محمدحسین مسجدجامعی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| اطلاعات علمی |
محمدحسین مسجدجامعی در سال ۱۲۹۹ در خانواده‌ای روحانی در تهران به دنیا آمد. نسب او به میرزا مسیح مجتهد تهرانی، از عالمان برجسته دوره قاجار می‌رسد و پدرش آیت‌الله میرزا محمود مسجدجامعی و جدش شیخ محمدحسین و جد اعلایش میرزا ابوالحسن همه از علمای برجسته تهران بودند [۱] مادرش هم منتسب به خاندان روحانی و خواهر شیخ عبدالعلی تهرانی، از علمای برجسته تهران بود [۲] او خواندن و نوشتن را در تهران فراگرفت. سپس همراه با پدرش به عراق رفت و در نجف اشرف به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و در همان‌جا هم ملبس به لباس روحانیت شد. سپس به کشور بازگشت و در تهران به تحصیل دروس حوزوی ادامه داد و مقدمات و ادبیات را در تهران و نزد استادانی چون سیدکاظم عصار و میرزا محمود شهابی خواند [۳] در زندگینامه‌ای دیگر از مسجدجامعی از حضور او در درس‌های شیخ حسین کنی، میرزا ابوالحسن شعرانی و سیدعباس آیت‌الله‌زاده هم سخن رفته است [۴] او مدتی بعد به خواست پدرش راهی قم شد و در حوزه علمیه آنجا دروس سطح را در مدت دو سال نزد استادان آن حوزه خواند [۵] شریف رازی [۶] و انصاری و گلی زواره هم در زندگینامه مسجدجامعی اشاره‌ای به نام استادان دوره سطح او نکرده‌اند [۷] ولی در زندگینامه‌ای دیگر از او نام دو تن از استادان دوره سطح وی آمده است: حاج شیخ اسماعیل جاپلقی و شیخ محمدعلی کرمانی. وی کتاب فرائد الاصول را نزد آن دو خواند و مکاسب و کفایه را هم نزد برخی دیگر از استادان حوزه علمیه قم فراگرفت.
او پس چهار سال حضور در قم و در پی درگذشت پدرش و به درخواست جمعی از اهالی تهران، به زادگاهش بازگشت تا در مسجد جامع به اقامه جماعت بپردازد. در تهران، امامت جماعت شبستان چهل ستون مسجد جامع تهران را بر عهده گرفت، ولی پس از شش سال و به سبب فوت یکی از فرزندانش بار دیگر راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سیدمحسن طباطبایی حکیم، شیخ حسین حلی و سیدابوالقاسم موسوی خویی شرکت کرد. او در سال ۱۳۳۸ به کشور بازگشت و در قم وارد درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی و خارج فقه و اصول آیت‌الله شیخ محمدعلی اراکی و آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد شد. یکی از فرزندان محمدحسین مسجدجامعی از حضور او در قسمتی از درس مکاسب محرمه امام‌خمینی سخن گفته و از زبان او نقل کرده است: «ای کاش همان‌طور که در مکاسب شاگرد امام بودم، بیشتر در خدمت ایشان می‌ماندم و در تمام مراحل از امام استفاده می‌کردم» (حسینی ضیغمیان، ۱۴۴ـ۱۵۴). با استناد به همین گزارش می‌توان احتمال داد که در سال‌های پایانی دهه ۱۳۳۰ در درس خارج فقه امام‌خمینی در مسجد سلماسی شرکت می‌کرده است، چراکه شریف رازی ادعا کرده وی پس از رحلت آیت‌الله بروجردی، منحصراً در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله اراکی شرکت کرد و در شمار شاگردان و یاران نزدیک ایشان درآمد [۸] و با استناد به قید «منحصراً» می‌توان گفت حضور او در درس امام‌خمینی پیش از رحلت آیت‌الله بروجردی بوده است. او در همان دوران حلقه واسط بین آیت‌الله اراکی و دیگر شاگردان ایشان بود [۹]
