰۴، ۳۰۶ و ۳۱۴)
- ↑ (همان، ۳۱۵).
- ↑ (همان، ۳۳۰).
- ↑ (همان، ۳۳۱).
- ↑ (همان، ۲۹۸).
- ↑ (همان، ۳۵۶).
- ↑ (همان، ۳۷۷).
- ↑ (همان، ۴۹۶).
- ↑ («شیخ عبدالله ابراهیمی‌نژاد معروف به شیخ عبدالله ریزه‌ای»).
- ↑ (همان، ۳۸۱)
- ↑ («شیخ عبدالله ابراهیمی‌نژاد معروف به شیخ عبدالله ریزه‌ای»).
منابع
- آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره پرونده ۳۰۴؛ آیت‌الله سیدمحمدهادی میلانی به روایت اسناد ساواک، ج۳، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- «شیخ عبدالله ابراهیمی‌نژاد معروف به شیخ عبدالله ریزه‌ای»، https://iranshenasi.tebyan.net/post/132.
- همایش بزرگداشت آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدهادی میلانی (۱۳۹۵)، مصاحبه‌ها (گفتگو با شاگردان و نزدیکان آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدهادی میلانی)، به کوشش سیدمحمدعلی ایازی و حسن پویا، قم، سهل.