مسجدجامعی که حافظ کل قرآن بود [۱۰] به تدریس دروس حوزوی در قم نیز می‌پرداخت و شاگردان زیادی را تربیت کرد. او به مبارزه با حکومت پهلوی هم می‌پرداخت و نام او ذیل اغلب اعلامیه‌های مدرسان حوزه علمیه قم دیده می‌شود [۱۱] وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس و تحقیق در قم ادامه داد و مورد توجه امام‌خمینی بود و وقتی در سال ۱۳۶۳ بیمار شد [۱۲] امام‌خمینی دستور داد تا برای درمان به خارج از کشور برود [۱۳] تقریرات درس خارج فقه آیات بروجردی و محقق داماد و اراکی (نکاح، طلاق، بیع و خیارات آیت‌الله اراکی)، سه دوره تقریر کامل درس خارج اصول آیت‌الله اراکی، تفسیر بعضی از سوره‌های قرآن و همچنین جزوه‌هایی دیگر از تألیفات اوست [۱۴]
درگذشت
محمدحسین مسجدجامعی مدت بیست سال در بستر بیماری بود و در آن مدت از تدریس بازماند [۱۵] او در ۵ شهریور ۱۳۸۳ در تهران درگذشت و پیکرش پس از انتقال به قم و اقامه نماز توسط آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی در قبرستان شیخان به خاک سپرده شد [۱۶]
پانویس
- ↑ (حسینی ضیغمیان، ۱۴۲ـ۱۴۵؛ انصاری قمی، ناصرالدین و گلی زواره قمشه‌ای ، ۱۲۰).
- ↑ (شریف رازی، ج ۲، ۲۶۲).
- ↑ (انصاری و گلی زواره قمشه‌ای، ۱۲۰).
- ↑ (حسینی ضیغمیان، ۱۴۴ـ۱۴۶).
- ↑ (احمدیان، ۲۹۲).
- ↑ (شریف رازی، ج ۲، ۲۶۲)
- ↑ (انصاری و گلی زواره قمشه‌ای، ۱۲)
- ↑ (شریف رازی، ج ۲، ۲۶۲)
- ↑ (شرافت، ۴۵۰).
- ↑ (همان)
- ↑ (اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ۱۳۰، ۱۳۲ـ۱۳۵، ۱۶۴، ۱۶۸و ۱۷۲ـ۱۷۴، ۱۸۵ـ۱۹۱، ۱۹۹، ۲۲۲، ۲۳۹، ۲۴۸ـ۲۵۱، ۲۶۷ـ۲۶۸، ۲۶۹ـ۲۷۲، ۲۹۱ـ ۲۹۲و ۲۹۶ـ۲۹۹، ۴۰۳ـ۴۰۵، ۴۳۴ـ۴۳۶، ۴۳۸ـ۴۳۹، ۴۴۹ـ۴۵۰، ۴۵۹ـ۴۶۲، ۴۷۸، ۴۷۹، ۴۸۱ـ۴۸۲، ۴۹۰ـ۴۹۲ ۴۹۷ـ۴۹۸، ۵۰۷).
- ↑ (انصاری و گلی زواره قمشه‌ای، ۱۲۰)
- ↑ (شرافت، ۴۵۰).
- ↑ (حسینی ضیغمیان، ۱۵۴).
- ↑ (انصاری و گلی زواره قمشه‌ای، ۱۲۰).
- ↑ (احمدیان، ۲۹۳).
منابع
- احمدیان، مینا (۱۳۸۳)، شیخان قم: زندگینامه بزرگان مدفون در شیخان قم، قم، دلیل ما.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انصاری قمی، ناصرالدین و غلامرضا گلی زواره قمشه‌ای (۱۳۸۳)، «درگذشتگان: آیت‌الله مسجدجامعی»، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۸۷، مرداد و شهریور.
- حسینی ضیغمیان، سیدمحمدحسین (۱۳۸۶)، «حاج میرزا محمدحسین مسجد جامعی زلال اخلاق»، ستارگان حرم، ج۲۳، قم، آستانه مقدسه حضرت معصومه، انتشارات زائر.
- شرافت، امیرحسین (۱۳۸۳)، «زندگی و حیات علمی آیت‌الله میرزا محمدحسین مسجدجامعی»، ماهنامه بخارا، شماره ۳۷، مرداد.
- شریف رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج ۳، تهران، اسلامیه.